အသံ
ေျပာရခက္တာမဟုတ္ဘူး ၊ ေျပာမထြက္တာမဟုတ္ဘူး
စကားသံတစ္ခုအျဖစ္ လက္နက္ကိရိယာ တန္ဆာပလာ
ရွင္ရင္းပ်က္ေနတဲ့ ကိုယ္ခႏၶာတြင္းအဂၤါတစ္ခုျမံဳေနတာ
ဒီမနက္ခင္းမွာလည္း စကားသံဟာ လႊစက္ထဲထိုးေကၽြးတဲ့ သစ္ပင္ပမာ
၀ါက်တစ္ေၾကာင္းျပည့္ ကိုယ္ေျပာခ်င္တာ
ကိုယ့္လည္ကို ကိုယ္လွီးမွ ရေတာ့မလိုပဲလား
ျမဳပ္ေနတဲ့ ငုတ္လိုအနက္တစ္ခုမွာ ဇက္ျပတ္ၾကီးျငိျပီး ထစ္ေနတဲ့အသံ
ဆူဆူလ်ံလ်ံေတြပဲ ပဲ့တင္ကန္ထုတ္တဲ့ နံရံအသံညံညံဖန္ဖန္ေတြ
အေရးထဲ ပါ၀င္ေျပာဆိုခြင့္မရၾကတဲ့
`ပ်က္ဆီးခ်ိဳ႕ယြင္း´ ၊ `ေဘာင္မ၀င္စံမမီ´ ၊ `အရည္အေသြးမျပည့္´
ဖဲ့ထုတ္ခံရတဲ့ `က်ိဳးပဲ့အက္ကြဲ´ စကားသံေတြ
ေတြ႔ၾကံဳရသမွ်ထဲ ၀င္ပူးေျခာက္လွန္႔ေနတဲ့ စုန္းကေ၀ပဲဆိုပါစို႔
`တေစၧဆိုတာငါပါပဲ´ အရင္လတ္လတ္ၾကီး၀င္လာတယ္
ေသာင္ျပင္မွာ သဲပူလွ်ပ္ျပီး အသက္အအနဲ႔ ေသသြားတယ္
မျမင္ရတဲ့ အသံတစ္ခုတြန္းေရြ႕ေနတာဘာသံလဲ
ၾကည့္လိုက္တိုင္းမွာ ဘာျဖစ္လို႔ အသံဟာ အရိပ္လွ်ဳိသြားတာလဲ
နာက်င္မႈရဲ႕ အသံဟာ ဘာ႐ုပ္ဆိုလားထြက္သတဲ့
သံတိုသံစေတြလို အသံအစအနေလးေတြ အအ အိပ္မက္ထဲပြားေနသံ
စိမ္းပုပ္ေရညႇိထဲက တပြက္ပြက္ ထေအာ္ျမည္ေနသံမွန္ထဲမွာ
ကိုယ့္နာမည္ကိုယ္မနဲျပန္ေခၚျပီး
ကိုယ့္ကိုယ္ကို မႏိုင္မနင္းဆြဲထုတ္ေနတဲ့အသံ
ဘယ္ဘက္တေလွ်ာက္ –1 ၊ –2 ၊ –3 . . .
ညာဘက္တေလွ်ာက္ +1 ၊ + 2 ၊ +3 . . .
လည္ေခ်ာင္းထဲထည့္သြင္းတပ္စင္ထားတဲ့ ခ်ံဳ႕သံ ၊ ခ်ဲ႕သံ
႐ုတ္တရက္ အထိအခိုက္မွာ
ကိုယ့္ကို လြတ္ေအာင္ဘယ္ဆြဲေခၚရမွန္းမသိတဲ့
ေသြး႐ူးေသြးတမ္း စိတၱဇ စိပ္မႊာ လြင့္ကြဲသံ
အရံႈးအထိမွာ ပဋာေျမလူး ၊ ႐ူးသြပ္႐ုန္းျငိသံ
တိမ္ကင္းစင္ ေကာင္းကင္ျပာၾကီး တစ္ခုလံုး
ျငိမ္းေအးခ်မ္းသာစြာ ဇာတ္လမ္းဆင္
ၾကည္လင္ရွင္းသန္႔ ေတာင္က်ေခ်ာင္းေရ တသြင္သြင္ေနာက္ကြယ္မွာ
တစ္စကၠန္႔အလိုတာစူေနတဲ့ ခ်ိန္ကိုက္ဗံုး
အသံအိုးထဲ သံတစ္ေခ်ာင္းလံုး ႐ိုက္သြင္းခံလိုက္ရတဲ့အသံ
ဘာသာစကားဦးထဲ ကေလးငယ္ရဲ႕ သရသစ္ေတြ တီထြင္သံ
ေဇယ်ာလင္း
`လြတ္လပ္ေရး´ေန႔ ၂၀၁၄
ဘ၀ရဲ႕အလွ
ငါဘယ္သူလဲဆိုတာရွိေသးရဲ႕လား ဘ၀ဆိုတာေရ
သက္တမ္းလယ္အၾကပ္အတည္းထဲ
ငါဒီေန႔ေရာက္ေနတယ္ေဇေဇရာ . . .
၅၀ ေက်ာ္မွာ ဇရာဟာ ငါ့ေအာက္ပိုင္းကိုရသြားျပီ
ေရထဲေသျပီးသိုးေနတဲ့သိုး
ဒါကို တာအိုက ဘာေျပာသလဲ
ဘ၀မွာ
ပန္းတိုင္ဆိုတာ
မရွိဘူးတဲ့
တာအိုဟာ တာအိုမဟုတ္ဘူးတဲ့ . . . ေကာင္းေရာ
ဒီမွာေတာ့ျဖင့္
ဆံပင္လည္းေျပာင္ျပီ
ဗိုက္လည္းရႊဲျပီ
အေရေတြလည္း
တြန္႔ကုန္ျပီ ဟိုေကာင္ကလည္းေဇာက္ထိုးခ်ည့္ပဲ
လက္အဲေလာက္ၾကိဳက္တဲ့ေကာင္
လက္ကိုေတာင္မခံေတာ့ဘူးတဲ့
အရက္အလြန္အကၽြံေသာက္
မွန္ၾကည့္ျပီးစိတ္ၾကီးေသ
အိမ္ေထာင္အရည္အေသြးဟာ
ေၾကာက္ခမန္းလိလိဆင္းရဲမႈ မ်ဥ္းေအာက္ေရာက္
စိတ္ကူးအိပ္မက္ေတြဟာ
ေရခ်ိဳးခန္းအိမ္သာထဲမွာပဲျပီးသြားတယ္
၁၉၂၂ မွာတင္ပဲအလွတရား
အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုသတ္မွတ္ခ်က္ဟာ
၁၆ ခုထက္မနည္း ရွိေနျပီ
ငါနဲ႔ တစ္ခုမွ မဆိုင္ေတာ့ဘူး
သာမိုဒိုင္နဲမစ္က္စ္ရဲ႕ ဥပေဒသေတြ
အို – နာ – ေသ တရားသေဘာေတြ
ဦးေဏွာက္ဆဲလ္ေတြ အခ်ိန္မေရြး
ေသေၾကပ်က္ဆီးသြားရတာေတြ
၁၈၆၀ ၊ ဘာမင္ဂမ္ျမိဳ႕မွာ
ထုတ္လုပ္တဲ့ တူအမ်ိဳးအစား ၅၀၀ ဟာ
၅၀ ေက်ာ္ ကားလ္မာက့္စ္ကို တုန္လႈပ္ေျခာက္ျခားသြားေစတယ္
မျမင္သာတဲ့ အတြင္းပိုင္းအေရြ႕ဟာ ပိုဆိုးတယ္
ဖိဆီးမႈထဲ အခ်ိန္ပိုဆင္း
ပစ္ခ်လို႔မရတဲ့ မႏိုင္၀န္ထမ္း
ေန႔စဥ္ဘ၀က ႏႈတ္ထြက္ခ်င္တဲ့ေရမည္းၾကီး
၇၆% ေယာက္်ားေတြ ဒါကိုဖိဖိစီးစီးခံရတယ္
ဘာေတြကို ယံုၾကည္ခဲ့သလဲျပန္စစ္ၾကည့္ေတာ့
ဘာမွဟုတ္တိပတ္တိထြက္မလာဘူး
ေခတ္သစ္ေက်ာက္ေခတ္ရဲ႕ ေရမ်က္ႏွာျပင္မွာ
ေသြးေတြစြန္းကြက္ေနတဲ့ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ပံုရိပ္ဟာတလႈပ္လႈပ္
ဘယ္ေလာက္လွည္းလွည္း သဲဟာ ငါ့ကိုယ္ခႏၶာဖြဲ႕စည္းမႈပဲျဖစ္တယ္
ငါ့အသည္းေပၚဘာေကာင္တြားသြားေနပါလိမ့္
အိမ္ေထာင္ေရးအဆင္မေျပဘူး ကြဲသြားတယ္
ငယ္သူငယ္ခ်င္းနဲ႔
ရည္စားျပန္ထားတယ္ ကြဲသြားျပန္တယ္
ျပင္းျပင္းထန္ထန္၀ိပႆနာလိုက္ရမလား
အက္ဆီတမီႏို ဖဲန္ေဆးေတြ နင္းကန္ေသာက္ရမလား
ေပါင္လည္ထိေရထဲဆင္းျပီး
ငါးပဲမွ်ားေနရေတာ့မလား
သြားၾကားညပ္ေနတဲ့ အသားစပုပ္ဟာ
ေသျခင္းတရားရဲ႕ အန႔ံပဲ
ျပိဳင္ကားတစ္စီး၀ယ္ ေရႊဆြဲၾကိဳးဆြဲ
ေနာက္ဆံုးေပၚေတြနဲ႔ လိင္လုပ္
ကိုယ္ထဲ
သၾကားရည္ေတြေလာင္းထည့္လည္း
ပင့္သက္ကေတာ့ မခ်ိဳျမိန္ေတာ့မွန္းသိသိၾကီးနဲ႔
သိလာတယ္ –– ေငြေရးေၾကးေရးဟာလည္း ––
ေအာ္သံေတြနဲ႔အက္ေၾကာင္းေတြၾကား
အလုပ္လုပ္ျပရတာေတြ
ေရြ႕လ်ားမႈဟာ လားရာတစ္ခုတည္း
ဘယ္သူေျပာသလဲ –– ေျခသလံုးေမြးမီးေလာင္ပဲ ––
မ်က္ႏွာက်က္နဲ႔ အမိုးၾကားက
ခိုေတြရဲ႕ ျငီးေငြ႔ဘြယ္ဘာသာစကား
ျပဴတင္းမွန္ေတြမွာ
ခိုေခ်းေတြ
အထပ္လိုက္
(ေနာက္ထပ္အနက္ေကာက္မႈေတြ)
ေပ်ာ္ရႊင္မႈဆုိတာ
သစ္သားထဲရိုက္သြင္းလိုက္တဲ့
သံေခ်ာင္းရဲ႕ ေနရာယူဖို႔ ဖဲ့ထုတ္မႈအစအနေတြ
ငါ့အရန္ဒြိဟထဲက ေသြးအမ်ိဳးအစားဟာ
ငါ့ကိုလာဗ်ဴးေနျပန္တယ္
ဦးထုပ္ကို ၂၄/၇ ေစာင္းျပီး
အံု႔မလိုလင္းမလိုနဲ႔ မိုးေလဟာလည္း
ပံုသ႑ာန္မဲ့ ပ်ံ႕ႏွံ႔လာျခင္းရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းဆဲ ဗိသုကာ
အား . . . ေခါလက္စတေရာလ္နတ္သမီး
ယူရစ္က္အက္ဆစ္မ်ားေနတဲ့ နတ္သုဒၶါ
ေၾကြကိုပစ္ဖို႔ အလွည့္က်တာကေတာ့ ကံပဲျဖစ္ပါတယ္
ႏွလံုးသားေရ . . . အဆီဖံုးလိုကဖံုးႏိုင္ျပီ
ဦးေဏွာက္ေရ . . . ေသြးေၾကာပိတ္လိုက ပိတ္ႏိုင္ျပီ
ဆံပင္ေနာက္သပ္ျပီး ေဆာက္ရမ္းေဂၚတဲ့
အသက္ ၅၀ ေက်ာ္ၾကီးတစ္ေယာက္ေပါ့
သူ႔အသက္ထက္၀က္ေက်ာ္ငယ္တဲ့ စကီေလးနဲ႔
ေန၀င္ရာအရပ္ဆီေမာ္ေတာ္ဆိုင္ကယ္
ဗရူးမ္ ဗရူးမ္နဲ႔ ေမာင္းထြက္သြားေတာ့တယ္
ငါဘာလုပ္လုပ္
(လုပ္လို႔ရလို႔ လုပ္တာပဲဟာ လုပ္လို႔ရလို႔ လုပ္တာေပါ့)
မင္းတဟားဟားရယ္ေနမွာကို သိျပီးကတည္းကေပါ့
ဘ၀ဟာ ေန႔တ၀က္က်ိဳးခဲ့တယ္။ ။
ေဇယ်ာလင္း
16 – March – 14
ဟုတ္တယ္ ၊ ငါဟာ ဟမ္ဘာဂါ
ဟုတ္တယ္ ၊ ငါဟာ ဟမ္ဘာဂါ
ငါဟမ္ဘာဂါျဖစ္တာ ငါ့ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္လကၡဏာ
ဟမ္ဘာဂါျဖစ္ရတာ ငါ့မွာ ရွက္စရာဘာမွမရွိဘူး
သိမ္ငယ္စရာမရွိသလို စိတ္ၾကီး၀င္စရာလည္းမရွိဘူး
၄´´အခ်င္းရွိတဲ့ ေပါင္မုန္႔အ၀ိုင္းကို အလယ္က တိတိခြဲ
အေပၚသားကို လွန္လိုက္ျပီး ေအာက္သားေပၚဆလပ္ရြက္
ခ်ီးစ္တစ္ျပား ၊ ၀က္သားျပား ၊ အမဲသားျပား ၊ ၾကက္သားျပား
ဒါမွမဟုတ္ ဘာသားေတြထည့္ၾကိတ္ထားမွန္းမသိတဲ့
အသားျပားေက်ာ္ ၊ ၾကက္သြန္နီအကြင္းလိုက္ ၊ သခြားအကြင္းလိုက္
မရြန္းေန႔စ္ ျဖဴျဖဴေတြ ၊ မုန္ညင္းအႏွစ္၀ါ၀ါေတြ
အေရာင္ကေလးနဲ႔ အရသာကေလးစံုသြားေအာင္ (ပိုျပည့္စံုေအာင္)
ခရမ္းခ်ဥ္သီးေဆာ့စ္နီနီေတြ ညႇစ္ထည့္
အေပၚသားနဲ႔ ျပန္ဖံုးျပီး . . . . .
ကိုယ္ေျပာခ်င္တဲ့ စကားေတြေျပာခြင့္မရတဲ့
အဲဒီမလြတ္လပ္တဲ့ ပါးစပ္ၾကီးကို အားပါးတရဟ
ဟ ဟ ဟဦး
အမွန္တရားဆိုတာေတြ အားလံုးကို သိမ္းၾကံဳးစားပစ္မလို
ဟျပီး ဟမ္ဘာဂါ တစ္ဘက္ကိုသြပ္ထည့္
အခ်ိဳ႕ဆို ပါးစပ္ထဲ အ၀တ္စသြပ္ထည့္ျပီး ႏွိပ္စက္ခံရတာ
အဓမၼက်င့္ခံရတာ ႐ုပ္ရွင္ေတြထဲ ျမင္ဘူးမွာေပါ့
သြပ္ထည့္ျပီး ကိုက္ခ်လိုက္စမ္းပါ
ပယ္ပယ္နယ္နယ္နဲ႔ လည္လည္၀ယ္၀ယ္ ကိုက္ညႇပ္လိုက္စမ္းပါ
လွ်ာေပၚက အရသာဖုေတြ ဖူးတင္းျပဲဟ စိုစြတ္ျပီး
ျဖဴနီ၀ါေဆာ့စ္ေတြ တံေတြးနဲ႔ အေရာင္ေရာသြား
ႏႈတ္ခမ္းသားတစ္ဘက္ကေနျဗစ္ကနဲ စီးက်လာေအာင္
ကိုက္ခ်ျပီး ၀ါးခ်လိုက္စမ္းပါ
၀ီလ်ံကားေလာ့စ္ ၀ီလ်မ္းစ္ရဲ႕ ‘You taste good to me’
ကဗ်ာလိုင္းလို `အား ၊ မင္းဟာ ငါ့အတြက္ အရသာရွိလိုက္တာ´
`အား ၊ မင္းဟာငါ့ကို အရသာေတြေပးစြမ္းႏိုင္လိုက္တာ´
အရသာရဲ႕ အနက္အဓိပၸါယ္ကိုယ္တိုင္ဟာ အရသာပဲျဖစ္တယ္
ဘာ တကၠိကေဗဒ ၊ ဘာဒႆန ၊ ဘာယံုၾကည္စြဲလမ္းမႈမွမလိုဘူး
ဘာသီအိုရီ ၊ ဘာနည္းစနစ္ ၊ ဘာတကၠနိမွမလိုဘူး
ငါ့ကိုကိုက္ပါ ငါ့ကိုစားပါ ငါ့ကို အရသာခံယူပါ
ငါေပးစြမ္းႏိုင္တာလည္း ငါ့ကိုစားေစျခင္းပဲျဖစ္တယ္
ငါဟာ ရန္ကုန္ကိုစားတယ္ လန္ဒန္ကိုစားတယ္
ႏ်ဴးေယာက္ ၊ ပါရီ ၊ ဘန္ေကာက္ ၊ စကၤာပူ
ကမာၻၾကီးကို ဟမ္ဘာဂါလို ျမိန္ရည္ယွက္ရည္
စားပစ္တယ္ ၀တ္လစ္စလစ္အတိုင္းစားပစ္တယ္
Coca Cola ျပီးရင္မၾကာခင္ Mc Donald’s
လာေတာ့မယ့္ Burger King လာေတာ့မယ္
ကမာၻ႕ဓနရွင္ အစားအစာထုတ္လုပ္မႈေတြလာေတာ့မယ္
ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းၾကီးကို ကိုက္စားရေတာ့မယ္
မစားရ၀ခမန္း ၀မ္းမျပည့္အရသာမေတြ႕လည္းစားရေတာ့မယ္
စားရခ်ိမ့္
ငါဟာ ဟမ္ဘာဂါ သင္လည္း ဟမ္ဘာဂါ
`မင္းလားကြ ဟမ္ဘာဂါ´လည္း ဟမ္ဘာဂါပါပဲ
အဲဒီပါးစပ္ေတြ ၊ အဲဒီသြားေတြ အသင့္သာျပင္ထားေလာ့
သင္တို႔ကို ဟမ္ဘာဂါလို စားပစ္ၾကေတာ့မယ္။ ။
ေဇယ်ာလင္း
၆ ၊ ဇန္န၀ါရီ ၊ ၁၄
၂၀၁၄ ၊ ကမာၻ႔ကဗ်ာေန႔ သို႔
ျမန္မာကဗ်ာနဲ႔ ျမန္မာကဗ်ာေလာကအတြက္ မဂၤလာရွိတဲ့ ၂၀၁၄ ကမာၻ႔ကဗ်ာေန႔မွာ အခုလိုစကားနည္းနည္းေျပာခြင့္ရတဲ့အ တြက္ အမ်ားၾကီးေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ အရင္ဦးဆံုး ၊ ျမန္မာကဗ်ာဆရာသမဂၢဥကၠ႒ ၊ ဒုဥကၠ႒ ၊ ႏွင့္တကြအျခား တာ၀န္ရွိသူအားလံုး နဲ႔အတူ ကဗ်ာညီအကိုေတြနဲ႔ ဧည့္ပရိသတ္တို႔ပါက်န္းမာေပ်ာ္ရႊင္ၾကပါေစလို႔ ဆုမြန္ေကာင္းေတာင္းလိုက္ပါတယ္။
ဒီစာဟာ စာတမ္းမဟုတ္သလို လုပ္ငန္းလမ္းညႊန္လည္းမဟုတ္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ့္ ၂၀၁၂ – ၂၀၁၃ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာပြဲေတာ္ ေတြတက္ေရာက္ခြင့္ရခဲ့တဲ့အေတြ႕အၾကံဳေတြထဲက ေတြးမိေတြးရာေလးကို ေဖါက္သည္ခ်တဲ့ သေဘာေလာက္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အံ့ဩစရာ ေတြပါမွာမဟုတ္သလို ထိတ္လန္႔တုန္လႈပ္စရာေတြလည္းပါမွာမဟုတ္ပါဘူး။
ကဗ်ာဟာ ကမာၻၾကီးကို တိုက္႐ိုက္မေျပာင္းလဲႏိုင္ေပမယ့္ ကမာၻၾကီးရဲ႕အလွည့္အေျပာင္းေတြဟာ သိမႈအလွည့္အေျပာင္းေတြနဲ႔ အတူကဗ်ာမွာလည္း အလွည့္အေျပာင္းေတြျဖစ္လာတယ္ဆိုတာ ကဗ်ာဆရာေတြသိျပီးသားျဖစ္ပါတယ္။ ဘာေတြဘယ္လိုပဲလွည့္ေျပာင္း ေစဦးေတာ့ ကဗ်ာဆရာအတြက္ မေျပာင္းလဲတဲ့ ေမးခြန္းေတြကေတာ့ရွိစျမဲပါပဲ။ အဲဒီေမးခြန္းေတြထဲမွာ ပါ၀င္တာအခ်ိဳ႕ထုတ္ျပရရင္(တစ္) ဘာလို႔ကဗ်ာေရးတာလဲ ၊(ႏွစ္) ကဗ်ာကိုဘယ္လိုေရးသလဲ ၊ (သံုး) ကဗ်ာဆရာ- ကဗ်ာ- ကဗ်ာဖတ္ပရိသတ္ဆိုတဲ့ဆက္သြယ္မႈကြန္ယက္ ကို ဘယ္လိုခ်ဲ႕ထြင္မလဲ။ ဒီေမးခြန္းေတြကို ကာယကံရွင္ကိုယ္တိုင္ကပဲခ်ဥ္းကပ္ေျဖရွင္းရမွာလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္ေဒသႏၱရဂိုဏ္းဂဏ ပဲျဖစ္ေစ ၊ အယူ၀ါဒဂိုဏ္းဂဏပဲျဖစ္ေစ ၊ ကဗ်ာေဗဒဂိုဏ္းဂဏပဲျဖစ္ေစ ၊ ေနာက္ဆံုးသူမ်ားေတြနဲ႔မတူခ်င္လြန္းတဲ့ ဂိုဏ္းဂဏစြဲ ဂိုဏ္းဂဏ ပဲျဖစ္ေစ ၊ ဘယ္ဂိုဏ္းဂဏကမွ ကာယကံရွင္ကဗ်ာဆရာကိုလႊမ္မိုးခ်ဳပ္ကိုင္ျပီး သူ႔ကေလာင္လက္ကို ေမာင္းႏွင္လို႔မရပါဘူး။
ကဗ်ာဆရာေတြဟာ လြတ္လပ္မႈကို ျမတ္ႏိုးၾကတယ္လို႔ေျပာစမွတ္ျပဳၾကပါတယ္။ လြတ္လပ္မႈရဲ႕အနက္အဓိပၸါယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ လြတ္လပ္မႈအမ်ိဳးမ်ိဳးထဲက ကဗ်ာဆရာရဲ႕လြတ္လပ္မႈကို `လြတ္လပ္စြာေရြးခ်ယ္မႈ´လို႔ ကၽြန္ေတာ္ျမင္ပါတယ္။ ကဗ်ာအႏုပညာ Poetry ဟာ နာမ္သေဘာျဖစ္ျပီး ကဗ်ာပုဒ္ poem ဟာ ႐ုပ္သေဘာျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္ကဗ်ာပုဒ္မဆိုကို အႏွစ္ထုတ္လိုက္ရင္ ေရြးခ်ယ္ျခင္း Choice နဲ႔ တြဲခ်ိတ္ျခင္း Connection ကိုေတြ႔မွာျဖစ္ပါတယ္။ အသိ ၊ အေတြး ၊ အာ႐ံု ၊ ခံစားမႈကိုေရြးခ်ယ္ရတယ္ (သို႔မဟုတ္) ေရြးခ်ယ္ ခံရတယ္။ တစ္ဆက္တည္းမွာပဲ ေရးဖြဲ႔ျပဳလုပ္ပံုျပဳလုပ္နည္းေတြထဲက ေရြးခ်ယ္ရျပန္တယ္။ စကားလံုး ၊ အသံစတဲ့ ဘာသာစကားပစၥည္း ေတြ ကိုလည္းေရြးခ်ယ္ရပါတယ္။ ဒီေရြးခ်ယ္မႈ ၃ မ်ိဳးဟာ ဘယ္ဟာအရင္လာလဲလို႔ေျပာရခက္သလို တျပိဳင္တည္းလည္းျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေရြးခ်ယ္မႈျပီးရင္ တြဲခ်ိတ္မႈျပဳလုပ္ရပါတယ္။ အေတြး ၊ အာ႐ံုဆက္စပ္မႈ ၊ စကားလံုးတြဲခ်ိတ္မႈ ၊ လိုင္းပါဒတြဲခ်ိတ္မႈ ၊ ပိုဒ္တြဲခ်ိတ္မႈ ၊ တစ္ပုဒ္လံုးကို အစအဆံုးျပဳလုပ္ဖြဲ႕စည္းမႈ။ ဘယ္ကဗ်ာပုဒ္မဆိုရဲ႕အခ်ဳပ္ဟာ ေဟာဒီေရြးခ်ယ္မႈနဲ႔ တြဲခ်ိတ္မႈပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရြးခ်ယ္မႈနဲ႔ တြဲခ်ိတ္မႈရဲ႕ ရလာဒ္ကို `ကဗ်ာ´လို႔ေခၚပါတယ္။ ဒီကဗ်ာကို ျပဳလုပ္သူဟာ ကဗ်ာဆရာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္လည္း ကဗ်ာဆိုတာ က၀ိပစၥည္းလို႔ေခၚတာျဖစ္ပါတယ္။ ကဗ်ာဆရာ က၀ိျပဳလုပ္တဲ့ ပစၥည္းဟာ ကဗ်ာျဖစ္ပါတယ္။
ကဗ်ာစေရးတဲ့အခ်ိန္ကေန စိုက္လိုက္မတ္တတ္ဆက္ေရးသားျပဳလုပ္လာခဲ့ရင္ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ မရွက္မေၾကာက္ပဲ ႐ိုး႐ိုးသား သားနဲ႔ မိမိကိုမိမိ `ကဗ်ာဆရာ´လို႔ယံုၾကည္လက္ခံလာၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ဘာမွ မာနတက္စရာမရွိသလို သိမ္ငယ္စရာလည္းမရွိပဲ ကိုယ္ဟာ ကဗ်ာဆရာဆိုတာကို ကိုယ့္ကိုကိုယ္ယံုၾကည္မႈနဲ႔ ခံယူရဲလာတာ ၊ ေျပာရဲလာတာျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ့္ကဗ်ာနဲ႔ကဗ်ာကိစၥေပၚ တာ၀န္ယူရဲ လာတဲ့ သူလည္းျဖစ္လာပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ အဲသလိုကိုယ့္ကိုကိုယ္ကဗ်ာဆရာလို႔ ႐ိုး႐ိုးသားသားနဲ႔ ယံုယံုၾကည္ၾကည္ ေျပာႏိုင္ဖို႔ ႏွစ္ပရိေစၵေတြနဲ႔အညီေတြ႔ၾကံဳမႈနဲ႔ ၀မ္းစာတို႔ေပါင္းစပ္တည္ေဆာက္ခဲ့ရတာျဖစ္ပါတယ္။ အခုဒီမဂၤလာရွိတဲ့ကဗ်ာပြဲမွာ တက္ ေရာက္လာၾကတဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြလည္း ကၽြန္ေတာ့္လိုပဲ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ `ကဗ်ာဆရာ´လို႔ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့တာ၀န္ယူေျပာရဲၾကသူေတြျဖစ္ၾကလိမ့္ မယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ယံုၾကည္ပါတယ္။ အဲသလိုပဲ ၊ ကၽြန္ေတာ္တက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ ယူေက ၊ ယူအက္စ္ ၊ ထုိင္း ၊ စကၤာပူ ၊ ေဟာင္ေကာင္ ကဗ်ာပြဲေတြ မွာလည္း ကၽြန္ေတာ္နဲ႔ လာမိတ္ဆက္ၾကသူေတြဟာ I am a poet လို႔ သူတို႔ကိုသူတို႔ ယံုယံုၾကည္ၾကည္နဲ႔ ရဲရဲ၀ံ့၀ံ့ေျပာၾက သူေတြျဖစ္ပါတယ္။
ကံအေၾကာင္းတိုက္ဆိုင္လို႔ပါဆိုပါေတာ့ ၊ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာပြဲေတြမွာ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာဆရာေတြနဲ႔ လူခ်င္း ေတြ႔ဆံုရင္းႏွီးခဲ့ရပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာအသိုင္းအ၀ိုင္းျဖစ္တဲ့ international poetry world ထဲမွာ ကၽြန္ေတာ္ဟာ တစ္ဦးအပါအ၀င္ ျဖစ္သြားတယ္ဆိုပါေတာ့။ အဲဒီမွာ ကၽြန္ေတာ္စဥ္းစားမိတာ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာေလာကဆိုတာဘာလဲေပါ့။ ႏိုင္ငံအသီးသီးက ျပည္တြင္း ကဗ်ာဆရာေတြနဲ႔ ျပည္ပႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာတို႔ ဘယ္လိုပတ္သက္ဆက္စပ္ၾကသလဲ။ ျပည္တြင္းကဗ်ာဟာ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာ စာရင္းထဲ ဘယ္လို၀င္ျပီး ျပည္တြင္းကဗ်ာဆရာဟာ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာဆရာဘယ္လိုျဖစ္သြားသလဲ။ ဒီေနရာမွာလည္း အထက္ကေျပာ ခဲ့တဲ့ Choice နဲ႔ Connection ကိုသြားျမင္ပါတယ္။ ဒီေရြးခ်ယ္မႈနဲ႔ တြဲခ်ိတ္မႈျဖစ္လာေစဖို႔ တံတားခင္းေပးတာကေတာ့ ဘာသာျပန္ translation ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ၀န္းက်င္မွာဆိုရင္ ျမန္မာကေန အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ျခင္းေပါ့။
ႏိုင္ငံအသီးသီး ၊ ဘာသာအသီးသီးက အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ျပီး ထုတ္ေ၀လိုက္တဲ့ ကဗ်ာစာအုပ္/ကဗ်ာပုဒ္အစုအေ၀းဟာ ဘာသာျပန္ကဗ်ာေလာကရဲ႕ ျပယုဂ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုႏိုင္ငံအသီးသီး/ဘာသာစကားအသီးသီးကေန အဂၤလိပ္လိုဘာသာျပန္လိုက္တဲ့ အခါ ဘာသာျပန္ေလာကထဲေရာက္သြားၾကေပမယ့္ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာေလာကထဲအလိုလိုေရာက္သြားၾကတာေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ဆိုလို တာက ၊ အဂၤလိပ္လိုဘာသာျပန္တိုင္း ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာေလာကထဲေရာက္ခ်င္မွေရာက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဆို international poetry ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာေလာကထဲ ဘယ္လိုေရာက္သလဲ။ အထက္ကေျပာခဲ့တဲ့ Choice နဲ႔ Connection ဆီကိုပဲျပန္ေရာက္သြားပါတယ္။ ဘယ္သူက ဘယ္သူ႔ကို ဘာသာျပန္ဖို႔ေရြးခ်ယ္မလဲဆိုတာနဲ႔ ဘယ္တိုက္ေသာ္လည္းေကာင္း ဘယ္မဂၢဇင္းေသာ္လည္းေကာင္း ထုတ္ေ၀ ဖို႔မဟုတ္ရင္ ေဖၚျပပါရွိဖို႔ ခ်ိတ္ဆက္ထားသလဲဆိုတာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာကို ကမာၻက အထိုက္အေလ်ာက္သိသြားေစတဲ့ Bones Will Crow ကိုပဲ ဥပမာအျဖစ္ၾကည့္ပါ။ ဒီစာအုပ္ထဲဘယ္သူေတြပါမယ္လို႔ ပဏာမေရြးတာကေတာ့ ဘာသာျပန္သူေတြျဖစ္ၾကတဲ့ ကိုကိုသက္နဲ႔ (James Byrne) ဂ်ိမ္းစ္ဘန္းတို႔ျဖစ္ၾကပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ ေရြးခ်ယ္ေရးမူကေတာ့ျပည္တြင္းမွာ နာမည္လည္းရ ၊ လံုးခ်င္း ကဗ်ာစာအုပ္လည္းထုတ္ေ၀ဘူးသူျဖစ္ရမယ္ေပါ့။ ဒါေပမယ့္ ၊ ေနာက္ဆံုးမွာ ဒီစာအုပ္ထုတ္ေ၀တဲ့ Arc စာအုပ္တိုက္ပိုင္ရွင္ Tony ဟာ အခ်ိဳ႕ကဗ်ာဆရာေတြနဲ႔ အခ်ိဳ႕ကဗ်ာေတြကို ပယ္လိုက္တယ္လို႔သိရပါတယ္။ ဘယ္ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမရဲ႕ ဘယ္ကဗ်ာေတြ ဘာသာျပန္ ဖို႔ေရြးခ်ယ္ရာမွာလည္း ကိုကိုသက္နဲ႔ ဂ်ိမ္းစ္ဘန္းတို႔ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဂ်ိမ္းစ္ကိုယ္တိုင္ဟာ သူ႔ကိုယ္ပိုင္ Wolf ကဗ်ာမဂၢဇင္း အယ္ဒီတာျဖစ္တဲ့အတြက္ သူ႔ရဲ႕ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာဖတ္႐ႈေရြးခ်ယ္မႈ အေတြ႔အၾကံဳအရ ေရြးတာျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာလို႔ရမယ္ထင္ပါတယ္။
၂၀၁၂ လန္ဒန္ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာပြဲေတာ္မွာ Bones Will Crow စာအုပ္ဖြင့္ပြဲက်င္းပျပီး ၂၀၁၃ မွာေတာ့ ႏ်ဴးေယာက္မွာ က်င္းပ ခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာဧည့္ပရိသတ္ေတြထဲမွာ အထင္ကရ ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမၾကီးေတြပါ တက္ေရာက္ပါရွိခဲ့တာေတြ႔ရပါ တယ္။ အဲသလိုနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ ကမာၻၾကီးရဲ႕ ဘယ္နားမွာရွိလို႔ရွိမွန္းေတာင္မသိၾကတဲ့သူေတြၾကားမွာ ျမန္မာေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာကို ႏိုင္ငံ တကာကဗ်ာေလာကထဲတရား၀င္ မိတ္ဆက္ေဖၚျပႏိုင္ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီစာအုပ္ထဲေဖၚျပပါရွိတဲ့ ကဗ်ာေတြဖတ္ျပေတာ့လည္း ႏိုင္ငံ တကာကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြျဖစ္ၾကတဲ့ ပရိသတ္ဟာ ႏွစ္ေထာင္းအားရရွိခဲ့တာဟာ ကၽြန္ေတာ့္မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႔ပါပဲ။ အဲဒီစာအုပ္ကို စကၤာပူမွာဖြင့္ပြဲျပဳလုပ္ေတာ့လည္း စကၤာပူပရိသတ္ကို စြဲေဆာင္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ ကဗ်ာေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဆက္စပ္လို႔ေျပာရရင္ ၂၀၁၃ မွာပဲ စကၤာပူ ကဗ်ာဆရာ Alvin Pang ကို Arc စာအုပ္တုိက္ကပဲ ေရြးခ်ယ္ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခဲ့တဲ့အတြက္ Alvin ဟာ စကၤာပူကဗ်ာဆရာတင္ မဟုတ္ေတာ့ပဲ ႏိုင္ငံတကာတန္း၀င္သြားပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ၊ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာေလာထဲ ၀င္ေရာက္ဖို႔ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ကဗ်ာရည္၀မႈနဲ႔ ဆိုင္သလို ဘယ္တိုက္က ထုတ္ေ၀တယ္ဆိုတာနဲ႔လည္းဆိုင္ပါတယ္။ မထင္မရွားစာအုပ္တိုက္က ထုတ္ေ၀တာထက္ ယူေကနဲ႔ ယူအက္စ္ မွာရွိၾကတဲ့ အထင္ကရစာအုပ္တိုက္ေတြက ထုတ္ေ၀ရင္ ကမာၻအႏွံ႔ထိုးေဖါက္၀င္ေရာက္ပ်ံ႕ႏွံံ႔မႈ အရွိန္အဟုန္ဟာ မ်ားစြာျမင့္မားသြားပါ တယ္။ ပ်ံ႕ႏွံ႕မႈ အက်ယ္အ၀န္းဟာလည္း ေက်ာ္ၾကားမႈကို ေထာက္ကူပံ့ပိုးေစတယ္ဆိုတာ ျငင္းလို႔မရပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ အဂၤလိပ္ဘာသာ ျပန္႐ံုနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာေလာကထဲေရာက္ဖို႔ဆိုတာက လိုအပ္ေပမယ့္ မလံုေလာက္တဲ့ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ အိုင္အိုး၀ါးက အေတြ႕အၾကံဳ တစ္ခုေျပာရရင္ ႏ်ဴးဇီလန္က ကဗ်ာဆရာကေျပာပါတယ္။ ယူေက ၊ ယူအက္စ္တို႔မွာ ထုတ္ေ၀တဲ့ ႏ်ဴးဇီလန္ကဗ်ာဆရာဟာ ႏ်ဴးဇီလန္မွာ ပဲထုတ္ေ၀တဲ့ ႏ်ဴးဇီလန္ကဗ်ာဆရာထက္ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာတန္း၀င္ႏိုင္မႈပိုရွိတယ္တဲ့။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေျပာရရင္ ကမာၻ႔ဓနရွင္ၾကီးေတြ ပိုင္ဆိုင္ၾကတဲ့ အထင္ကရစာေပထုတ္ေ၀ေရးတုိက္က ထုတ္ေ၀လုိက္ရင္ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ အလိုအေလ်ာက္တန္း၀င္သြားပါတယ္။
အဲဒီစာေပထုတ္ေ၀ေရးတိုက္ေတြကလည္း ႏွယ္ႏွယ္ရရ မဟုတ္ပါဘူး။ သူတို႔ကို ဘယ္ႏိုင္ငံက ဘယ္သူ႔ကဗ်ာေတြကို ထုတ္ေ၀ ဖို႔ အၾကံေပးအဖြဲ႕တို႔ ၊ အယ္ဒီတာအဖြဲ႕တို႔ ရွိၾကျပီး အဲဒီအဖြဲ႕ေတြထဲမွာ ထင္ရွားတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာေတြ ၊ ကၽြမ္းက်င္တဲ့ ဘာသာ ျပန္ဆရာေတြနဲ႔ ႐ိုေသေလးစားမႈခံရတဲ့ စာေပပညာရွင္တို႔ပါရွိၾကပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေရြးခ်ယ္ခံရတဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြရဲ႕ ကဗ်ာ ေတြဟာလည္း မိခင္ျပည္တြင္းထဲပဲ လည္ပတ္မႈရွိတဲ့အေၾကာင္းအရာေတြနဲ႔ ေရးဖြဲ႕ပံုေတြကို ေက်ာ္လြန္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ၊ modern ဆိုရင္လည္းျပည္တြင္း modern ထက္ ကမာၻသံုး international modernism (၀ါ) international style ျဖစ္ရင္ ႏိုင္ငံတကာထဲ၀င္ ေရာက္ဖို႔ ပိုနီးစပ္ပါတယ္။ ထိုနည္းတူ international postmodernism ဒါမွမဟုတ္ ၁၉၉၀ ဒီဘက္ပိုင္း Contemporary ေရးဟန္ေတြ။ ဒါဟာ ဂလိုဘယ္ေဇးရွင္းနဲ႔လည္းဆက္စပ္ေနပါတယ္။
ဒီေန႔ဟာ ကမာၻ႔ကဗ်ာေန႔ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဆက္စပ္လာတဲ့ ကမာၻ႔ကဗ်ာအေၾကာင္းလည္းေျပာရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကမာၻ႔ကဗ်ာေန႔ ဟာ ကမာၻရဲ႕ ကဗ်ာေန႔ျဖစ္ပါတယ္။ ကမာၻ႔ကဗ်ာရဲ႕ ေန႔မဟုတ္ပါဘူး။ ကမာၻမွာ ကဗ်ာ ၃ မ်ိဳး ၃ စားရွိေနတယ္လို႔ေျပာလည္းေျပာ ၊ ေရး လည္းေရးၾကတာေတြရွိပါတယ္။ အြန္လိုင္းမွာတက္ရွာလိုက္ရင္ အလြယ္တကူပဲ ေတြ႕ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ၃ မ်ိဳး ၃ စားကေတာ့ ျပည္တြင္းမွာပဲ လည္ပတ္တဲ့ national poetry ၊ ႏိုင္ငံတကာ ထဲေရာက္လာတဲ့ international poetry နဲ႔ ကမာၻ႔ကဗ်ာျဖစ္တဲ့ world poetry တို႔ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ေစာဒကတက္တာေတြ ၊အျငင္းပြားတာေတြလည္းရွိၾကပါတယ္။ ကမာၻထဲ ပ်ံ႕ႏွံ႔၀င္ေရာက္လည္ပတ္မႈ အတိုင္း အဆကိုေဖၚျပေနတာလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ေဟာင္ေကာင္ပြဲမွာတုန္းက ကေနဒါက ကဗ်ာဆရာရယ္ ၊ ဩစေၾတးလ်က ကဗ်ာဆရာရယ္ ၊ ျမန္မာက ကၽြန္ေတာ္ရယ္ ကဗ်ာအေၾကာင္းထဲထဲ၀င္၀င္ေျပာေနၾကတုန္း ကေနဒါကဗ်ာဆရာက ေကာက္ကာငင္ကာနဲ႔ `ေနပါဦး ၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ၃ ေယာက္ဟာ ဒီပြဲေရာက္မွ အခ်င္းခ်င္းသိၾကရသူေတြျဖစ္ေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ၃ ေယာက္စလံုးသိၾကတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာေတြရဲ႕ အမည္ေတြဟာ သြားတူေနၾကတယ္။ အျခားႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာေတြကို သြားေမးလိုက္ရင္ အားလံုးသိၾကတဲ့ ကဗ်ာဆရာစာရင္းထြက္လာမွာပဲ´တဲ့။ အဲသလိုနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ၃ ေယာက္စလံုးသိၾကတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာေတြရဲ႕ စာရင္းကို အၾကမ္းဖ်ဥ္းေကာက္ၾကည့္လိုက္ၾကေတာ့ ထံုးစံအတိုင္း ေပါင္းန္ဒ္ ၊ အဲလိယစ္တ္ ၊ အေပၚလီနဲ ၊ ရီဗားဒီး ၊ စီလန္း ၊ နီ႐ူဒါ ၊ ေလာ္ရကာ ၊ မာယာေကာ့ဖ္စကီး ၊ ပါ့ဇ္ ၊ ပိုပါ ၊ ဂင္းန္စ္ဘဂ္ ၊ အက္ရွဘရီ ၊ အိုဟာရာ ၊ ပလာ့သ္ ၊ ေဟနီ ၊ ဒါ၀စ္ရွ္ ၊ ထရန္းစ္ထ႐ိုမာ ၊ ဇင္ေဘာ္စကာ ၊ မီေလာ့ရွ္ ၊ အင္ဇင္န္ဘာဂ်ာ ၊ ဆိုယင္န္ကာ တို႔အပါအ၀င္ စာရင္းထြက္လာပါတယ္။ အျခားကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြကို ဒီစာရင္းျပၾကည့္ ေတာ့ စာရင္းပါအမည္ေတြကို သူတို႔လည္းေကာင္းေကာင္းသိၾကတာေတြ႔ရပါတယ္။
အဲဒီေတာ့ ၊ ဘယ္ႏိုင္ငံကပဲလာလာ ၊ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာနဲ႔ ႏွံ႔စပ္တဲ့ ဘယ္ကဗ်ာဆရာမဆိုသိၾကတဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြရွိၾကတယ္ ဆိုတာပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔အခ်င္းခ်င္းသာ မသိၾကေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔သိၾကတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြဟာ အတူတူပါပဲ။ တစ္နည္းအားျဖင့္ ေျပာ ရရင္ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာအမ်ားစုသိၾကတဲ့ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာေတြဟာ ကမာၻ႔ကဗ်ာဆရာေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ ေဟာင္ေကာင္ပြဲ မွာဆိုရင္ သူ႔ေ၀လျပည္တြင္းမွာေတာင္မွ လူသိမမ်ားတဲ့ ေ၀လကဗ်ာဆရာမနဲ႔ သူ႔ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံမွာေတာင္မွ သူ႔ကိုမသိၾကတဲ့ ဖိလစ္ပိုင္ ကဗ်ာဆရာမေလးတို႔ပါ၀င္သလို အားလံုးလည္းသိ ၊ ကမာၻကလည္းသိတဲ့ ဆီးရီးယားက အေဒါနစၥ တို႔ တ႐ုတ္က ေဘေဒါ၀္တို႔လည္း ပါ၀င္ၾကပါတယ္။ အေဒါနစၥဆိုရင္ ႏိုဗဲလ္စာေပဆုအတြက္ တစ္ေပးခံရတာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားလွပါျပီ။
ဆိုေတာ့ ၊ ဒီကမာၻ႔ကဗ်ာဆရာစာရင္း၀င္ ပုဂၢိဳလ္ေတြရဲ႕ ထူးျခားမႈေတြကဘာလဲေပါ့။ အဓိက ကေတာ့ ၊ သူတို႔ေတြရဲ႕ အေတြး ေတြ ၊ အေရးေတြဟာ သူတို႔ေမြးဖြားၾကီးျပင္းရာ တိုင္းျပည္ေတြမွာ တင္ရပ္မေနပဲ ကမာၻထဲ ထိုး၀င္လာၾကလို႔ပါပဲ။ သူတို႔ဟာ အေတြးသစ္ ၊ အေရးသစ္ေတြ ဆန္းသစ္တီထြင္လာၾကသူေတြလည္းျဖစ္တယ္။ ကဗ်ာ ၊ ကဗ်ာနယ္ပယ္နဲ႔ ကဗ်ာရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ခ်ဲ႕ထြင္ လိုက္ၾကသူေတြျဖစ္တယ္။ သူတို႔ကိုင္တြယ္ေရးသားၾကတဲ့အေၾကာင္းေတြဟာလည္း သူတို႔ရဲ႕ ျပည္တြင္း နယ္နိမိတ္ကို ေက်ာ္လြန္ျပီး ကမာၻအရပ္ရပ္က လူသားေတြရဲ႕ ဘ၀ေတြနဲ႔ သြားထိေတြ႔ေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ အနည္းဆံုးေတာ့ ၊ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာဆရာ အသီးသီး ဟာ သူတို႔ကို ဆရာတင္ ၊ အသိအမွတ္ျပဳ ၊ အေလးအနက္ဖတ္႐ႈျပီး သူတို႔ဆီက သင္ယူေနၾကရတာျဖစ္ပါတယ္။ ကမာၻ႔ကဗ်ာ ဂု႐ုၾကီး ေတြေပါ့။ ဒါဟာ အခ်ိန္နဲ႔လည္းဆိုင္ပါတယ္။ ၂၀၁၂ – ၂၀၁၃ အတြင္းမွာ ကၽြန္ေတာ္ေတြ႔ဆံုရင္းႏွီးခဲ့ရတဲ့ ဘယ္ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာ ေတြဟာ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ကမာၻ႔ကဗ်ာဆရာစာရင္း၀င္သြားၾကမလဲ။ ႐ုရွက အီလ်ာလား ၊ မက္စီဒိုးနီးယားက မက္ဒ္ဇာေရာ့ဗ္လား ၊ ဘယ္လာ႐ုစ္က ဗယ္လ္ဂ်င္နာ ေမာ့သ္လား ၊ တ႐ုတ္က ဟန္ေတာင္လား ၊ စကၤပူက အဲလ္ဗင္န္ ပဲန္ဂ္လား။
ခ်ဳပ္ေျပာရရင္ ျပည္တြင္းကဗ်ာ ၊ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာနဲ႔ ကမာၻ႔ကဗ်ာဆိုတာေတြဟာ ယေန႔ကမာၻမွာ တကယ္ရွိေနၾကပါတယ္။ အေမရိကန္တကၠသိုလ္ၾကီးေတြမွာလည္း World Literature ဆိုတဲ့ ဘာသာရပ္ကို စနစ္တက်သင္ၾကားပို႔ခ်လွ်က္ရွိပါတယ္။ အိုင္အိုး၀ါး တကၠသိုလ္မွာလည္းပို႔ခ်တဲ့ ဒီဘာသာရပ္မွာ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ႏိုင္ငံျခားဧည့္ကဗ်ာဆရာအေနနဲ႔ ျမန္မာေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာအေၾကာင္း စကား ေျပာခြင့္ရခဲ့ပါေသးတယ္။ ကမာၻရဲ႕ ကဗ်ာေန႔ျဖစ္တဲ့ ဒီေန႔ဟာ ကမာၻအ၀ွမ္းမွာရွိၾကတဲ့ ကဗ်ာဆရာေတြကို ဂုဏ္ျပဳသလို ကဗ်ာအႏုပညာ ကိုလည္း လူသားရဲ႕ ၾကီးျမတ္တဲ့ အသီးအပြင့္အျဖစ္သတ္မွတ္တဲ့ေန႔လည္းျဖစ္ပါတယ္။ အျခားႏိုင္ငံေတြမွာေတာ့ ကမာၻ႔ကဗ်ာေန႔မွာ ကဗ်ာပြဲေတာ္ေတြက်င္းပျပီး ကမာၻ႔ကဗ်ာဆရာေတြရဲ႕ ကမာၻ႔ကဗ်ာေတြကိုလည္း အေလးျပဳရြတ္ဖတ္ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာဆရာ ေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာေတြကိုလည္း ရြတ္ဖတ္ၾကပါတယ္။ ကဗ်ာႏွီးေႏွာဖလွယ္ပြဲေတြလည္းျပဳလုပ္ၾကပါတယ္။ မတူကြဲျပားတဲ့ ကဗ်ာ ေဗဒေတြနဲ႔ ေရးသားတဲ့ ကဗ်ာေတြကိုလည္း တစ္ေနရာတည္းမွာပဲ စုစုစည္းစည္းရြတ္ဖတ္ၾကပါတယ္။ အဓိက ကေတာ့ နယ္ပယ္က်ယ္ ၀န္းလွတဲ့ ကဗ်ာအႏုပညာကို ကမာၻအႏွံ႔ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ အမႊမ္းတင္တာျဖစ္ပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ တိုင္းျပည္မွာလည္း ပါးစပ္ေျပာမဟုတ္ပဲ ဧကန္အမွန္တကယ္ လြတ္လပ္ပြင့္လင္းလာတာနဲ႔အမွ် ၊ ႏိုင္ငံတ ကာ ဆက္ဆံေရးျမင့္မားတြင္က်ယ္လာတာနဲ႔အမွ် ၊ႏိုင္ငံျခားနဲ႔ ဆက္ဆံရမွာ ေၾကာက္ျခင္း ရြံ႕ျခင္း ကိစၥေတြနည္းလာတာနဲ႔အမွ် ၊ ၀ါးလံုးေခါင္း ေလးေဘးခ်ျပီး လ၀န္းၾကီးကို အင္အားေကာင္းတဲ့ မွန္ေျပာင္းနဲ႔ ၾကည့္ခ်င္ၾကည့္တတ္လာတာနဲ႔အမွ် ၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ လည္း မိမိကိုမိမိေ၀ဖန္ေရး နာနာလုပ္တတ္လာတာနဲ႔အမွ် ကၽြန္ေတာ္တို႔ ကဗ်ာေလာကသားေတြရဲ႕ ကဗ်ာသိမႈ ၊ တတ္မႈေတြ ဖြံ႕ျဖိဳး ေ၀ဆာလာမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ အေရးအသားေတြဟာလည္း ႏိုင္ငံတကာအဆင့္မီ ႏိုင္ငံတကာအေရးအသားေတြနဲ႔ နီးစပ္ သည္ထက္ပိုမိုနီးစပ္လာျပီး ေဒသတြင္းမွာေရာ ကမာၻမွာပါ ျမန္မာကဗ်ာဟာ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာတင္ရပ္တန္႔မေနပဲ ကမာၻထဲမွာႏိုင္ငံ တကာသိ ကဗ်ာျဖစ္လာျပီး ျမန္မာကဗ်ာဆရာေတြဟာလည္း ႏိုင္ငံတကာအသိအမွတ္ျပဳ ႏိုင္ငံတကာတန္း၀င္ ကဗ်ာဆရာေတြျဖစ္ လာၾကလိမ့္မယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ ယံုၾကည္ေမွ်ာ္လင့္ရပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္လာဖို႔ဟာလည္း ကိုယ့္ကိုယ္ကို ကဗ်ာဆရာလို႔ ယံုယံုၾကည္ၾကည္ လက္ခံထားသူ ကဗ်ာဆရာတစ္ေယာက္စီအေနနဲ႔ ကဗ်ာေပၚမွာ ထားရွိအပ္တဲ့ တာ၀န္အျဖစ္ခံယူသင့္ပါတယ္လို႔ ေလးေလးနက္နက္ ေျပာၾကားရင္း နိဂံုးခ်ဳပ္လုိက္ပါတယ္။ အားလံုးကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ကဗ်ာလိုရာဆႏၵမ်ားျပည့္ေျမာက္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကပါ ေစသား။ ။
ေဇယ်ာလင္း
20 – march – 14
႐ိုး႐ိုးေလးနဲ႔ ဆန္းတဲ့ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္
၃ ၊ စက္တင္ဘာ ၊ `၁၃ အဂၤါေန႔။ အိုင္အိုး၀ါးမွာ ရွိစဥ္က mail ထဲ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္၀င္လာတယ္ ၊ စကၤာပူကဗ်ာဆရာ Alvin Pang ဆီက ၊ ေခါင္းစဥ္မပါ။ အဲဒီတုန္းက ျဗိတိသွ်ကဗ်ာဆရာၾကီး George Szirtes နဲ႔အတူ Alvin ဟာ မေလးရွားအလည္အပတ္ခရီး သြားေနၾကတယ္။ သူတို႔ေတြ႕ၾကံဳခံစားရတာေတြကို ကဗ်ာေလးေတြေရးျပီး တင္ၾကတယ္။ Alvin တင္လိုက္တဲ့ကဗ်ာေလးကို ၾကိဳက္လို႔ ခုလိုဘာသာျပန္လိုက္ပါတယ္။
“ေနဟာ အ၀ိုင္းသ႑ာန္ျပဳလုပ္တယ္။ ကားဟာမ်ဥ္းေၾကာင္း။ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္သူေတြဟာ ေကာင္းကင္မွာ တန္းစီၾကတယ္။
`ဘာသာေရးကိစၥဟာ´လို႔ သူစကားစလိုက္တယ္။ သစ္ပင္တစ္ပင္မွာ ပ်ံလႊားေတြအံုေနတာပဲ ၊ မိတ္လိုက္ဖို႔ေအာ္သံေတြ။
အရာ၀တၳဳတစ္ခုခုနဲ႔ အဲဒီအရာ၀တၳဳကို မိမိတို႔သိျခင္းၾကားမွာ ဘာသာစကားရွိတယ္။ ဟင့္အင္း ၊ အဲဒါဆင္တဲ့။ သူမက၀င္ရွင္းျပတယ္။
မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈရွိပါတယ္။ မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈဆိုလို႔ ဘယ္ေတာ့မွ လံုလံုေလာက္ေလာက္မရွိဘူး။ သူတစ္ပါးကို ေႏွာက္ ယွက္ဖို႔လည္း မိမိတို႔မရည္ရြယ္ပါဘူး။ မိမိတို႔တိတ္ဆိတ္သြားၾကတယ္။ မိမိတို႔ လဘက္ရည္ေသာက္ၾကတယ္။´´
အထက္ပါကဗ်ာဟာ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ ဘာေၾကာင့္ ႐ိုး႐ိုးေလးနဲ႔ ဆန္းတယ္ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တတ္ႏိုင္သေလာက္ပဲ ရွင္းျပခ်င္ပါတယ္။ ဒီကဗ်ာဟာ စကားေျပကဗ်ာျဖစ္ပါတယ္။ ပံုမွန္ကဗ်ာလိုလိုင္းေတြဖြဲ႕ထားတာမဟုတ္ပဲ စကားေျပလိုင္းစီသလို စီထားလို႔ပါပဲ။ ဥပမာ ၊
ေနဟာ အ၀ိုင္းသ႑ာန္ျပဳလုပ္တယ္
ကားဟာမ်ဥ္းေၾကာင္း
ယံုၾကည္ကိုးကြယ္သူေတြဟာ ေကာင္းကင္မွာ တန္းစီၾကတယ္
အဲသလိုလိုင္းစီပံုမ်ိဳးမဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီလိုင္းေတြကို စကားေျပအေရးအသားလို ခ်ိတ္တြဲလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စကားေျပ အေရးအသားရဲ႕ ၀ါက်ယုတိၱဆက္စပ္မႈမရွိျပန္ပါဘူး။ `ေန´နဲ႔ဆိုင္တဲ့ ၊ `ကား´နဲ႔ဆိုင္တဲ့ ၊ `ယံုၾကည္ကိုးကြယ္မႈ´နဲ႔ဆိုင္တဲ့ အဆုိ ၃ ရပ္ကို ယွဥ္တြဲလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ juxtaposition ေပါ့။ ဒါဟာ စကားေျပကဗ်ာအမ်ိဳးအစားရဲ႕ လကၡဏာတစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။
ကဗ်ာတစ္ပုဒ္လံုးမွာ အပိုဒ္ ၄ ပိုဒ္ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ပထမ ၃ ပိုဒ္ဟာ အခ်ိဳးဆင္တူျဖစ္ေနတာေတြ႔ရပါတယ္။ တစ္ပိုဒ္စီမွာ အပိုင္း ၃ ပိုင္းစီ ေတြ႔ရပါတယ္။ ယုတိၱဆက္စပ္မႈမရွိတဲ့ အပိုင္းေတြပါရွိသလို ဆက္စပ္မႈတစ္ပိုင္းတစ္စပဲပါရွိတာေတြလည္းေတြ႔ရပါတယ္။
ပိုဒ္(၁)။ ။ ေနဟာ အ၀ိုင္းသ႑ာန္ျပဳလုပ္တယ္
ကားဟာမ်ဥ္းေၾကာင္း
ယံုၾကည္ကိုးကြယ္သူေတြဟာ ေကာင္းကင္မွာ တန္းစီၾကတယ္
ပိုဒ္(၂)။ ။ `ဘာသာေရးကိစၥဟာ´လို႔ သူစကားစလိုက္တယ္
သစ္ပင္တစ္ပင္မွာ ပ်ံလႊားေတြအံုေနတာပဲ
မိတ္လိုက္ဖို႔ေအာ္သံေတြ
ပိုဒ္(၃)။ ။ အရာ၀တၳဳတစ္ခုခုနဲ႔ အဲဒီအရာ၀တၳဳကို မိမိတို႔သိျခင္းၾကားမွာ ဘာသာစကားရွိတယ္
ဟင့္အင္း ၊ အဲဒါဆင္တဲ့
သူမက၀င္ရွင္းျပတယ္
ေနာက္ဆံုးပိုဒ္မွာေတာ့ ၅ ပိုင္းပါရွိပါတယ္။ အသြားဟာ Parallel Structure မ်ဥ္းျပိဳင္၀ါက်တည္ေဆာက္ပံုျဖစ္ပါတယ္။ ၀ါက်တစ္ခုစီရဲ႕ Subject ကတၱားဟာ `မိမိတို႔´ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုပါ ––––
မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈရွိပါတယ္
မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈဆိုလို႔ ဘယ္ေတာ့မွ လံုလံုေလာက္ေလာက္မရွိဘူး
(မိမိတို႔) သူတစ္ပါးကို ေႏွာက္ယွက္ဖို႔လည္း မိမိတို႔ မရည္ရြယ္ပါဘူး
မိမိတို႔ တိတ္ဆိတ္သြားၾကတယ္
မိမိတို႔ လဘက္ရည္ေသာက္ၾကတယ္
ဒါဟာ ဒီကဗ်ာေလးရဲ႕ Structure တည္ေဆာက္ထားပံုျဖစ္ပါတယ္။ ႐ိုးစင္းတဲ့ ၀ါက်ေတြနဲ႔ပဲ ႐ိုး႐ိုးစင္းစင္းတည္ေဆာက္ထားတာေတြ႔ရပါ တယ္။ ဒီအေပၚယံ႐ိုးစင္းတဲ့ Simplicity ထဲမွာ နက္နဲတဲ့ Complexity ယွက္ေဖါက္ထားတာေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ဒီ Complexity ဟာ ၀ါက် တည္ေဆာက္ပံုမွာ မရွိပဲ အေတြးတည္ေဆာက္ပံုမွာ သြားေတြ႔ရပါတယ္။ အေတြးရဲ႕ အသြားေတြလို႔ေျပာရင္ ပိုမွန္မယ္ထင္ပါတယ္။ မ်ဥ္း ေျဖာင့္မသြားတဲ့အေတြးေတြ (၀ါ) ယုတိၱဆင္ျခင္မႈ အသြားကို ဖ်က္ထားတဲ့ (၀ါ) ယုတိၱဆင္ျခင္မႈ အသြားမ်ိဳးမဟုတ္တဲ့ အေတြးရဲ႕ လႈပ္ ရွားမႈေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကဗ်ာရဲ႕ ရသ(အရသာ)ဟာလည္း ဒီလိုအသြားမ်ိဳးနဲ႔ သြားတဲ့ အေတြးေတြရဲ႕ ဖတ္သူစိတ္ထဲ အာ႐ံုေတြ ၊ အနက္ ေတြလႈပ္ခတ္ေပါက္ဖြားျပီး အခ်င္းခ်င္းထိေတြ႔ထိခတ္အနက္ကူးလူးတာ ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ကၽြန္ေတာ့္အဖို႔ေတာ့ ၾကည္ႏူးမႈ delight ရရွိပါတယ္။ အက္ဇရာ ေပါင္းန္ဒ္ေျပာခဲ့တဲ့ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ music of ideas အေတြးေတြရဲ႕ ဂီတကို ပိုမိုသေဘာေပါက္မိေစပါတယ္။ Complexity ကေပးတဲ့ music of ideas နဲ႔ music of ideas ထဲမွာ ထပ္မံေတြ႔ရွိရတဲ့ complexity ျဖစ္ပါတယ္။ ႐ိုးစင္းတဲ့ အာ႐ံု/အေတြး/ အသိေတြကို စကားေျပရဲ႕ယုတိၱအသြားမ်ိဳးနဲ႔ ခ်ိတ္တြဲျပီး ကဗ်ာကိုမရွည္ရွည္ေအာင္ေရး ၊ Linearityမ်ဥ္းေျဖာင့္သေဘာပဲရွိျပီးComplexity မရွိတဲ့ အေရးအသားမ်ိဳးေတြဒီေန႔မွာ ပံုႏွိပ္ေရာ online မွာပါ ေတြ႔ေနရတာေတြဟာ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ ဘာအရသာမွ မရွိပါဘူး။ စကား ေျပလိုေျပာလို႔ရတာကိုပဲ ကဗ်ာပံုစံမ၀င္၀င္ေအာင္ လိုင္းေတြ စီထားတာမ်ိဳး ၊ လိုင္းနဲ႔ ၀ါက်ရဲ႕ သိမ္ေမြ႔တဲ့ စည္းကို နားမလည္ပဲ ေရးေန တာမ်ိဳး ၊ စကားေျပအသြားနဲ႔ အေတြးပဲရွိတဲ့ အေရးအသားမ်ိဳး ၊ သတင္းမီဒီယာက ရရွိတဲ့ သတင္းေတြကိုပဲ သတင္းအျဖစ္ျပန္လည္စီထား တာမ်ိဳး ၊ ကဗ်ာရဲ႕ ရသ(အရသာ)ဘာမွမပါရွိ ၊ မေတြ႔ရတာမ်ိဳးေတြဟာ ပ်င္းရိျငီးေငြ႔ဘြယ္ရာေတြလို႔ပဲ ကၽြန္ေတာ္ခံစားရပါတယ္။ ကဗ်ာ ဥာဏ္တည္ရွိမႈ/တည္ေဆာက္မႈေတာ္ေတာ္နည္းပါးညံ့ဖ်င္းတာေတြလို႔ ကၽြန္ေတာ္ျမင္ပါတယ္။ Form ပံုသ႑ာန္ဖြဲ႕စည္းမႈကိုယူရင္လည္း ျပင္လိုက္ Surface သာ ယူတတ္ျပီး အနက္လိုက္ depth မပါရွိတဲ့ အေရးအသားေတြ ၊ ကိုေက်ာ္၀ဏၰရဲ႕ စကားယူသံုးရရင္ `ဗ်က္သာ က်ယ္ျပီး ေဇာက္မနက္တဲ့ဟာမ်ိဳး´ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ဒီေန႔ေတြ႕ျမင္ေနရတဲ့ (ျမန္မာ)ကဗ်ာအမ်ားစုေပၚ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ အတၱေနာမတိ သံုးသပ္ခ်က္ Subjective Comment ျဖစ္ပါတယ္။
Complexity ကိစၥကိုျပန္သြားရရင္ အေပၚယံအေတြး/အျမင္/အသိကို အနက္ depth ရွိေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္း/ပံုရဲ႕ ရလာဒ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ လက္ခံထားပါတယ္။ ပထမဆံုး၀ါက်ကိုပဲၾကည့္ပါေလ –––
ေနဟာ အ၀ိုင္းသ႑ာန္ျပဳလုပ္တယ္
ဒီ၀ါက်မွာ Complex ျဖစ္တာက ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ သိေနက်အသိ(၀ါ) သာမန္အသိ(၀ါ) အေလ့အက်င့္အသိကို လႈပ္ႏႈိးလိုက္တာပဲျဖစ္ပါ တယ္။ ေနရဲ႕ သ႑ာန္ဟာ လံုး၀န္းမွန္း(၀ါ)အ၀ိုင္းျဖစ္မွန္းသိထားေပမယ့္ ` ေနဟာ အ၀ိုင္းသ႑ာန္ျပဳလုပ္တယ္´ဆိုတာမွာ ဆန္းသြား ပါတယ္။ ဒီ၀ါက်မွာ ၾကိယာမက္တဖါကို သြားသတိထားမိပါတယ္။ `ျပဳလုပ္´။ ဟုတ္တာပဲ ၊ အလင္းေတြကို ကၽြန္ေတာ့္မ်က္လံုးထဲမွာ သ႑ာန္ေတြအျဖစ္ျမင္တာ ၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔အျမင္ အာ႐ံုမွာ ေနကို (၀ါ)ေနလံုးကို အ၀ိုင္း/အလံုး လို႔ျမင္ေစတာဟာ ေနရဲ႕ အလင္းေတြ ေၾကာင့္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ထုိနည္းတူ ၊ လရဲ႕ အလင္း။ အကယ္၍ ၾကယ္ေတြနဲ႔ အကြာအေ၀းတစ္ခုရွိခဲ့ရင္ ၾကယ္ေတြကိုလည္း အ၀ိုင္းလို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမင္ေတြ႔ေကာင္းျမင္ေတြ႔ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက physics သေဘာအရပါ။ Philosophy ႐ႈေထာင့္က ကၽြန္ေတာ္ၾကည့္လ္ိုက္ တဲ့အခါ `ေန´ဆိုတဲ့ `ေန႔စဥ္´/`ဘ၀´ဟာ စက္၀ိုင္းသ႑ာန္/သဖြယ္ျပဳလုပ္ရာမွာ `သံသရာ´စက္၀န္းဆိုတဲ့ အေတြးေပါက္ဖြားရပါတယ္ (၀ါ) လႈပ္ႏႈိးလို႔ ႏိုးၾကားလာရပါတယ္။ `ဒါဟာ ဘာဆိုင္လို႔လည္း´လို႔ေမးလာခဲ့သည္ရွိေသာ္ ေမးသူနဲ႔ပဲဆိုင္ပါတယ္လို႔သာ `ျပန္ပို႔´လိုက္ရ မွာျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ကဗ်ာကို စကားေျပလိုမဖတ္ပဲ ကဗ်ာကို ကဗ်ာလိုပဲဖတ္တဲ့အက်င့္ရွိလို႔ပါ။ ဒါဟာလည္း ဖတ္ျခင္းကိစၥ the issue of reading poetry ဆီေရာက္ေစပါတယ္။ ကဗ်ာကို ကဗ်ာလိုဖတ္တတ္ၾကသလား။ ကဗ်ာကို ဘယ္လိုဖတ္သလဲ။ ကဗ်ာေရးသူ က ဘယ္လို `လမ္းေၾကာင္း´ (ၾကိယာ ၊ နာမ္မဟုတ္ပါ)ေပးလိုက္လို႔ ကၽြန္ေတာ္က ဘာေတြဘယ္လို `ထည့္ဖတ္/တည္ေဆာက္´သြား တယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥ။ ခ်ဲ႕ေျပာရရင္ အခုေနာက္ဆံုးေပၚ Cognitive Poetics `ဥာဏ္သိမႈကဗ်ာေဗဒ´အထိသြားရမွာဆိုေတာ့ ဒီဘူတာ ၊ ဒီ မွတ္တိုင္မွာပဲ ျပန္ခံုဆင္းလိုက္ပါတယ္။ ကဗ်ာေရးျခင္းဟာ ေရးသူရဲ႕ ခံစားမႈေတြ ေအာ့အန္ခ်တာမ်ိဳးမဟုတ္သလို ျဖစ္ကတတ္ဆန္း `ေရးရျပီးေရာ´ `ဖတ္သူၾကည့္ၾကက္ဖတ္သြားလိမ့္မယ္´ဆိုတဲ့ ပရမ္းပတာ စကားလံုးစီျခင္းမ်ိဳးလည္းမဟုတ္ပါဘူး။ Expression ခံစားမႈ/ အေတြးေဖၚျပခ်က္နဲ႔ Construction ပံုသ႑ာန္ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္မႈတို႔ရဲ႕ သိမ္ေမြ႔တဲ့ ခ်ိန္ခြင္ကိစၥပါပဲ။ အဲဒီ balance မွ်ေျခကို ရရွိဖို႔ ၾကိဳးစားျခင္းဟာပဲ ကဗ်ာေရးျခင္းလို႔ ေခၚဆိုပါတယ္။ တစ္ဘက္ဘက္ကဲသြားရင္ ၊ လြန္သြားရင္ ကဗ်ာေရးျခင္းအမႈကိစၥပ်က္ျပယ္ျပီး ရလဒ္ဟာ ကဗ်ာမျဖစ္ ၊ တျဖစ္မဟုတ္ရင္ ကဗ်ာလံုး၀မဟုတ္တာမ်ိဳးျဖစ္သြားမွာ မလြဲပါဘူး။
ဒီကဗ်ာရဲ႕ endo – skeleton အတြင္း(အ႐ိုး) တည္ေဆာက္မႈ(၀ါ) texture ကိုေလ့လာရင္ စကားလံုး/စကားစုေတြရဲ႕ အနက္နဲ႔ ဂယက္ ေတြတြဲခ်ိတ္ထားမႈကိုေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ဒီေနရာမွာလည္း Alvin က အနက္နီးစပ္မႈနဲ႔ အနက္ဆန္႔က်င္မႈတို႕ကို ပါးနပ္စြာသံုးထားတာေတြ႔ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ `ေန´ ၊ `ေကာင္းကင္´၊ `သစ္ပင္´ ၊ `ပ်ံလႊား´ ၊ `ဆင္´ဆိုတဲ့ သဘာ၀ေလာက/သတၱေလာကကို ညႊန္းတဲ့စကားလံုး ေတြ။ `ကား´၊ `အရာ၀တၳဳ´၊ `လဘက္ရည္´ဆိုတဲ့လူလုပ္ man – made ပစၥည္းေတြ။ `ယံုၾကည္ကိုးကြယ္´၊`ဘာသာေရး´၊ `ေကာင္း ျမတ္မႈ´ဆိုတဲ့ ဘာသာေရးယံုၾကည္မႈဆိုင္ရာ ဆက္စပ္အနက္ေတြ။ `ဘာသာစကား´၊ `စကား´၊ `. . . တဲ့´၊ `၀င္ရွင္းျပ´၊ `တိတ္ဆိတ္´ ဆိုတဲ့ ဘာသာစကားဆိုင္ရာ ဆက္စပ္အနက္ေတြ ။ `သိျခင္း ၊ `ရည္ရြယ္´ ဆိုတဲ့ စိတ္ရဲ႕ အလုပ္ေတြ။ ဒီေနရာမွာ `ေကာင္းကင္´ဆိုတဲ့ စကား လံုတစ္လံုးတည္းမွာပဲ ambiguity အနက္ခြမႈကိုျမင္ရပါတယ္။ သဘာ၀ေကာင္းကင္ကိုေျပာတာျဖစ္သလို ဘာသာေရးယံုၾကည္မႈ အရ `ေကာင္းကင္ႏိုင္ငံေတာ္´၊ `ေကာင္းကင္ဘံု´၊ heaven/paradise ဆိုတဲ့ အနက္ကိုလည္း လႈံ႕ေဆာ္ပါတယ္။ `မ်ဥ္းေၾကာင္း´နဲ႔ `တန္းစီ´ မွာ လားရာ/ေရြ႕လ်ားမႈသေဘာေတြေတြ႔ရပါတယ္။
ဆန္႔က်င္ဘက္ (၀ါ)အနက္နီးစပ္မႈမဟုတ္တဲ့ တြဲလံုးေတြကို ထုတ္ျပရရင္ `အ၀ိုင္း´နဲ႔ `မ်ဥ္းေျဖာင့္´၊ `ေကာင္းကင္´နဲ႔ `တန္းစီ´ ၊ `ဘာ သာေရးကိစၥ´နဲ႔ သဘာ၀တရား/သတၱေလာကျဖစ္တဲ့ `သစ္ပင္´၊ `ပ်ံလႊား´နဲ႔ `မိတ္လိုက္´၊ `ရွိတယ္´အဆုိ၀ါက်နဲ႔ `ဟင့္အင္း´ အျငင္း ၀ါက် ၊ `မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈရွိပါတယ္´နဲ႔ `မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈဆိုလို႔ ဘယ္ေတာ့မွ လံုလံုေလာက္ေလာက္မရွိဘူး´။ ဆိုတဲ့ contradiction ေရွ႕ေနာက္မညီမႈ။
ဒီကဗ်ာရဲ႕ အတိုင္အေဖါက္အေၾကာင္းေျပာရရင္ အတိုင္အျဖစ္ေထာင္ထားတဲ့ အေၾကာင္းေတြကို ေဖၚထုတ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ျမင္တာကအေၾကာင္းၾကီး ၅ ေၾကာင္း ၊ သဘာ၀/သတၱ၊ လူလုပ္ေလာက ၊ လူမႈဆက္ဆံေရး ၊ ဘာသာေရး/ယံုၾကည္မႈ ၊ နဲ႔ ဘာသာစကား – သိမႈ ဆက္သြယ္မႈတို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ ၅ ခ်က္ကိုအတိုင္ထားျပီး ပတ္သက္ရာေတြ(၀ါ) ပတ္သက္ဖြယ္အျဖစ္ဆက္စပ္ႏိုင္ေျခ association ေတြျဖစ္လာေစဖို႔ ယက္ရွယ္ေဖါက္ရတာေတြ။ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ အတိုင္နဲ႔ အေဖါက္သေဘာ။ အဲဒီကေန ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ အဆင္ဒီဇိုင္း design ထြက္လာတာျဖစ္တယ္။ ဒါဟာ စိတ္/အသိ/အေတြး/ခံစားမႈတို႔ရဲ႕ တြယ္ဆက္ခ်ိတ္တြဲမႈ။ ဒါကို ဘာသာစကားတတ္ကၽြမ္းစြာ သံုးစြဲမႈနဲ႔ တြဲလိုက္ရင္ Form ပံုသ႑ာန္ဖြဲ႕စည္းမႈကို Construct တည္ေဆာက္ယူလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုအလြယ္တကူသာေျပရတာ ၊ အေသး စိပ္အပိုင္းတစ္ပိုင္းစီမွာ သမာၻ(၀ါ) တတ္သိကၽြမ္းက်င္မႈဆိုတာ တကယ္တကယ္ပါရွိပါတယ္။ မယံုရင္ ကိုယ္တိုင္ေရးၾကည့္ပါ။ ကဗ်ာပုဒ္ကို ကဗ်ာလိုဖတ္တတ္မွ ရသ(အရသာ)ေတြ႔ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ `ကဗ်ာဆိုတာဘာ . . .´ `ကဗ်ာမွာ ဘာေတြပါရမယ္´၊ `ကဗ်ာဟာ ဘာ အေၾကာင္းအရာကို ဦးတည္ရမယ္´စတဲ့ အစြဲအလမ္းေတြ ဖတ္သူတိုင္းမွာရွိသလို ေရးသူတိုင္းမွာလည္းရွိပါတယ္။ အေ၀းေျပးဂိတ္မွာ ရပ္ထားတဲ့ ယာဥ္တိုင္းကို မိမိၾကိဳက္ရာတက္စီးလို႔မရပါဘူး။ မိမိသြားလိုတဲ့ ခရီးကိုသြားျပီး မိမိခရီးကို သယ္ေဆာင္မယ့္ ယာဥ္ကိုသိဖို႔လိုပါ တယ္။ လိုရာခရီးမေရာက္ရင္ ယာဥ္မွားစီးလို႔ပဲျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ လမ္းေၾကာင္း(၀ါ) ခရီးစဥ္မွားလို႔မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ္မေရာက္ဖူးတဲ့ ခရီးစဥ္ ကိုသြားရမယ္ဆိုရင္လည္း သိမႈ/သိစိတ္ထဲမွာ ခရီးစဥ္နဲ႔ ပတ္သက္ရာ အေတြ႔ ၊ အျမင္ ၊ အေတြး ၊ ခံစားမႈတို႔ကို တည္ေဆာက္သြားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲသလိုပဲ ၊ ကဗ်ာဖတ္ရာမွာ မဖတ္ခင္သတိ ၊ ဖတ္စဥ္သတိ ၊ ဖတ္ျပီး သတိထားရင္ မိမိရဲ႕ ကဗ်ာဖတ္ျခင္း အသိ/အတတ္ ပညာတည္ေဆာက္မႈကို မ်ားစြာအက်ိဳးေပးႏိုင္ပါတယ္။ ကဗ်ာဆိုတဲ့ ဂိတ္မွာလည္း ခရီးစဥ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ ယာဥ္အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၾကပါတယ္။ လမ္း တူမွ လူခ်င္းေတြ႔ႏိုင္တာမဟုတ္ပါဘူး။ လမ္းမတူလည္း လူခ်င္းေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ လမ္းကို သိဖို႔လည္း အေရးၾကီးတာေပါ့။
အႏုပညာဆိုတာ လြယ္လြယ္သေဘာထားသူအတြက္ လြယ္လြယ္ေျပာလို႔ရေပမယ့္ နက္နက္႐ိႈင္း႐ႈိင္းသေဘာထားသူအတြက္ ေျပာရခက္ တဲ့အထိ ေလးနက္မႈရွိပါတယ္။ ကဗ်ာပုဒ္ေရးလိုသူ (၀ါ) ကဗ်ာဆရာျဖစ္ခ်င္သူရဲ႕ စိတ္နဲ႔ အႏုပညာတစ္ရပ္အျဖစ္ ကဗ်ာေပၚေလးေလး နက္နက္သေဘာထား ဖန္တီးျပဳလုပ္တည္ေဆာက္သူရဲ႕ စိတ္ဟာ မ်ားစြာမွ ကြာျခားပါလိမ့္မယ္။ ကဗ်ာေရးတိုင္းကဗ်ာဆရာမျဖစ္သလို ကဗ်ာဆရာတိုင္းဟာလည္း အႏုပညာရွင္မျဖစ္ပါဘူး။ ဥပမာေတြဟာ ကမာၻမွာေရာ ၊ ဒီအရပ္ေဒသေလးမွာေရာ ဒုနဲ႔ ေဒးပါပဲ။ ကဗ်ာ/၀တၳဳ ဆရာၾကီး ၀လာဒီမီယာ နာဗိုေကာ့္ဗ္ စကားကို အမွတ္ရမိပါတယ္ ၊ အႏုပညာမွာ ဂိုဏ္းေတြရွိတယ္ဆိုရင္ တကယ္ေတာ့ ဂိုဏ္းတစ္ဂိုဏ္း တည္းရွိပါတယ္ ၊ အဲဒါဟာ genius ပါရမီရွင္တို႔ရဲ႕ လူမ်ိဳးမေရြး ၊ လိင္မေရြး ၊ ဘာသာမေရြး ၊ တစ္ခုတည္းေသာ ဂိုဏ္းပဲျဖစ္ပါသတဲ့။
အထက္ပါကဗ်ာေလးကို Alvin က အမည္ေပးမထားသလို ကၽြန္ေတာ္လည္းအမည္တစ္ခုခုမတပ္ခ်င္ပါဘူး။ သူ႔ဖါသာသူ free လြတ္လပ္ ေနတဲ့ သေဘာရဲ႕ အလွကို ခ်စ္လို႔ပါပဲ။ ။
ေဇယ်ာလင္း
လြတ္လပ္ေရးေန႔ ၂၀၁၄
မွတ္ခ်က္။ ။ Thank you, Alvin, for your poem and the inspiration I got from it.
ေျပာရခက္တာမဟုတ္ဘူး ၊ ေျပာမထြက္တာမဟုတ္ဘူး
စကားသံတစ္ခုအျဖစ္ လက္နက္ကိရိယာ တန္ဆာပလာ
ရွင္ရင္းပ်က္ေနတဲ့ ကိုယ္ခႏၶာတြင္းအဂၤါတစ္ခုျမံဳေနတာ
ဒီမနက္ခင္းမွာလည္း စကားသံဟာ လႊစက္ထဲထိုးေကၽြးတဲ့ သစ္ပင္ပမာ
၀ါက်တစ္ေၾကာင္းျပည့္ ကိုယ္ေျပာခ်င္တာ
ကိုယ့္လည္ကို ကိုယ္လွီးမွ ရေတာ့မလိုပဲလား
ျမဳပ္ေနတဲ့ ငုတ္လိုအနက္တစ္ခုမွာ ဇက္ျပတ္ၾကီးျငိျပီး ထစ္ေနတဲ့အသံ
ဆူဆူလ်ံလ်ံေတြပဲ ပဲ့တင္ကန္ထုတ္တဲ့ နံရံအသံညံညံဖန္ဖန္ေတြ
အေရးထဲ ပါ၀င္ေျပာဆိုခြင့္မရၾကတဲ့
`ပ်က္ဆီးခ်ိဳ႕ယြင္း´ ၊ `ေဘာင္မ၀င္စံမမီ´ ၊ `အရည္အေသြးမျပည့္´
ဖဲ့ထုတ္ခံရတဲ့ `က်ိဳးပဲ့အက္ကြဲ´ စကားသံေတြ
ေတြ႔ၾကံဳရသမွ်ထဲ ၀င္ပူးေျခာက္လွန္႔ေနတဲ့ စုန္းကေ၀ပဲဆိုပါစို႔
`တေစၧဆိုတာငါပါပဲ´ အရင္လတ္လတ္ၾကီး၀င္လာတယ္
ေသာင္ျပင္မွာ သဲပူလွ်ပ္ျပီး အသက္အအနဲ႔ ေသသြားတယ္
မျမင္ရတဲ့ အသံတစ္ခုတြန္းေရြ႕ေနတာဘာသံလဲ
ၾကည့္လိုက္တိုင္းမွာ ဘာျဖစ္လို႔ အသံဟာ အရိပ္လွ်ဳိသြားတာလဲ
နာက်င္မႈရဲ႕ အသံဟာ ဘာ႐ုပ္ဆိုလားထြက္သတဲ့
သံတိုသံစေတြလို အသံအစအနေလးေတြ အအ အိပ္မက္ထဲပြားေနသံ
စိမ္းပုပ္ေရညႇိထဲက တပြက္ပြက္ ထေအာ္ျမည္ေနသံမွန္ထဲမွာ
ကိုယ့္နာမည္ကိုယ္မနဲျပန္ေခၚျပီး
ကိုယ့္ကိုယ္ကို မႏိုင္မနင္းဆြဲထုတ္ေနတဲ့အသံ
ဘယ္ဘက္တေလွ်ာက္ –1 ၊ –2 ၊ –3 . . .
ညာဘက္တေလွ်ာက္ +1 ၊ + 2 ၊ +3 . . .
လည္ေခ်ာင္းထဲထည့္သြင္းတပ္စင္ထားတဲ့ ခ်ံဳ႕သံ ၊ ခ်ဲ႕သံ
႐ုတ္တရက္ အထိအခိုက္မွာ
ကိုယ့္ကို လြတ္ေအာင္ဘယ္ဆြဲေခၚရမွန္းမသိတဲ့
ေသြး႐ူးေသြးတမ္း စိတၱဇ စိပ္မႊာ လြင့္ကြဲသံ
အရံႈးအထိမွာ ပဋာေျမလူး ၊ ႐ူးသြပ္႐ုန္းျငိသံ
တိမ္ကင္းစင္ ေကာင္းကင္ျပာၾကီး တစ္ခုလံုး
ျငိမ္းေအးခ်မ္းသာစြာ ဇာတ္လမ္းဆင္
ၾကည္လင္ရွင္းသန္႔ ေတာင္က်ေခ်ာင္းေရ တသြင္သြင္ေနာက္ကြယ္မွာ
တစ္စကၠန္႔အလိုတာစူေနတဲ့ ခ်ိန္ကိုက္ဗံုး
အသံအိုးထဲ သံတစ္ေခ်ာင္းလံုး ႐ိုက္သြင္းခံလိုက္ရတဲ့အသံ
ဘာသာစကားဦးထဲ ကေလးငယ္ရဲ႕ သရသစ္ေတြ တီထြင္သံ
ေဇယ်ာလင္း
`လြတ္လပ္ေရး´ေန႔ ၂၀၁၄
ေလာကအျမင္နဲ႔ကဗ်ာ
`ေလာကအျမင္´ဆိုတာ စကားလံုးၾကီးေပမယ့္ အနက္အဓိပၸါယ္ေတြထုတ္ယူရရင္ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ပုဂၢလဘ၀ subjectivity ရဲ႕ အခ်ဳပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ အဇ်တၱဘ၀လို႔လည္းေခၚလို႔ရမယ္ထင္ပါတယ္။ ဒီပုဂၢလ/အဇ်တၱဘ၀ထဲမွာ ပါ၀င္ဖြဲ႕စည္းျပီး အျပန္အလွန္ဆက္ ႏြယ္ဆက္သြယ္ေနတာေတြကေတာ့ သင္ယူမႈသညာအစုအေ၀း knowledge ၊ အမွတ္သညာအစုအေ၀း memory ၊ မိမိဘယ္သူဘယ္၀ါ သတ္မွတ္ခ်က္ self – identity ၊ မိမိကိုယ္မိမိ အသိုင္းအ၀ုိင္း/ (လူ႔) အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုခုအတြင္းထားရွိေနရာယူမႈ self – positioning ၊ မိမိရဲ႕ယံုၾကည္မႈ အစုအေ၀း beliefs ၊မိမိရဲ႕အမူအက်င့္ အစုအေ၀း habits ၊မိမိရဲ႕အစြဲအလန္းေတြ prejudices၊ မိမိရဲ႕အေၾကာက္တရား ေတြ fears ၊ မိမိရဲ႕ဆင္ျခင္သံုးသပ္စဥ္းစားေတြးေခၚပံု cognition စသည္ျဖင့္ အကုန္လံုးအက်ံဳး၀င္ေနၾကျပီး အဲဒါေတြဟာ မိမိရဲ႕ေန႔စဥ္ ဘ၀ကို ျပာ႒ာန္းသလို မိမိရဲ႕ ေလာကခ်င္းရာအျဖစ္အပ်က္ေတြေပၚအျမင္နဲ႔ တုန္႔ျပန္မႈတို႔ကိုလည္းၾကိဳးကိုင္ပါတယ္။ အဲဒီ Complex ျဖစ္တဲ့ အစုအေ၀းၾကီးေတြဟာ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု Jigsaw puzzle လိုအံကိုက္ခ်ိတ္ဆက္ျပီး ပံုေဖၚေနတာမ်ိဳးမဟုတ္ပဲ ခ်ိတ္လိုက္လြဲလိုက္နဲ႔ flux လႈပ္ေရြ႕ေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲ flux ျဖစ္ေနတဲ့ ပုဂၢလ/အဇ်တၱဘ၀ၾကီးကိုပဲ `ေလာကအျမင္´လို႔ `ခ်ဳပ္´ျပီးေျပာၾကည့္တာျဖစ္ ပါတယ္။
ကဗ်ာေရးသူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ေလာကအျမင္နဲ႔ သူေရးတဲ့ ကဗ်ာဟာ ရာခိုင္ႏႈံးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ပတ္သက္မႈရွိတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ဆိုခ်င္ပါတယ္။ ကဗ်ာေရးသူရဲ႕ content အေၾကာင္းအရာေရြးခ်ယ္မႈ (၀ါ) အေၾကာင္းအရာရဲ႕ စြဲကပ္ခံရမႈနဲ႔ form ပံုသ႑ာန္ဖြဲ႕ စည္းတည္ေဆာက္ယူျခင္း (၀ါ) ၊ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္မႈတစ္မ်ိဳးမဟုတ္တစ္မ်ိဳးလာစြဲကပ္ခံရျခင္းတို႔ဟာ သူ႔ေလာကအျမင္ကလာတာ ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ကိုယ့္စိတ္ကိုယ္မွတ္က်င့္ရွိသူေတြေတာင္ အနည္းအက်င္းပဲသိႏိုင္တဲ့အတြက္ သီအိုရီလို႔ပဲ သေဘာထားခ်င္ရင္ ကၽြန္ေတာ့္ဘက္ကျငင္းမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ သီအိုရီဆိုတာ စဥ္းစားေတြးေခၚမႈရဲ႕ ျငမ္းလို႔ ကၽြန္ေတာ္ယူဆတဲ့အတြက္ျဖစ္ပါတယ္။
ကဗ်ာေရးသူအဖို႔ သူေရြးခ်ယ္တဲ့ စကားလံုး/နိမိတ္ပံု/အသံကအစ သူခ်ိတ္ဆက္တဲ့ လိုင္းေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ပံုေတြအလယ္ ၊ ေနာက္ဆံုးလိုင္းကို ဘယ္လိုတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခိုင္းပံု အဆံုးဟာ `အလိုလို´ျဖစ္လာတာမ်ိဳးမဟုတ္သလို ပံုေသျပဳလုပ္မႈမ်ိဳးလည္းမဟုတ္ ဘူးဆိုတာ ကဗ်ာေရးသူတိုင္းသိႏိုင္ပါတယ္။ `ရင္ဘတ္´နဲ႔ ေရးတာလို႔ တလြဲနာမည္ၾကီးတဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ကဗ်ာဆရာၾကီးကိုေခ်ာ (ခ) ေမာင္ေခ်ာႏြယ္ကိုယ္တိုင္ သူ႔ဒိုင္ယာရီထဲမွာ သူအထပ္ထပ္အခါခါျပင္ထားတဲ့ မူၾကမ္းေတြ ၊ လိုင္းေတြ ကၽြန္ေတာ္မ်က္စိနဲ႔ ျမင္ခဲ့ရဘူးပါ တယ္။ ပါရမီရွင္တစ္ပါးလို ေရးတိုင္းကဗ်ာျဖစ္တာမဟုတ္ဘူးဆိုတာ ကိုေခ်ာဟာ သက္ေသပါ။ ေနရင္းထုိင္ရင္း ၊ သြားရင္းလာရင္း ၊ စားရင္းေသာက္ရင္း ၊ စကားစျမည္ေျပာဆိုရင္ သူေကာက္ရလိုက္တဲ့ လိုင္းေတြ ၊ စကားလံုးေတြ ၊နိမိတ္ပံုေတြ ၊ သူေကာက္ကာငင္ကာ ရြတ္ျပႏိုင္ေပမယ့္ အဲဒါေတြဟာ ကဗ်ာေတြမဟုတ္ေသးပါဘူး။ သူတည္ေဆာက္ရပါေသးတယ္။ ထို႔အတူ အူလီပို Oulipo လို ပံုေသပံုစံ ေတြနဲ႔ ကဗ်ာေရးရင္ေတာင္မွ ပံုေသစကားလံုးနဲ႔ ေရးတာမဟုတ္ပဲ စကားလံုးေတြ ရွာေဖြတည္ေဆာက္ရပါေသးတယ္။ ကံအားေလ်ာ္စြာပဲ ၊ ကိုေခ်ာနဲ႔ အူလီပိုအေၾကာင္းေျပာမိျခင္းမွာ ဆီေလ်ာ္စြာပဲ ကၽြန္ေတာ္ေျပာခ်င္တဲ့အေၾကာင္းျပန္ေရာက္သြားပါတယ္။ ကိုေခ်ာဟာ သူ႔ ကဗ်ာကို သူက ဗဟိုျပဳျပီး သူ႔ကဗ်ာပါ ခံစားမႈဟာ သူ႔ခံစားမႈလို႔ သူယံုၾကည္စြာ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ သူ႔ကဗ်ာထဲက `ငါ´ဟာ သူကိုယ္တိုင္ ျဖစ္ျပီး သူ႔မိသားစု၀င္ေတြရဲ႕ နာမည္ေတြကိုပါ သူ႔ကဗ်ာေတြထဲမွာ ေတြ႔ရပါတယ္။ သူ႔ကဗ်ာရဲ႕ မူလျဖစ္ဖ်ားခံရာဟာ သူကိုယ္တိုင္ရဲ႕ ေလာကအျမင္ (၀ါ) ပုဂၢလ/အဇ်တၱဘ၀ျဖစ္ပါတယ္။ အလြယ္ေျပာရင္ သူ႔ဘ၀ေပါ့။ အူလီပိုသမားေတြကေတာ့ ကဗ်ာကို တည္ေဆာက္ construct တဲ့ဘက္ပိုဦးတည္ၾကပါတယ္။ ေရးသူရဲ႕ ဖြင့္ဟေဖၚထုတ္လိုမႈ expression ထက္ ဘာသာစကားနဲ႔ တည္ေဆာက္ျပလိုမႈ construction ဘက္ပိုကဲပါတယ္။ အဲဒီ ဘာသာစကားနဲ႔ တည္ေဆာက္ျပမႈဟာ ခံစားမႈကိုလည္းျဖစ္ေစပါတယ္။ ခံစားမႈကိုတည္ျပီး ဘာသာစကားနဲ႔ ပံုေဖၚတာမဟုတ္ပဲ ဘာသာစကားရဲ႕ တစ္နည္းတစ္ဖံုပံုေဖၚထားမႈေၾကာင့္ ခံစားမႈျဖစ္ေပၚေစတယ္ဆိုတဲ့ သေဘာျဖစ္ပါ တယ္။ ကဗ်ာေဗဒအသံုးအႏႈံးနဲ႔ ဆိုရင္ Lyric method နဲ႔ anti-Lyric method တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ဘယ္ဟာပို ကဗ်ာေျမာက္ တယ္မေျမာက္ဘူးဆိုတာ ေလာကအျမင္နဲ႔ပဲ ဆိုင္ပါတယ္။
ကဗ်ာေရးသူတစ္ေယက္ဟာ ေလာကကို အထက္ေအာက္ဖြဲ႕စည္းမႈ ၊ ကြင္းဆက္ခ်ိတ္ဆက္မႈ ၊ ယုတိၱနဲ႔ တည္ေဆာက္မႈ ၊ အနက္အဆက္အစပ္ရွိမႈ ၊ သူ႔ က႑နဲ႔ သူအခ်ိဳးက် ပါ၀င္တာ၀န္ယူရမႈ ၊ အစဥ္အလာလူမႈဆက္ဆံေရးကို လက္ခံက်င့္သံုးမႈ ၊ စ- လယ္- ဆံုး ညီညြတ္မႈ ၊ စသည္ျဖင့္နဲ႔ မိမိကို မိမိခိုင္မာတဲ့ အိုင္ဒင္တတီရွိထားမႈ ၊ မိမိသိမႈကို မိမိယံုၾကည္လက္ခံမႈ ၊ မိမိရဲ႕ ပုဂၢလအျမင္ – အေတြး -ခံစားမႈတို႔ကို လံု၀ဥႆံုယံုၾကည္မႈ စသည္တို႔နဲ႔ မကြဲမျပတ္ ခ်ိတ္ဆက္ထားရင္ သူေရးတဲ့ ကဗ်ာရဲ႕ ပံုသ႑ာန္မွာလည္း သူ႔အျမင္ကို ေတြ႕ရွိရမွာျဖစ္ျပီး အထက္ပါေလာကအျမင္နဲ႔ ကြဲျပားျခားနားသူရဲ႕ ကဗ်ာပံုသ႑ာန္ဟာလည္း လိုက္ျခားနားမွာပဲျဖစ္ပါတယ္။
ဒီေနရာမွာကဗ်ာေရးသူ လူပုဂၢိဳလ္ကေန ကမာၻၾကီးအထိခ်ဲ႕ေတြးၾကည့္ခ်င္ပါတယ္။ ကမာၻၾကီး ေျပာင္းလဲသြားတိုင္း အသိအျမင္ /ေလာကအျမင္ေတြလိုက္ေျပာင္းလဲစျမဲပါပဲ။ ပထမကမာၻစစ္မျဖစ္မီနဲ႔ ျဖစ္ျပီးကာလမွာ modernism ဟာ ပညာရပ္ေလာကမွာေရာ အႏုပညာေလာကမွာ ပါေပၚလာျပီး လူေတြရဲ႕ ဘ၀ေနထိုင္မႈပံုစံေတြေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒုတိယကမာၻစစ္အျပီးမွာ postmodern ေပၚလာတယ္လို႔ဆိုၾကပါတယ္။ စစ္ေအးကာလအတြင္းမွာ အေတြးအေခၚေတြေျပာင္းလဲလာျပီး `၆၀ ခုႏွစ္နဲ႔ `၇၀ ခုႏွစ္ ေတြမွာ အထူးသျဖင့္ ျပင္သစ္က ေတြးေခၚပညာရွင္ေတြရဲ႕ တင္ျပလာမႈေတြဟာ အခု ကၽြန္ေတာ္တို႔သိထားတဲ့ postmodern theory ေတြပဲေပါ့။ ဒီဘက္ ၂၁ ရာစုပိုင္းမွာေတာ့ ေခတ္စားလာတဲ့ အသံုးအႏံႈးဟာ contemporary ပါပဲ။ ဒါကို အခ်ိဳ႕က post- postmodern လို႔ လည္း ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲၾကပါတယ္။ ဒီကိစၥေတြကို online မွာ တက္ဖတ္လို႔ရတဲ့အတြက္ ကၽြန္ေတာ္အက်ယ္တ၀င့္မေျပာေတာ့တာပါ။ `အခ်ိဳ႕´ဆိုျပီးေတာ့လည္း လံုးခ်ေနတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ့္ကို ထင္ရင္လည္းထင္ေစဗ်ာ ၊ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ အခ်ိန္ကန္႔သတ္ခ်က္နဲ႔ ဒီစာေလး ေရးခ်င္လို႔ ေရးလုိက္ရတဲ့အတြက္ ခ်ံဳ႕ေျပာလိုက္တာပဲလို႔ ယူဆေစခ်င္ပါတယ္။
လိုရင္းဆက္ေျပာရရင္ postmodern ကဗ်ာလို႔ သတ္မွတ္တဲ့ ကဗ်ာေတြရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္မႈ ပံုသ႑ာန္ ၊ ဦးတည္ခ်က္ ၊ နဲ႔ အသံုးျပဳပစၥည္းေတြ ေနာက္ကြယ္မွာ ေျပာင္းလဲသြားတဲ့ ေလာကအျမင္ေတြရွိပါတယ္။ ျပင္ပအေျပာင္းအလဲေတြဟာ ကဗ်ာေရးသူရဲ႕ သိမႈေပၚလာသက္ေရာက္ျပီး ကဗ်ာေရးသူရဲ႕ အျမင္ေျပာင္းလဲမႈေတြဟာ သူ႔အတိုင္းအတာနဲ႔ သူျဖစ္ခဲ့ၾကတာပါပဲ။ အဲသလို ေလာက အျမင္အေျပာင္းအလဲေတြနဲ႔ ကဗ်ာေပၚအယူအဆ ၊ ကဗ်ာျပဳလုပ္ပံုျပဳလုပ္နည္းအျပင္ ကဗ်ာဖတ္ပံုဖတ္နည္းပါ ေျပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈ ေတြ လုပ္လာၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ၊ အေမရိကန္ LP ေပါ့။ အေမရိကန္ Conceptual Poetry ေပါ့။ ကဗ်ာျပဳလုပ္ဖြဲ႕စည္းပံုမွာလည္း အသံုးျပဳပစၥည္း Poetic devices ေတြအေပၚအျမင္ေျပာင္းတာမ်ိဳး ၊ ဥပမာ metaphor အေျချပဳနဲ႔ metonymy အေျချပဳ ၊ သံုးတဲ့ပစၥည္း ခ်င္းတူေပမယ့္ သံုးပံုသံုးနည္းမတူတာတို႔ ၊ ဥပမာ hypotaxis ကေန parataxis ၊ closure ကေန anti-closure ၊ အခ်ိဳးဟပ္စပ္ျပီး ညီ ညြတ္မႈဆီ ဦးတည္တာနဲ႔ အခ်ိဳးဖ်က္ျပီး `အပြင့္´ ေရးတာမ်ိဳး ၊ ယခင္ ဆူရီယလ္နည္းေတြကို ဘာသာစကားကဗ်ာနည္းနဲ႔ ေရာစပ္သံုးတာ မ်ိဳး ၊ စသျဖင့္။
အခုဒီဘက္ပိုင္း contemporary ကဗ်ာမွာေတာ့ synthesis (၀ါ) recombination ဆီသြားေနၾကတာေတြ႔ရပါတယ္။ narrative ဇာတ္လမ္းစင္မႈ ၊ ခံစားမႈနဲ႔ စဥ္းစားဆင္ျခင္မႈတို႔ကို ေပါင္းစပ္မႈ ၊ Lyric ရဲ႕ `ငါ´ဗဟိုျပဳမႈကို ယူေပမယ့္လည္း အဲဒီ`ငါ´ခံစားမႈ သ႐ုပ္ျပဖို႔ ထက္စဥ္းစားေတြေခၚမႈဘက္လွည့္လိုက္မႈ (Lyric postmodernisms) ၊ အေရးအသားပံုစံမ်ား ေရာေႏွာဖြဲ႕စည္းမႈ ၊ အဓိပၸါယ္ဆက္စပ္မႈ တိုက္႐ိုက္မရွိတဲ့လိုင္းေတြ ခ်ိတ္ဆက္မႈ ၊ မ်ဥ္းေျဖာင့္ယုတၱိိဆင္ျခင္မႈထက္ associative စိတ္ကူးအေတြး ခုန္ေက်ာ္ဆက္စပ္မႈ ၊ စတာေတြ ေတြ႔ရွိဖတ္႐ႈေနရပါတယ္။ ဒါေတြဟာ အလြယ္တကူယူသံုးလို႔ရတဲ့ နည္းေတြ ၊ တကၠနိေတြလို႔ အယူလြဲသံုးမႈေတြ ကမာၻမွာလည္းကမာၻနဲ႔ ခ်ီပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ လူသိသူသိ ကဗ်ာေရးသူေတြျဖစ္လာၾကသလား။ online ေသာ္လည္းေကာင္း print ေသာ္လည္းေကာင္း နီးစပ္ရာ အသိုင္းအ၀ိုင္းေလးထဲမွာပဲ ရွိတတ္ၾကပါတယ္။ ကဗ်ာကိုအေလးအနက္ထား ကိုင္ဆြဲသူတစ္ေယာက္အတြက္ေတာ့ သူ႔ေလာက အျမင္နဲ႔ သူ႔ကဗ်ာရဲ႕ ဆက္သြယ္မႈကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ တင္ျပၾကတာေတြ ရွာေဖြဖတ္႐ႈလို႔ရပါတယ္။ ထို႔အတူ မိမိကိုယ္မိမိ ကဗ်ာကိုအေလးအ နက္ထားသူအျဖစ္ခံယူရင္ မိမိကိုယ္မိမိလည္း စူးစမ္းၾကည့္တာ မမွားပါဘူး။ မိမိေရးတဲ့ ကဗ်ာနဲ႔ မိမိထားရွိတဲ့ အျမင္ေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ စူးစမ္းလို႔ရပါတယ္။ အဲဒီမွာ မိမိရဲ႕မိမိကိုယ္တိုင္ သိခ်င္မွသိမယ့္ ေလာကအျမင္ကို သတိထားမိရင္ ထားမိသြားပါလိမ့္မယ္ ၊ လႈပ္ရင္လည္း လႈပ္သြားပါလိမ့္မယ္။ ေရးျပီးတဲ့ ကဗ်ာကို စုတ္ေတာင္ျဖဲလိုက္မိပါလိမ့္မယ္ `သဟဇာတ´ဆိုတဲ့ စကားလံုးေလးရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကိုလည္း အထိတ္တလန္႔ ျမင္ေကာင္းျမင္သြားပါလိမ့္မယ္။ အသက္အရြယ္နဲ႔ အေတြ႔အၾကံဳလည္း ဆိုင္မယ္ထင္ပါတယ္။
ထင္ရွားတာကေတာ့ ကဗ်ာေပၚမွာ ဘယ္ပုဂၢိဳလ္ ၊ ဘယ္၀ါဒ ၊ ဘယ္ဂိုဏ္းကမွ လက္၀ါးၾကီးအုပ္လို႔မရေတာ့ျခင္းပါပဲ။ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းတစ္ခုတည္းမွာတင္ပဲ အစဥ္အလာ ဂႏၱ၀င္ကဗ်ာ ၊ ေမာ္ဒန္ကဗ်ာ ၊ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္ကဗ်ာနဲ႔ ကြန္တမ္ပိုရာရီကဗ်ာတို႔အတူတကြ ယွဥ္တြဲ ေနထိုင္ေနၾကတာလည္း ေတြ႔ရေပါ့။ ကြဲျပားျခားနားမႈဟာ ျပိဳကြဲမႈမဟုတ္ ၊ ရန္ဘက္မဟုတ္ ၊ အႏာၱရယ္မဟုတ္လို႔ လက္ခံလိုက္ရင္ ကဗ်ာ ေရးသူရဲ႕ ေလာကအျမင္ဟာ နည္းနည္းေတာ့ ေရြ႕သြားမလား။ အဲဒီအေရြ႕ဟာ ကဗ်ာေရးမႈေပၚမသက္ေရာက္ဘူးလို႔ ေျပာႏိုင္မလား။ မိမိရဲ႕ကိုယ္ပိုင္တည္ေဆာက္ယူထားတဲ့ ကဗ်ာေဗဒေကာ ျဖစ္မလာႏိုင္ဘူးလို႔ေျပာႏိုင္မလား။
ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
ေဇယ်ာလင္း
21 – Dec – 13
ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ရဲ႕ ဂီတ
ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ရဲ႕ ဂီတဆိုတာ အသံစနစ္ထက္ပိုပါတယ္။ ကာရန္ ၊ နေဘ ၊ ထပ္ေက်ာ့ ၊ နရီ စတဲ့ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ အသံဖြဲ႕စည္းမႈ ပိုင္းဆိုင္ရာထက္မကပိုပါတယ္။
အသံဖြဲ႕စည္းမႈက လာတာမဟုတ္ရင္ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ ဂီတဘယ္ကလာသလဲ။
ကဗ်ာပုဒ္ထဲက ေလသံအေျပာင္းကလည္းလာတယ္။ ေလသံဆိုတာ ကဗ်ာေရးသူရဲ႕ ေရးေနတဲ့အေၾကာင္းအရာေပၚ သေဘာထားလည္းျဖစ္တယ္။
အေၾကာင္းအရာ ၊ နိမိတ္ပံု အခုန္အကူးဆီကလည္းလာတယ္။ ယုတိၱဆက္စပ္မႈနဲ႔ တြဲခ်ိတ္ထားတာမဟုတ္တဲ့ အာ႐ံုအခုန္ အကူးကလာတယ္။
အဆိုတစ္ရပ္နဲ႔ တစ္ရပ္အကူးကိုခ်ိန္ကိုက္ထားမႈကလည္းလာတယ္။
ဘယ္ကလာလာ ၊ ဒီဂီတဟာ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ ေပၚလြင္တဲ့ စကားလံုးအနက္အဓိပၸါယ္ေတြကို စီရင္တယ္။
ဒီဂီတဟာ ဆင္ျခင္ယုတၱိအသြားနဲ႔ ခပ္ကြာကြာေနေကာင္းေနေပမယ့္ သီးျခားမဟုတ္ျပန္ဘူး။
အတၳေဗဒရဲ႕ စီရင္မႈနဲ႔လည္း မနီးမေ၀းမွာ မေရာမေထြးပဲရွိျပန္တယ္။
ဒီဂီတရွင္သန္လႈပ္ရွားေနတဲ့ ကဗ်ာပုဒ္ဖတ္ရတဲ့အခါ ေရးသူရဲ႕ စိတ္သ႑ာန္ႏိုးၾကြရွင္သန္လႈပ္ရွားေနမႈကို သက္ေသအျဖစ္ျမင္ ေနရ တယ္ ၊ အာ႐ံုရေနရတယ္။ ခံစားမႈကို အေတြးနဲ႔ ၊ အေတြးကို ခံစားမႈနဲ႔ ပူးယွက္ေစတယ္။
အခ်က္အလက္ကမာၻမွာ ေနထိုင္ရျခင္းထဲက မိမိရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ ကမာၻတည္ေဆာက္လိုမႈဆႏၵကို ၾကိဳးစားပံုေဖၚျခင္းထဲကလည္း ဒီဂီတဟာ မယံုသကၤာျဖစ္ရေလာက္ေအာင္ ၊ သံသယ၀င္ရေလာက္ေအာင္ ၊ ယံုၾကည္ရခက္ခဲေလာက္ေအာင္ လွ်ပ္တျပက္ေပၚလြင္လာ တာလည္းျဖစ္တယ္။
ကဗ်ာပုဒ္ ပီပီျပင္ျပင္လာဖို႔ စိတ္အလုပ္ရဲ႕ ဂီတ
ဘာသာစကားသက္သက္မဟုတ္ဘူး
အာ၀ဇၨန္းသက္သက္မဟုတ္ဘူး
`ခံစားမႈ´ သက္သက္မဟုတ္ဘူး
ကြန္ဆက္ပ္တ္သက္သက္မဟုတ္ဘူး
ဖန္တရာေတြေရးနည္း/ေတြးနည္းသက္သက္မဟုတ္ဘူး
သိမ္ေမြ႕တဲ့ စိတ္ရဲ႕ ဆက္စပ္မႈေတြရဲ႕ ထူးျခားရလာဒ္ျဖစ္တယ္
ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ အသက္ဓါတ္
ေဇယ်ာလင္း
ေငြေဆာင္ကမ္းေျခဆည္းစာ
28 – Dec – 13
ကဗ်ာဆိုင္ရာ ေမးခြန္းမ်ားအတြဲ (၂)
ကဗ်ာဟာ တိုးတက္သလား။ ကဗ်ာမွာ တိုးတက္တယ္ဆိုတာရွိသလား။ ဆုတ္ယုတ္တာေကာရွိသလား။ တိုးတက္တာ ဆုတ္ ယုတ္တာထက္ ေျပာင္းလဲသြားတာပဲလား။ ကဗ်ာျပဳလုပ္တဲ့ အေျခခံပစၥည္းေတြဟာ အေသေတြလား ၊ အစဥ္အျမဲေျပာင္းလဲလႈပ္ရွားေန ၾကသလား။ ကဗ်ာမွာ အသံုးျပဳတဲ့ ပစၥည္းေတြ ေဟာင္းႏြမ္းသြားရင္ ကဗ်ာဟာ ဆုတ္ယုတ္ သြားသလား။ ကဗ်ာမွာ သံုးတဲ့ ပစၥည္းေတြ ဆန္းသစ္လာရင္ ကဗ်ာဟာ တိုးတက္လာသလား။ ကဗ်ာဟာ ကမာၻနဲ႔အတူလိုက္ေျပာင္းလဲ ေနသလား။ ကမၻာနဲ႔အတူလိုက္တိုးတက္ေန သလား။ ကဗ်ာဟာ ကမာၻကို တိုးတက္ေအာင္လုပ္ေပးႏိုင္သလား။ ကဗ်ာကိုခ်စ္သင့္သလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ကဗ်ာကိုခ်စ္ခင္မႈဆီက ကဗ်ာစ်ာန္၀င္စားမႈရရွိသလား။ ကဗ်ာကို ခ်စ္ခင္ရတာဟာ စိတ္ပ်က္စရာမို႔ ကဗ်ာစ်ာန္၀င္စားမႈ ရရွိတာလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ကဗ်ာကို ေျပာင္းလဲခ်င္စိတ္ကေန ကဗ်ာစ်ာန္၀င္စားမႈရရွိတာလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ စည္းအျပင္ကလူ ျဖစ္သင့္သလား။ စည္းအတြင္းက ကဗ်ာ ကိုပဲ လက္ခံေရးသားရသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူသံုးစြဲတဲ့ ကဗ်ာပစၥည္းေတြအေၾကာင္း ဂဃနဏ နားလည္ဖို႔လိုသလား။ နားမလည္ လည္း ကဗ်ာေရးလို႔ရသလား။ ကဗ်ာသိပ္မဖတ္ျဖစ္တဲ့ ကဗ်ာေရးသူဟာ ကဗ်ာေကာင္းေတြ ေရးႏိုင္မလား။ ကဗ်ာမဖတ္ပဲ ကဗ်ာေရးတာ ရွက္စရာလား။ ရွိရင္းစြဲကဗ်ာေတြက တမင္မဖတ္တာဟာ ကဗ်ာကို ေျပာင္းလဲဖို႔ ေထာက္ပံ့သလား။ ဘာျဖစ္လို႔ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ဟာ ကဗ်ာမဖတ္ၾကတာလဲ။ ကဗ်ာဟာ ဘ၀နဲ႔ တိုက္႐ိုက္ပတ္သက္မႈမရွိလို႔လား ၊ အက်ိဳးမရွိလို႔လား။ ကဗ်ာကို ဒီလိုျမင္တာဟာ ကဗ်ာ ေရးသူရဲ႕ အျပစ္လား ၊ မဖတ္သူေတြရဲ႕ အျပစ္လား။ ကဗ်ာေကာင္းေတြကိုေကာ လူေတြက ဥေပကၡာျပဳၾကသလား။ ညံ့ဖ်င္းတဲ့ ကဗ်ာ အမည္ခံေတြေၾကာင့္ ကဗ်ာဟာ စိတ္၀င္စားစရာမေကာင္းေတာ့တာလား။ ကဗ်ာေပၚစိတ္၀င္စားမႈေလ်ာ့နည္းလာတာ ကဗ်ာေရးသူ ေၾကာင့္လား ၊ ထုတ္ေ၀သူေၾကာင့္လား ၊ အစိုးရေၾကာင့္လား ၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းၾကီးတစ္ခုလံုးေၾကာင့္လား။ အမ်ားဖတ္မွ ကဗ်ာဟာရပ္ တည္လို႔ရမွာလား။ ေလဆိပ္စာအုပ္ဆိုင္ေတြမွာ ကဗ်ာစာအုပ္မတင္တာနဲ႔ ေလဆိပ္မွာ ကဗ်ာမရွိေတာ့ဘူးလား။ ကဗ်ာဟာ ေဟာလီး၀ပ္ဒ္ နဲ႔ ျပိဳင္စရာလိုသလား။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ ကဗ်ာလိုအပ္သလား ၊ ကဗ်ာဆရာေတြလိုအပ္သလား။ ကဗ်ာဆရာေတြဟာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း ကို အက်ိဳးျပဳသလား ၊ အေႏွာက္အယွက္ေပးသလား ၊ ဘယ္ဟာေပးေပးဘယ္လိုေပးသလဲ။ ကဗ်ာဆရာေတြဟာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ အသိအမွတ္ျပဳမခံရတဲ့ေခါင္းေဆာင္ေတြလား။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းဟာ ကဗ်ာဆရာေတြကို အသိအမွတ္ျပဳသလား။ ကဗ်ာဆရာေတြဟာ လူ႔ အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ အသိအမွတ္ျပဳခံရဖို႔လိုအပ္သလား။ ကဗ်ာေရးသူအခ်င္းခ်င္း သီးျခားလူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းဖန္တီးသင့္သလား။ ကဗ်ာေရးသူ အခ်င္းခ်င္း ျပိဳင္ဆိုင္သင့္သလား။ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္အမွီသဟဲျပဳၾကသလား ၊ ျပဳသင့္သလား ၊ သီးျခားစီေနသင့္သလား။ ကဗ်ာ ဂိုဏ္းေထာင္တာ ဘာအက်ိဳးရွိသလဲ။ ကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔တူညီတဲ့ အယူအဆေတြကို ထူေထာင္ရင္ ဂိုဏ္း၀င္ေတြဟာ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ဆင္တူျဖစ္မေနဘူးလား။ ဒါဟာျဖစ္သင့္သလား ၊မျဖစ္သင့္ဘူးလား။ ကဗ်ာအယူအဆျငင္းခံုပြဲေတြဟာ ကဗ်ာကိုထက္ျမက္ ေစသလား ၊ အာ႐ံုေနာက္စရာေတြပဲလား။ အျခားကဗ်ာေရးသူေတြရဲ႕ အသိအမွတ္ျပဳခံရမွ ကိုယ္လည္းကဗ်ာဆရာ/ေရးသူျဖစ္သလား။ အျခားကဗ်ာေရးသူေတြကိုလည္း ကို္ယ္ကအသိအမွတ္ျပဳဖို႔လိုသလား။ အျခားကဗ်ာေရးသူေတြကို ဆရာတင္သင့္သလား ၊ ဆရာလုပ္ သင့္သလား။ ကဗ်ာနဲ႔ အျခားအႏုပညာရပ္ေတြဘယ္လို ပတ္သက္ၾကသလဲ။ အႏုပညာရပ္အားလံုးဟာ ေျပာခ်င္တဲ့အေၾကာင္းတစ္ခု တည္းကို နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ေျပာေနၾကတာပဲလား။ ဘယ္အေၾကာင္းအရာဟာ ဘယ္အႏုပညာနဲ႔မွ ပိုကိုက္ညီတယ္ဆိုတာရွိသလား။ ကဗ်ာ နဲ႔ အျခားအႏုပညာရပ္ေတြဟာ ပံုသ႑ာန္ဖြဲ႕စည္းမႈပဲကြာတာလား ၊ အေျခခံအႏွစ္သာရအားျဖင့္ ကြာတာလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာပန္းခ်ီ ဆရာ ၊ သို႔မဟုတ္ ဂီတဖန္တီးသူထံမွ သင္ယူႏုိင္စရာေတြရွိသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူ႔ လက္တက္လာတာ ၊ က်သြားတာကို သိႏုိင္ သလား။ ကဗ်ာေရးျခင္းမွာ လက္တက္လာတယ္ဆိုတာရွိသလား။ ကဗ်ာေရးျခင္းျဖစ္စဥ္မွာပဲ အဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲသြားတာလား။ ကဗ်ာ အေၾကာင္းပိုနားလည္လာတာနဲ႔အမွ် ကဗ်ာလက္ကတက္လာသလား။ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ လက္တက္လာျပီလို႔ထင္ေနတာဟာ တကယ္ ေတာ့ လက္က်လာတာေကာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလား။ ကိုယ္လက္တက္လာသလား ၊ က်သြားသလားဆိုတာ အျခားတစ္ေယာက္က ပိုသိႏိုင္ မလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူ႔ကဗ်ာကို ျပင္ပ ပရိသတ္တစ္ဦးအေနနဲ႔ ဖတ္တတ္သလား ၊ ဖတ္သင့္သလား ၊ ဖတ္ဖို႔လိုသလား။ ကိုယ္ေရး တဲ့ ကဗ်ာကို ကိုယ္ဓမၼဓိ႒ာန္က်က် (ပုဂၢလအစြဲျဖဳတ္ျပီး)ဖတ္တတ္သလား။ ကဗ်ာေရးသူရဲ႕ သူေရးတဲ့ ကဗ်ာအေပၚခံစားတာဟာ ဖတ္သူ ရဲ႕ ခံစားမႈထက္ပိုအေရးၾကီးသလား။ ကဗ်ာေရးသူရဲ႕ သူ႔ကဗ်ာအေပၚ ကဗ်ာေရးသူကိုယ္တိုင္ထက္ ပိုနားလည္ႏိုင္တဲ့သူရွိႏိုင္ပါ့မလား။ ကဗ်ာေဗဒပညာရွင္ဟာ ကဗ်ာေရးသူရဲ႕ ကဗ်ာပုဒ္ကို ကဗ်ာေရးသူထက္ပိုသိႏိုင္သလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူႏွစ္သက္တဲ့ ဟန္ကိုပဲ စြဲစြဲ ျမဲျမဲေရးသင့္သလား။ ဟန္တစ္မ်ိဳးမက တတ္ကၽြမ္းတာ ကဗ်ာေရးသူအတြက္ အႏၱာရာယ္ရွိသလား။ နာမည္ရကဗ်ာရဲ႕ ဟန္ကိုပဲဆက္ လက္သံုးစြဲသင့္သလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ဟန္တစ္မ်ိဳးကေနတစ္မ်ိဳးေျပာင္းသင့္သလား။ သူ႔ပရိသတ္ လက္ခံတဲ့ ဟန္ကိုပဲ ဆက္လက္ သံုးစြဲသင့္သလား။ ဟန္သစ္တစ္ခုခုကို သံုးစြဲရင္ ယံုၾကည္မႈနဲ႔ သံုးတာလား ၊ `စမ္းသပ္´ၾကည့္ဖို႔သံုးတာလား။ ဟန္တစ္မ်ိဳးကို ပီပီျပင္ျပင္ တတ္ကၽြမ္းႏိုင္ဖို႔ အခ်ိန္လံုလံုေလာက္ေလာက္ရွိႏိုင္သလား။ ဟန္တစ္မ်ိဳးထက္ပိုတတ္ကၽြမ္းဖို႔ အခ်ိန္ လံုလံုေလာက္ေလာက္ရွိသလား။ ဟန္ေျပာင္းေရးရင္ ပရိသတ္ကို သစၥာေဖါက္ရာက်မလား။ ပရိသတ္ကို စိတ္လန္းဆန္းသြားေစသလား။ စိတ္႐ႈပ္ေထြးသြားေစသလား။ ပရိသတ္နဲ႔ မိတ္ပ်က္သြားေစသလား။ ကဗ်ာေရးျခင္းမွာ model စံ ပံုစံတစ္ခုခုထားရွိသင့္သလား။ ဘယ္ဟာကို စံ ပံုစံအျဖစ္ထားရွိမလဲ။ စံ ပံုစံအတိုင္းလိုက္ေရးရင္ ကိုယ္ေျပာခ်င္တာ ေျပာႏိုင္ပါ့မလား။ စံပံုစံဟာ ကို္ယ့္ကို ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္သလား။ ဘာစံပံုစံမွမထားပဲေရး တာ ပိုေကာင္းသလား။ ကဗ်ာေရးသူျမင္တဲ့ အရွိတရားရဲ႕ ေကာက္ေၾကာင္းနဲ႔ စံ ပံုစံဟာ သဟဇာတျဖစ္ပါ့မလား ၊ ျဖစ္သလား။ ကဗ်ာေရး သူဟာ ဘယ္လို Voice ေလသံမ်ိဳးနဲ႔ေရးသင့္သလဲ။ စကားေျပာေလသံနဲ႔ အေရးအသားေလသံဘာကြာသလဲ။ စကားေျပာေလသံကသာ စစ္မွန္သလား။ ကိုယ္စကားေျပာသလိုကဗ်ာေရး(ရ) တာလား။ စကားေျပာေလသံကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ ယူသလား။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုက္ ရင္ ကိုယ့္မူလစကားေျပာေလသံျဖစ္ပါဦးမလား။ စံ ပံုစံရဲ႕ ေလသံကို ကိုယ္ယူမိရာေရာက္မလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူ႔ရဲ႕ေလသံအစစ္ အမွန္ကို သူတည္ေဆာက္ယူႏိုင္သလား။ စကားေျပာေလသံတစ္ခုခုကို ေမြးစားသင့္သလား။ ကဗ်ာပုဒ္တစ္မ်ိဳးစီမွာ စကားေျပာေလသံ တစ္မ်ိဳးစီရွိသင့္သလား။ ကိုယ့္ကဗ်ာရဲ႕ အမွတ္တံဆိပ္အျဖစ္ ကိုယ္ေရးတဲ့ ကဗ်ာပုဒ္တိုင္းမွာ ကိုယ့္စကားေျပာေလသံတစ္သံတည္းထြက္ ဖို႔လိုသလား။ ကဗ်ာပုဒ္တစ္ပုဒ္ထဲမွာပဲ ေလသံအမ်ိဳးမ်ိဳးေျပာင္းသံုးလို႔ရသလား ၊ သံုးသင့္သလား။ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္မွာ ေလသံတစ္ခုတည္း တသမတ္ရွိဖို႔လိုသလား ၊ ရွိသင့္သလား ၊ ရွိရသလား။ ကဗ်ာပုဒ္ကို စာဖတ္သလို ရြတ္ဖတ္သင့္သလား ၊ စကားေျပာသလို ေျပာဆိုသင့္ သလား။ ကဗ်ာေရးသူကိုယ္တုိင္ရြတ္ဖတ္တာနဲ႔ အျခားတစ္ေယာက္ရြတ္ဖတ္တာ တူႏိုင္သလား။ ျပဇာတ္ဆန္ဆန္အရြတ္အဖတ္ေကာ ေကာင္းႏိုင္ပါ့မလား။ ျပဇာတ္မွာ အရြတ္အဖတ္ကၽြမ္းက်င္သူဟာ ကဗ်ာေရးသူကိုယ္တိုင္ထက္ ကဗ်ာပုဒ္ကို ပိုေကာင္းေအာင္ရြတ္ဖတ္ ႏိုင္သလား။ သာမန္အဆင့္ကဗ်ာကို ရြတ္ဖတ္လိုက္မွ ပိုေကာင္းသြားတာရွိႏိုင္သလား။ ရွိရင္ အဲဒီကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ သတၱိဟာ စာလံုးထဲမွာ ရွိတာလား ၊ အသံထဲမွာ ရွိတာလား။ ကဗ်ာအရင္လာသလား ၊ အဓိပၸါယ္အရင္လာသလား။ ကဗ်ာမေရးခင္ ပါ၀င္ထည့္သြင္းလိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ ၾကိဳတင္စာရင္းျပဳစုသင့္သလား။ ေရးျပီးမွ လိုရာျဖည့္ဆည္းသင့္သလား။ မူလဆိုလိုရင္းကို စကားေျပာနဲ႔ စဥ္းစား ျပီးမွ ကဗ်ာအျဖစ္ျပဳလုပ္ေရးသားတာလား။ ပံုသ႑ာန္နဲ႔ အဓိပၸါယ္ဘယ္လိုဆက္စပ္သလဲ။ ခြဲေျပာလို႔ရသလား။ ခြဲလို႔မရဘူးလား။
ေဇယ်ာလင္း
15 – Dec – 13
ကဗ်ာဆိုင္ရာေမးခြန္းမ်ားအတြဲ (၁)
ကဗ်ာဟာ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ စိတ္ေနသေဘာထားကို ေျပာင္းလဲသင့္သလား။ တစ္ခုခုထ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ဖို႔ တြန္းအားေပး သင့္သလား။ ေတာ္လွန္ေရးတစ္ရပ္ရပ္ကို စတင္သင့္သလား။ ဥာဏ္ကို ထက္ျမက္ေအာင္ျပဳလုပ္သင့္သလား။ ခံစားမႈတစ္ခုခုကို ႏႈိးဆြ သင့္သလား။ ကဗ်ာေရးသူနဲ႔ ဖတ္သူရဲ႕ ဆက္ဆံေရးဟာ ဘယ္လိုရွိသလဲ။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ဖတ္သူအထက္မွာရွိျပီး ဖတ္သူကိုအထက္ စီးက ေဟာေျပာပို႔ခ်ေနသူလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ဖတ္သူနဲ႔ ဆက္ဆံေရးအေနအထားတစ္ခု ၾကိဳတင္ရယူထားသင့္သလား။ ဖတ္သူဟာ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ အစိပ္အပိုင္းတစ္ခုလား။ ဖတ္သူဟာ ေရးသူရဲ႕ လက္ေအာက္ခံအျဖစ္ရွိေနရတာ ေက်နပ္သလား။ ေရးသူရဲ႕ ျမႇင့္တင္ေပးမႈ ရွိမွ ဖတ္သူဟာ ျမင့္တက္လာရသလား။ ဖတ္သူတစ္ဦးဦးကို ရည္ရြယ္ျပီး ကဗ်ာေရးတာလား။ မဟုတ္ရင္ ဘယ္သူ႔အတြက္ ရည္ရြယ္သ လဲ။ ဖတ္သူကို ထည့္စဥ္းစားျပီး ကဗ်ာေရးဖို႔လိုသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ပရိသတ္ကိုမငဲ့ပဲ မိမိကိုယ္ပုိင္ဆႏၵအေလ်ာက္ေရးသင့္သလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ေရးေနစဥ္မွာ ပရိသတ္ကို ငဲ့သင့္လို႔ငဲ့ရတယ္ဆိုရင္ အဲသလို ငဲ့ေရးတဲ့အတြက္ ပရိသတ္ရဲ႕ ကဗ်ာဖတ္မႈစြမ္းရည္ျမင့္ တက္လာမလား ၊ နိမ့္က်သြားမလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ဘယ္သူ႔လက္ေအာက္မွာမွ အလုပ္မလုပ္ပဲ ေနသူလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ အဖြဲ႕ အစည္းတစ္ခုခု ၊ သို႔မဟုတ္ အစိုးရရဲ႕ အေထာက္အပံ့ယူျပီး ကဗ်ာေရးတဲ့ အလုပ္လုပ္သင့္သလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ ခုခုရဲ႕ ဆုခ်ီးျမႇင့္ျခင္းခံရရင္ အဲဒီအဖြဲ႕အစည္းအတြက္ ကဗ်ာေရးေပးဖို႔ လိုသလား။ ကဗ်ာေရးသူ သံုးစြဲတဲ့ စကားလံုးေတြရဲ႕ အဓိပၸါယ္ေတြ ကို ဘယ္သူ(ေတြ)က သတ္မွတ္သလဲ။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းက အနက္အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ျပီးသားစကားလံုးေတြရဲ႕ အနက္အဓိပၸါယ္ေတြကို ကဗ်ာေရးသူက ျပင္ခြင့္/ေျပာင္းလဲသံုးစြဲခြင့္ရွိသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူမွီတင္းေနထိုင္တဲ့ လူအဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ဘာသာစကားကို သံုးစြဲ ျပီး ကဗ်ာေရးရင္ သူဟာ သူ႔ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ပဲ တိုက္႐ိုက္ခ်ိတ္ဆက္ေနရမလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ရွိရင္းစြဲစကားလံုးေတြကို ထူးျခားစြာ သံုးစြဲတဲ့အတြက္ ဘာသာစကားသစ္တီထြင္သလား။ ဘာသာစကားဟာ ကဗ်ာေရးျခင္းအတြက္ အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္သလား ၊ ဒါမွမ ဟုတ္ ကဗ်ာျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရဲ႕ အသက္ေသြးေၾကာလား။ ကဗ်ာပုဒ္မွာ အသံုးခ်မႈ တန္ဘိုးရွိသလား။ ကဗ်ာပုဒ္ကို ဘယ္လိုအသံုးျပဳ(လို႔) ရသ လဲ။ ကဗ်ာဟာ လက္နက္ကရိယာလား။ ကဗ်ာပုဒ္ကို တစ္နည္းနည္းနဲ႔ အသံုးျပဳလို႔ရရင္ ကဗ်ာအႏုပညာရဲ႕ တန္ဘိုးေလ်ာ့သြားသလား။ ကဗ်ာအႏုပညာဟာ အႏုပညာသက္သက္အတြက္ တည္ရွိသလား။ ဘယ္အရာမဆို ယင္းရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ(ေတြ)ရွိသလား။ ကဗ်ာ ပုဒ္ေတြမွာ ဘာတာ၀န္မွ မရွိရင္ ကဗ်ာေရးသူမွာေကာ တာ၀န္ရွိသလား။ ကဗ်ာဟာ အေျပာင္းအလဲ တစ္ရပ္ရပ္ကို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သ လား။ ကဗ်ာပုဒ္ကို ဖတ္ျပီးတဲ့အခါ ဖတ္သူရဲ႕ ဘ၀ေနထိုင္မႈမွာ အေျပာင္းအလဲတစ္ခုခုျဖစ္သြားသလား။ ကဗ်ာပုဒ္ေၾကာင့္ လူ႔အဖြဲ႕အ စည္းမွာ အေျပာင္းအလဲတစ္ခုခုျဖစ္သြားသလား။ ကဗ်ာဟာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္လံုးနဲ႔ ဆိုင္သလား ၊ ဒါမွမဟုတ္ ကဗ်ာေလာက/ ကဗ်ာအသိုင္းအ၀ိုင္းနဲ႔ပဲ ပတ္သက္သလား။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ ကဗ်ာဟာ ၾကီးမားတဲ့ အရာတစ္ခုလား ၊ ၾကီးမားတဲ့ က႑တစ္ခုျဖစ္ သလား။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ျဖစ္ ၊ ကဗ်ာေလာက/ကဗ်ာအသိုင္းအ၀ိုင္းျဖစ္ျဖစ္မွာ ကဗ်ာရဲ႕ က႑ကို ကဗ်ာေရးသူတစ္ဦးတည္းက တာ ၀န္ယူႏိုင္သလား။ ကဗ်ာေၾကာင့္ အေျပာင္းအလဲတစ္ရပ္ရပ္ျဖစ္ခဲ့သည္ရွိဦးေတာ့ ၊ ဒီအေျပာင္းအလဲဟာ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္သလား ၊ ျဖစ္စဥ္ တစ္ခုလို တစ္ဆင့္ျပီး တစ္ဆင့္ျဖစ္သလား။ ၾကီးမားတဲ့ အေျပာင္းအလဲလား။ ကဗ်ာဟာ လမ္းျပအျဖစ္ပဲ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သလား။ ကဗ်ာ ေရးျခင္းကိုယ္တိုင္ဟာ ေျပာင္းလဲမႈအတြက္ က်ိဳးစားအားထုတ္တာလား။ ကဗ်ာေရးျခင္းဟာ အလုပ္လား ၊ အပမ္းေျဖမႈလား။ ကဗ်ာေရး ျခင္းဟာ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းတစ္ခုျဖစ္သလား။ ျဖစ္သင့္သလား။ ျဖစ္ႏိုင္သလား။ ေငြေပၚမွီခိုေနရျခင္းဟာ ကဗ်ာေရးျခင္းကို ယုတ္ ေလ်ာ့ေစသလား ၊ ထက္ျမက္ေစသလား။ ေငြေၾကာင့္ကဗ်ာေရးဖို႔ စ်ာန္၀င္စားမႈ ပိုမိုရရွိသလား။ ေငြေၾကးလိုအပ္ခ်က္ေၾကာင့္ေရးတဲ့ ကဗ်ာဟာ အပမ္းေျဖအေပ်ာ္ေရးတဲ့ ကဗ်ာထက္ပိုေကာင္းသလား။ ကဗ်ာေရးျခင္းကို မိမိဘ၀ရဲ႕ အလုပ္လို႔/ ကဗ်ာေရးျခင္းမွာ မိမိဘ၀ ကို ႏွစ္ျမႇဳပ္ထားရွိသင့္သလား။ ဒါဟာ အေရးၾကီးသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းျပီး ေငြရွာသူေတြနဲ႔ တန္းသူ အဆင့္ အတန္းရွိသလား။ ပ႐ိုဖယ္ရွင္နလ္ကဗ်ာေရးသူဟာ သူ႔ကဗ်ာေလာက/ကဗ်ာအသိုင္းနဲ႔က လြဲလို႔ ပိုမိုက်ယ္ျပန္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းၾကီးနဲ႔ အဆက္ျပတ္ေနသူလား။ ေငြေၾကး ၊ မိသားစု ၊ စား၀တ္ေနေရး ၊ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္မႈ ၊ AIDS စတာေတြနဲ႔ ကင္းကင္းရွင္းရွင္းေနသူ လား။ ကဗ်ာေရးရင္ modern မျဖစ္ျဖစ္ေအာင္ေရးဖို႔ လိုသလား။ ေရွးေဟာင္းကဗ်ာပံုသ႑ာန္ေတြဆက္သံုးလို႔ရသလား။ ေရွးေဟာင္း ကဗ်ာပံုသ႑ာန္ေတြဟာ ဖန္တီးမႈစြမ္းအားေတြ က်ဆင္းသြားခဲ့ၾကသလား။ ဒီေခတ္ဦးေဏွာက္ေတြကို ဆက္လက္ဖြင့္လို႔ရတဲ့ ေသာ့ ေတြျဖစ္ေသးလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ modern လို႔ဆိုတဲ့ နည္းေတြ သံုးရမလား ၊ ဒါမွမဟုတ္ နည္းသစ္ေတြအျမဲွရွာေဖြေနရသလား။ modern ပံုသ႑ာန္နဲ႔ ေရး႐ံုနဲ႔ modern ကဗ်ာျဖစ္သလား။ ပံုသ႑ာန္ဟာ modern ျဖစ္ျပီး အေၾကာင္းအရာဟာ modern ျဖစ္မေန ရင္ေကာ။ modern အေၾကာင္းအရာဆိုတာဘာလဲ။ modern အေၾကာင္းအရာကို ေရွးေဟာင္းပံုသ႑ာန္နဲ႔ ေရးလို႔မရဘူးလား။ ဆင္စဘစ္လတီပဲ modern ျဖစ္ေနဖို႔လိုသလား။ အဲဒါဘာကို ဆိုလိုတာလဲ။ ဒီေန႔ကဗ်ာေရးတိုင္း modern ျဖစ္သလား။ ကဗ်ာအစဥ္ အလာေၾကာင့္ အေရးအသားဟာ ကဗ်ာမည္တာလား။ အစဥ္အလာကဗ်ာေၾကာင့္ ကဗ်ာကို ႏွစ္သက္ၾကတာလား။ ဘယ္ကဗ်ာမဆိုဟာ အစဥ္အလာနဲ႔ တစ္နည္းမဟုတ္တစ္နည္း ဆက္ႏြယ္ဆက္စပ္ေနသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူေနထုိင္တဲ့ ေခတ္အေၾကာင္းပဲေရးမလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူ႔ေခတ္ကို ေက်ာ္လြန္ျပီး ေရးသားသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ အတိတ္ေခတ္အေၾကာင္းအရာေတြ ေရးသလား။ ကဗ်ာ ေရးသူရဲ႕ စိတ္ဟာ သူ႔ကိုယ္ပိုင္ ေမြးရာပါလား ၊ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ တည္ေဆာက္မႈလား။ ေခတ္ကာလရဲ႕ အစိပ္အပိုင္းလား။ ကဗ်ာေရး သူဟာ သူ႔ေခတ္ကို သူသိသမွ်ပဲေရးသလား ၊ ေခတ္ၾကီးတစ္ခုလံုးကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔နဲ႔ ျခံဳျခံဳငံုငံု ေရးသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ေနရပ္ေဒသတစ္ခုတည္းအေၾကာင္းပဲေရးသလား။ ေနရပ္ေဒသကို ေက်ာ္လြန္ျပီး ေရးသလား။ ေနရပ္ေဒသကပဲ ကဗ်ာေရးဖို႔ အေၾကာင္း ရရွိတာျဖစ္သလား။ ကဗ်ာဟာ ယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုခုနဲ႔ပဲ ဆက္စပ္ေနရသလား။ ကဗ်ာဟာ မူလဘာသာစကားနဲ႔ မူလယဥ္ေက်းမႈကို ေက်ာ္ လြန္သလား။ မိမိရဲ႕ ပုဂၢလအမွတ္အသား identity ကိုပဲ မိမိဖက္တြယ္ထားသင့္သလား။ ဒါဟာ မိမိကို ပိုလြတ္ေျမာက္ေစသလား ၊ ကန္႔ သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္သလား။ မိမိတို႔ရဲ႕ identity ဆိုတာေတြဟာ ဘယ္ေလာက္စီးေမ်ာမႈရွိသလဲ။ မိမိဘယ္သူဘယ္၀ါဆိုတာ မိမိကပဲ သတ္မွတ္ တာလား ၊ ပတ္၀န္းက်င္က သတ္မွတ္တာလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ျပင္ပမွာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ စည္းမ်ဥ္းေတြ တသေ၀မသိမ္းလိုက္နာေပ မယ့္ သူ႔ကဗ်ာထဲမွာ အဲဒီစည္းမ်ဥ္းေတြကို ဆန္႔က်င္ေရးသားသင့္သလား။ ဒါမွမဟုတ္ ကဗ်ာမွာ လိုက္နာျပီး ျပင္ပမွာ ဆန္႔က်င္သလား။ ႏိုင္ငံျခားကဗ်ာေတြ ေလ့လာတာ မိမိအတြက္ ဘာအက်ိဳးရွိသလဲ။ မိမိရဲ႕ ကဗ်ာကို ျဖည့္ဆည္းသလား ၊ ၾကြယ္၀ေစသလား ၊ ခ်ဲ႕ထြင္ေစ သလား။ ပံုမွန္မရရွိတဲ့ အျမင္ေတြရရွိေစသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ အစဥ္အလာကေန ခြဲထြက္ေရးလိုခ်င္ရင္ သူ႔ဆႏၵကို ပိတ္ပင္သင့္သ လား ၊ သူ႔ကို`လမ္းမွန္´ေရာက္ေအာင္ လမ္းျပပို႔ေဆာင္ေပးသင့္သလား ၊ သူ႔ဆႏၵကို လြတ္လပ္ခြင့္ေပးသင့္သလား။ ကဗ်ာဟာ `ျမင့္မား´ တဲ့အေၾကာင္းအရာေတြနဲ႔ပဲ ပတ္သက္ရသလား။ ကဗ်ာဟာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းကို ျမႇင့္တင္သင့္သလား။ ကဗ်ာအႏုပညာကိုယ္တိုင္ဟာ `ျမင့္မား´တဲ့အရာတစ္ခုလား။ ဥပမာ ၊ ႏိုင္ငံေရးထက္ `ျမင့္မား´သလား။ ကဗ်ာဟာ ေျမသားဆန္သင့္သလား။ ေျမသားဆန္လိုက္ရင္ ကဗ်ာအႏုပညာရဲ႕ `ျမင့္ျမတ္မႈ´ဟာ ေလ်ာ့က်သြားမလား။ ေျမသားဆန္ျခင္းဟာ ကဗ်ာရဲ႕ `ျမင့္ျမတ္မႈ´လား။ ကဗ်ာဟာ ခံစားမႈအားလံုး ၊ စကားလံုးသံုးစြဲေျပာဆိုမႈ အားလံုးကို ေဖၚျပႏိုင္သလား။ ေဖၚျပသင့္သလား။ ကဗ်ာဟာ တိုးတက္သလား။
ေဇယ်ာလင္း
12 – Dec – 13
Recent Comments