႐ိုး႐ိုးေလးနဲ႔ ဆန္းတဲ့ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္

႐ိုး႐ိုးေလးနဲ႔ ဆန္းတဲ့ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္

၃ ၊ စက္တင္ဘာ ၊ `၁၃ အဂၤါေန႔။ အိုင္အိုး၀ါးမွာ ရွိစဥ္က mail ထဲ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္၀င္လာတယ္ ၊ စကၤာပူကဗ်ာဆရာ Alvin Pang ဆီက ၊ ေခါင္းစဥ္မပါ။ အဲဒီတုန္းက ျဗိတိသွ်ကဗ်ာဆရာၾကီး George Szirtes နဲ႔အတူ Alvin ဟာ မေလးရွားအလည္အပတ္ခရီး သြားေနၾကတယ္။ သူတို႔ေတြ႕ၾကံဳခံစားရတာေတြကို ကဗ်ာေလးေတြေရးျပီး တင္ၾကတယ္။ Alvin တင္လိုက္တဲ့ကဗ်ာေလးကို ၾကိဳက္လို႔ ခုလိုဘာသာျပန္လိုက္ပါတယ္။

“ေနဟာ အ၀ိုင္းသ႑ာန္ျပဳလုပ္တယ္။ ကားဟာမ်ဥ္းေၾကာင္း။ ယံုၾကည္ကိုးကြယ္သူေတြဟာ ေကာင္းကင္မွာ တန္းစီၾကတယ္။

`ဘာသာေရးကိစၥဟာ´လို႔ သူစကားစလိုက္တယ္။ သစ္ပင္တစ္ပင္မွာ ပ်ံလႊားေတြအံုေနတာပဲ ၊ မိတ္လိုက္ဖို႔ေအာ္သံေတြ။

အရာ၀တၳဳတစ္ခုခုနဲ႔ အဲဒီအရာ၀တၳဳကို မိမိတို႔သိျခင္းၾကားမွာ ဘာသာစကားရွိတယ္။ ဟင့္အင္း ၊ အဲဒါဆင္တဲ့။ သူမက၀င္ရွင္းျပတယ္။

မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈရွိပါတယ္။ မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈဆိုလို႔ ဘယ္ေတာ့မွ လံုလံုေလာက္ေလာက္မရွိဘူး။ သူတစ္ပါးကို ေႏွာက္ ယွက္ဖို႔လည္း မိမိတို႔မရည္ရြယ္ပါဘူး။ မိမိတို႔တိတ္ဆိတ္သြားၾကတယ္။ မိမိတို႔ လဘက္ရည္ေသာက္ၾကတယ္။´´

အထက္ပါကဗ်ာဟာ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ ဘာေၾကာင့္ ႐ိုး႐ိုးေလးနဲ႔ ဆန္းတယ္ဆိုတာ ကၽြန္ေတာ္တတ္ႏိုင္သေလာက္ပဲ ရွင္းျပခ်င္ပါတယ္။ ဒီကဗ်ာဟာ စကားေျပကဗ်ာျဖစ္ပါတယ္။ ပံုမွန္ကဗ်ာလိုလိုင္းေတြဖြဲ႕ထားတာမဟုတ္ပဲ စကားေျပလိုင္းစီသလို စီထားလို႔ပါပဲ။ ဥပမာ ၊

ေနဟာ အ၀ိုင္းသ႑ာန္ျပဳလုပ္တယ္

ကားဟာမ်ဥ္းေၾကာင္း

ယံုၾကည္ကိုးကြယ္သူေတြဟာ ေကာင္းကင္မွာ တန္းစီၾကတယ္

အဲသလိုလိုင္းစီပံုမ်ိဳးမဟုတ္ပါဘူး။ အဲဒီလိုင္းေတြကို စကားေျပအေရးအသားလို ခ်ိတ္တြဲလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စကားေျပ အေရးအသားရဲ႕ ၀ါက်ယုတိၱဆက္စပ္မႈမရွိျပန္ပါဘူး။ `ေန´နဲ႔ဆိုင္တဲ့ ၊ `ကား´နဲ႔ဆိုင္တဲ့ ၊ `ယံုၾကည္ကိုးကြယ္မႈ´နဲ႔ဆိုင္တဲ့ အဆုိ ၃ ရပ္ကို ယွဥ္တြဲလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ juxtaposition ေပါ့။ ဒါဟာ စကားေျပကဗ်ာအမ်ိဳးအစားရဲ႕ လကၡဏာတစ္ရပ္ျဖစ္ပါတယ္။

ကဗ်ာတစ္ပုဒ္လံုးမွာ အပိုဒ္ ၄ ပိုဒ္ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ပထမ ၃ ပိုဒ္ဟာ အခ်ိဳးဆင္တူျဖစ္ေနတာေတြ႔ရပါတယ္။ တစ္ပိုဒ္စီမွာ အပိုင္း ၃ ပိုင္းစီ ေတြ႔ရပါတယ္။ ယုတိၱဆက္စပ္မႈမရွိတဲ့ အပိုင္းေတြပါရွိသလို ဆက္စပ္မႈတစ္ပိုင္းတစ္စပဲပါရွိတာေတြလည္းေတြ႔ရပါတယ္။

ပိုဒ္(၁)။ ။ ေနဟာ အ၀ိုင္းသ႑ာန္ျပဳလုပ္တယ္

ကားဟာမ်ဥ္းေၾကာင္း

ယံုၾကည္ကိုးကြယ္သူေတြဟာ ေကာင္းကင္မွာ တန္းစီၾကတယ္

ပိုဒ္(၂)။ ။ `ဘာသာေရးကိစၥဟာ´လို႔ သူစကားစလိုက္တယ္

သစ္ပင္တစ္ပင္မွာ ပ်ံလႊားေတြအံုေနတာပဲ

မိတ္လိုက္ဖို႔ေအာ္သံေတြ

ပိုဒ္(၃)။ ။ အရာ၀တၳဳတစ္ခုခုနဲ႔ အဲဒီအရာ၀တၳဳကို မိမိတို႔သိျခင္းၾကားမွာ ဘာသာစကားရွိတယ္

ဟင့္အင္း ၊ အဲဒါဆင္တဲ့

သူမက၀င္ရွင္းျပတယ္

ေနာက္ဆံုးပိုဒ္မွာေတာ့ ၅ ပိုင္းပါရွိပါတယ္။ အသြားဟာ Parallel Structure မ်ဥ္းျပိဳင္၀ါက်တည္ေဆာက္ပံုျဖစ္ပါတယ္။ ၀ါက်တစ္ခုစီရဲ႕ Subject ကတၱားဟာ `မိမိတို႔´ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုပါ ––––

မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈရွိပါတယ္

မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈဆိုလို႔ ဘယ္ေတာ့မွ လံုလံုေလာက္ေလာက္မရွိဘူး

(မိမိတို႔) သူတစ္ပါးကို ေႏွာက္ယွက္ဖို႔လည္း မိမိတို႔ မရည္ရြယ္ပါဘူး

မိမိတို႔ တိတ္ဆိတ္သြားၾကတယ္

မိမိတို႔ လဘက္ရည္ေသာက္ၾကတယ္

ဒါဟာ ဒီကဗ်ာေလးရဲ႕ Structure တည္ေဆာက္ထားပံုျဖစ္ပါတယ္။ ႐ိုးစင္းတဲ့ ၀ါက်ေတြနဲ႔ပဲ ႐ိုး႐ိုးစင္းစင္းတည္ေဆာက္ထားတာေတြ႔ရပါ တယ္။ ဒီအေပၚယံ႐ိုးစင္းတဲ့ Simplicity ထဲမွာ နက္နဲတဲ့ Complexity ယွက္ေဖါက္ထားတာေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ဒီ Complexity ဟာ ၀ါက် တည္ေဆာက္ပံုမွာ မရွိပဲ အေတြးတည္ေဆာက္ပံုမွာ သြားေတြ႔ရပါတယ္။ အေတြးရဲ႕ အသြားေတြလို႔ေျပာရင္ ပိုမွန္မယ္ထင္ပါတယ္။ မ်ဥ္း ေျဖာင့္မသြားတဲ့အေတြးေတြ (၀ါ) ယုတိၱဆင္ျခင္မႈ အသြားကို ဖ်က္ထားတဲ့ (၀ါ) ယုတိၱဆင္ျခင္မႈ အသြားမ်ိဳးမဟုတ္တဲ့ အေတြးရဲ႕ လႈပ္ ရွားမႈေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကဗ်ာရဲ႕ ရသ(အရသာ)ဟာလည္း ဒီလိုအသြားမ်ိဳးနဲ႔ သြားတဲ့ အေတြးေတြရဲ႕ ဖတ္သူစိတ္ထဲ အာ႐ံုေတြ ၊ အနက္ ေတြလႈပ္ခတ္ေပါက္ဖြားျပီး အခ်င္းခ်င္းထိေတြ႔ထိခတ္အနက္ကူးလူးတာ ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ကၽြန္ေတာ့္အဖို႔ေတာ့ ၾကည္ႏူးမႈ delight ရရွိပါတယ္။ အက္ဇရာ ေပါင္းန္ဒ္ေျပာခဲ့တဲ့ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ music of ideas အေတြးေတြရဲ႕ ဂီတကို ပိုမိုသေဘာေပါက္မိေစပါတယ္။ Complexity ကေပးတဲ့ music of ideas နဲ႔ music of ideas ထဲမွာ ထပ္မံေတြ႔ရွိရတဲ့ complexity ျဖစ္ပါတယ္။ ႐ိုးစင္းတဲ့ အာ႐ံု/အေတြး/ အသိေတြကို စကားေျပရဲ႕ယုတိၱအသြားမ်ိဳးနဲ႔ ခ်ိတ္တြဲျပီး ကဗ်ာကိုမရွည္ရွည္ေအာင္ေရး ၊ Linearityမ်ဥ္းေျဖာင့္သေဘာပဲရွိျပီးComplexity မရွိတဲ့ အေရးအသားမ်ိဳးေတြဒီေန႔မွာ ပံုႏွိပ္ေရာ online မွာပါ ေတြ႔ေနရတာေတြဟာ ကၽြန္ေတာ့္အတြက္ ဘာအရသာမွ မရွိပါဘူး။ စကား ေျပလိုေျပာလို႔ရတာကိုပဲ ကဗ်ာပံုစံမ၀င္၀င္ေအာင္ လိုင္းေတြ စီထားတာမ်ိဳး ၊ လိုင္းနဲ႔ ၀ါက်ရဲ႕ သိမ္ေမြ႔တဲ့ စည္းကို နားမလည္ပဲ ေရးေန တာမ်ိဳး ၊ စကားေျပအသြားနဲ႔ အေတြးပဲရွိတဲ့ အေရးအသားမ်ိဳး ၊ သတင္းမီဒီယာက ရရွိတဲ့ သတင္းေတြကိုပဲ သတင္းအျဖစ္ျပန္လည္စီထား တာမ်ိဳး ၊ ကဗ်ာရဲ႕ ရသ(အရသာ)ဘာမွမပါရွိ ၊ မေတြ႔ရတာမ်ိဳးေတြဟာ ပ်င္းရိျငီးေငြ႔ဘြယ္ရာေတြလို႔ပဲ ကၽြန္ေတာ္ခံစားရပါတယ္။ ကဗ်ာ ဥာဏ္တည္ရွိမႈ/တည္ေဆာက္မႈေတာ္ေတာ္နည္းပါးညံ့ဖ်င္းတာေတြလို႔ ကၽြန္ေတာ္ျမင္ပါတယ္။ Form ပံုသ႑ာန္ဖြဲ႕စည္းမႈကိုယူရင္လည္း ျပင္လိုက္ Surface သာ ယူတတ္ျပီး အနက္လိုက္ depth မပါရွိတဲ့ အေရးအသားေတြ ၊ ကိုေက်ာ္၀ဏၰရဲ႕ စကားယူသံုးရရင္ `ဗ်က္သာ က်ယ္ျပီး ေဇာက္မနက္တဲ့ဟာမ်ိဳး´ေတြျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ဒီေန႔ေတြ႕ျမင္ေနရတဲ့ (ျမန္မာ)ကဗ်ာအမ်ားစုေပၚ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ အတၱေနာမတိ သံုးသပ္ခ်က္ Subjective Comment ျဖစ္ပါတယ္။

Complexity ကိစၥကိုျပန္သြားရရင္ အေပၚယံအေတြး/အျမင္/အသိကို အနက္ depth ရွိေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္း/ပံုရဲ႕ ရလာဒ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ လက္ခံထားပါတယ္။ ပထမဆံုး၀ါက်ကိုပဲၾကည့္ပါေလ –––

ေနဟာ အ၀ိုင္းသ႑ာန္ျပဳလုပ္တယ္

ဒီ၀ါက်မွာ Complex ျဖစ္တာက ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ သိေနက်အသိ(၀ါ) သာမန္အသိ(၀ါ) အေလ့အက်င့္အသိကို လႈပ္ႏႈိးလိုက္တာပဲျဖစ္ပါ တယ္။ ေနရဲ႕ သ႑ာန္ဟာ လံုး၀န္းမွန္း(၀ါ)အ၀ိုင္းျဖစ္မွန္းသိထားေပမယ့္ ` ေနဟာ အ၀ိုင္းသ႑ာန္ျပဳလုပ္တယ္´ဆိုတာမွာ ဆန္းသြား ပါတယ္။ ဒီ၀ါက်မွာ ၾကိယာမက္တဖါကို သြားသတိထားမိပါတယ္။ `ျပဳလုပ္´။ ဟုတ္တာပဲ ၊ အလင္းေတြကို ကၽြန္ေတာ့္မ်က္လံုးထဲမွာ သ႑ာန္ေတြအျဖစ္ျမင္တာ ၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔အျမင္ အာ႐ံုမွာ ေနကို (၀ါ)ေနလံုးကို အ၀ိုင္း/အလံုး လို႔ျမင္ေစတာဟာ ေနရဲ႕ အလင္းေတြ ေၾကာင့္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ထုိနည္းတူ ၊ လရဲ႕ အလင္း။ အကယ္၍ ၾကယ္ေတြနဲ႔ အကြာအေ၀းတစ္ခုရွိခဲ့ရင္ ၾကယ္ေတြကိုလည္း အ၀ိုင္းလို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမင္ေတြ႔ေကာင္းျမင္ေတြ႔ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါက physics သေဘာအရပါ။ Philosophy ႐ႈေထာင့္က ကၽြန္ေတာ္ၾကည့္လ္ိုက္ တဲ့အခါ `ေန´ဆိုတဲ့ `ေန႔စဥ္´/`ဘ၀´ဟာ စက္၀ိုင္းသ႑ာန္/သဖြယ္ျပဳလုပ္ရာမွာ `သံသရာ´စက္၀န္းဆိုတဲ့ အေတြးေပါက္ဖြားရပါတယ္ (၀ါ) လႈပ္ႏႈိးလို႔ ႏိုးၾကားလာရပါတယ္။ `ဒါဟာ ဘာဆိုင္လို႔လည္း´လို႔ေမးလာခဲ့သည္ရွိေသာ္ ေမးသူနဲ႔ပဲဆိုင္ပါတယ္လို႔သာ `ျပန္ပို႔´လိုက္ရ မွာျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ကဗ်ာကို စကားေျပလိုမဖတ္ပဲ ကဗ်ာကို ကဗ်ာလိုပဲဖတ္တဲ့အက်င့္ရွိလို႔ပါ။ ဒါဟာလည္း ဖတ္ျခင္းကိစၥ the issue of reading poetry ဆီေရာက္ေစပါတယ္။ ကဗ်ာကို ကဗ်ာလိုဖတ္တတ္ၾကသလား။ ကဗ်ာကို ဘယ္လိုဖတ္သလဲ။ ကဗ်ာေရးသူ က ဘယ္လို `လမ္းေၾကာင္း´ (ၾကိယာ ၊ နာမ္မဟုတ္ပါ)ေပးလိုက္လို႔ ကၽြန္ေတာ္က ဘာေတြဘယ္လို `ထည့္ဖတ္/တည္ေဆာက္´သြား တယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥ။ ခ်ဲ႕ေျပာရရင္ အခုေနာက္ဆံုးေပၚ Cognitive Poetics `ဥာဏ္သိမႈကဗ်ာေဗဒ´အထိသြားရမွာဆိုေတာ့ ဒီဘူတာ ၊ ဒီ မွတ္တိုင္မွာပဲ ျပန္ခံုဆင္းလိုက္ပါတယ္။ ကဗ်ာေရးျခင္းဟာ ေရးသူရဲ႕ ခံစားမႈေတြ ေအာ့အန္ခ်တာမ်ိဳးမဟုတ္သလို ျဖစ္ကတတ္ဆန္း `ေရးရျပီးေရာ´ `ဖတ္သူၾကည့္ၾကက္ဖတ္သြားလိမ့္မယ္´ဆိုတဲ့ ပရမ္းပတာ စကားလံုးစီျခင္းမ်ိဳးလည္းမဟုတ္ပါဘူး။ Expression ခံစားမႈ/ အေတြးေဖၚျပခ်က္နဲ႔ Construction ပံုသ႑ာန္ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္မႈတို႔ရဲ႕ သိမ္ေမြ႔တဲ့ ခ်ိန္ခြင္ကိစၥပါပဲ။ အဲဒီ balance မွ်ေျခကို ရရွိဖို႔ ၾကိဳးစားျခင္းဟာပဲ ကဗ်ာေရးျခင္းလို႔ ေခၚဆိုပါတယ္။ တစ္ဘက္ဘက္ကဲသြားရင္ ၊ လြန္သြားရင္ ကဗ်ာေရးျခင္းအမႈကိစၥပ်က္ျပယ္ျပီး ရလဒ္ဟာ ကဗ်ာမျဖစ္ ၊ တျဖစ္မဟုတ္ရင္ ကဗ်ာလံုး၀မဟုတ္တာမ်ိဳးျဖစ္သြားမွာ မလြဲပါဘူး။

ဒီကဗ်ာရဲ႕ endo – skeleton အတြင္း(အ႐ိုး) တည္ေဆာက္မႈ(၀ါ) texture ကိုေလ့လာရင္ စကားလံုး/စကားစုေတြရဲ႕ အနက္နဲ႔ ဂယက္ ေတြတြဲခ်ိတ္ထားမႈကိုေတြ႔ရပါလိမ့္မယ္။ ဒီေနရာမွာလည္း Alvin က အနက္နီးစပ္မႈနဲ႔ အနက္ဆန္႔က်င္မႈတို႕ကို ပါးနပ္စြာသံုးထားတာေတြ႔ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ `ေန´ ၊ `ေကာင္းကင္´၊ `သစ္ပင္´ ၊ `ပ်ံလႊား´ ၊ `ဆင္´ဆိုတဲ့ သဘာ၀ေလာက/သတၱေလာကကို ညႊန္းတဲ့စကားလံုး ေတြ။ `ကား´၊ `အရာ၀တၳဳ´၊ `လဘက္ရည္´ဆိုတဲ့လူလုပ္ man – made ပစၥည္းေတြ။ `ယံုၾကည္ကိုးကြယ္´၊`ဘာသာေရး´၊ `ေကာင္း ျမတ္မႈ´ဆိုတဲ့ ဘာသာေရးယံုၾကည္မႈဆိုင္ရာ ဆက္စပ္အနက္ေတြ။ `ဘာသာစကား´၊ `စကား´၊ `. . . တဲ့´၊ `၀င္ရွင္းျပ´၊ `တိတ္ဆိတ္´ ဆိုတဲ့ ဘာသာစကားဆိုင္ရာ ဆက္စပ္အနက္ေတြ ။ `သိျခင္း ၊ `ရည္ရြယ္´ ဆိုတဲ့ စိတ္ရဲ႕ အလုပ္ေတြ။ ဒီေနရာမွာ `ေကာင္းကင္´ဆိုတဲ့ စကား လံုတစ္လံုးတည္းမွာပဲ ambiguity အနက္ခြမႈကိုျမင္ရပါတယ္။ သဘာ၀ေကာင္းကင္ကိုေျပာတာျဖစ္သလို ဘာသာေရးယံုၾကည္မႈ အရ `ေကာင္းကင္ႏိုင္ငံေတာ္´၊ `ေကာင္းကင္ဘံု´၊ heaven/paradise ဆိုတဲ့ အနက္ကိုလည္း လႈံ႕ေဆာ္ပါတယ္။ `မ်ဥ္းေၾကာင္း´နဲ႔ `တန္းစီ´ မွာ လားရာ/ေရြ႕လ်ားမႈသေဘာေတြေတြ႔ရပါတယ္။

ဆန္႔က်င္ဘက္ (၀ါ)အနက္နီးစပ္မႈမဟုတ္တဲ့ တြဲလံုးေတြကို ထုတ္ျပရရင္ `အ၀ိုင္း´နဲ႔ `မ်ဥ္းေျဖာင့္´၊ `ေကာင္းကင္´နဲ႔ `တန္းစီ´ ၊ `ဘာ သာေရးကိစၥ´နဲ႔ သဘာ၀တရား/သတၱေလာကျဖစ္တဲ့ `သစ္ပင္´၊ `ပ်ံလႊား´နဲ႔ `မိတ္လိုက္´၊ `ရွိတယ္´အဆုိ၀ါက်နဲ႔ `ဟင့္အင္း´ အျငင္း ၀ါက် ၊ `မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈရွိပါတယ္´နဲ႔ `မိမိတို႔မွာ ေကာင္းျမတ္မႈဆိုလို႔ ဘယ္ေတာ့မွ လံုလံုေလာက္ေလာက္မရွိဘူး´။ ဆိုတဲ့ contradiction ေရွ႕ေနာက္မညီမႈ။

ဒီကဗ်ာရဲ႕ အတိုင္အေဖါက္အေၾကာင္းေျပာရရင္ အတိုင္အျဖစ္ေထာင္ထားတဲ့ အေၾကာင္းေတြကို ေဖၚထုတ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ျမင္တာကအေၾကာင္းၾကီး ၅ ေၾကာင္း ၊ သဘာ၀/သတၱ၊ လူလုပ္ေလာက ၊ လူမႈဆက္ဆံေရး ၊ ဘာသာေရး/ယံုၾကည္မႈ ၊ နဲ႔ ဘာသာစကား – သိမႈ ဆက္သြယ္မႈတို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ ၅ ခ်က္ကိုအတိုင္ထားျပီး ပတ္သက္ရာေတြ(၀ါ) ပတ္သက္ဖြယ္အျဖစ္ဆက္စပ္ႏိုင္ေျခ association ေတြျဖစ္လာေစဖို႔ ယက္ရွယ္ေဖါက္ရတာေတြ။ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ အတိုင္နဲ႔ အေဖါက္သေဘာ။ အဲဒီကေန ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ အဆင္ဒီဇိုင္း design ထြက္လာတာျဖစ္တယ္။ ဒါဟာ စိတ္/အသိ/အေတြး/ခံစားမႈတို႔ရဲ႕ တြယ္ဆက္ခ်ိတ္တြဲမႈ။ ဒါကို ဘာသာစကားတတ္ကၽြမ္းစြာ သံုးစြဲမႈနဲ႔ တြဲလိုက္ရင္ Form ပံုသ႑ာန္ဖြဲ႕စည္းမႈကို Construct တည္ေဆာက္ယူလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုအလြယ္တကူသာေျပရတာ ၊ အေသး စိပ္အပိုင္းတစ္ပိုင္းစီမွာ သမာၻ(၀ါ) တတ္သိကၽြမ္းက်င္မႈဆိုတာ တကယ္တကယ္ပါရွိပါတယ္။ မယံုရင္ ကိုယ္တိုင္ေရးၾကည့္ပါ။ ကဗ်ာပုဒ္ကို ကဗ်ာလိုဖတ္တတ္မွ ရသ(အရသာ)ေတြ႔ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ `ကဗ်ာဆိုတာဘာ . . .´ `ကဗ်ာမွာ ဘာေတြပါရမယ္´၊ `ကဗ်ာဟာ ဘာ အေၾကာင္းအရာကို ဦးတည္ရမယ္´စတဲ့ အစြဲအလမ္းေတြ ဖတ္သူတိုင္းမွာရွိသလို ေရးသူတိုင္းမွာလည္းရွိပါတယ္။ အေ၀းေျပးဂိတ္မွာ ရပ္ထားတဲ့ ယာဥ္တိုင္းကို မိမိၾကိဳက္ရာတက္စီးလို႔မရပါဘူး။ မိမိသြားလိုတဲ့ ခရီးကိုသြားျပီး မိမိခရီးကို သယ္ေဆာင္မယ့္ ယာဥ္ကိုသိဖို႔လိုပါ တယ္။ လိုရာခရီးမေရာက္ရင္ ယာဥ္မွားစီးလို႔ပဲျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ လမ္းေၾကာင္း(၀ါ) ခရီးစဥ္မွားလို႔မဟုတ္ပါဘူး။ ကိုယ္မေရာက္ဖူးတဲ့ ခရီးစဥ္ ကိုသြားရမယ္ဆိုရင္လည္း သိမႈ/သိစိတ္ထဲမွာ ခရီးစဥ္နဲ႔ ပတ္သက္ရာ အေတြ႔ ၊ အျမင္ ၊ အေတြး ၊ ခံစားမႈတို႔ကို တည္ေဆာက္သြားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲသလိုပဲ ၊ ကဗ်ာဖတ္ရာမွာ မဖတ္ခင္သတိ ၊ ဖတ္စဥ္သတိ ၊ ဖတ္ျပီး သတိထားရင္ မိမိရဲ႕ ကဗ်ာဖတ္ျခင္း အသိ/အတတ္ ပညာတည္ေဆာက္မႈကို မ်ားစြာအက်ိဳးေပးႏိုင္ပါတယ္။ ကဗ်ာဆိုတဲ့ ဂိတ္မွာလည္း ခရီးစဥ္အမ်ိဳးမ်ိဳး ၊ ယာဥ္အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိၾကပါတယ္။ လမ္း တူမွ လူခ်င္းေတြ႔ႏိုင္တာမဟုတ္ပါဘူး။ လမ္းမတူလည္း လူခ်င္းေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ လမ္းကို သိဖို႔လည္း အေရးၾကီးတာေပါ့။

အႏုပညာဆိုတာ လြယ္လြယ္သေဘာထားသူအတြက္ လြယ္လြယ္ေျပာလို႔ရေပမယ့္ နက္နက္႐ိႈင္း႐ႈိင္းသေဘာထားသူအတြက္ ေျပာရခက္ တဲ့အထိ ေလးနက္မႈရွိပါတယ္။ ကဗ်ာပုဒ္ေရးလိုသူ (၀ါ) ကဗ်ာဆရာျဖစ္ခ်င္သူရဲ႕ စိတ္နဲ႔ အႏုပညာတစ္ရပ္အျဖစ္ ကဗ်ာေပၚေလးေလး နက္နက္သေဘာထား ဖန္တီးျပဳလုပ္တည္ေဆာက္သူရဲ႕ စိတ္ဟာ မ်ားစြာမွ ကြာျခားပါလိမ့္မယ္။ ကဗ်ာေရးတိုင္းကဗ်ာဆရာမျဖစ္သလို ကဗ်ာဆရာတိုင္းဟာလည္း အႏုပညာရွင္မျဖစ္ပါဘူး။ ဥပမာေတြဟာ ကမာၻမွာေရာ ၊ ဒီအရပ္ေဒသေလးမွာေရာ ဒုနဲ႔ ေဒးပါပဲ။ ကဗ်ာ/၀တၳဳ ဆရာၾကီး ၀လာဒီမီယာ နာဗိုေကာ့္ဗ္ စကားကို အမွတ္ရမိပါတယ္ ၊ အႏုပညာမွာ ဂိုဏ္းေတြရွိတယ္ဆိုရင္ တကယ္ေတာ့ ဂိုဏ္းတစ္ဂိုဏ္း တည္းရွိပါတယ္ ၊ အဲဒါဟာ genius ပါရမီရွင္တို႔ရဲ႕ လူမ်ိဳးမေရြး ၊ လိင္မေရြး ၊ ဘာသာမေရြး ၊ တစ္ခုတည္းေသာ ဂိုဏ္းပဲျဖစ္ပါသတဲ့။

အထက္ပါကဗ်ာေလးကို Alvin က အမည္ေပးမထားသလို ကၽြန္ေတာ္လည္းအမည္တစ္ခုခုမတပ္ခ်င္ပါဘူး။ သူ႔ဖါသာသူ free လြတ္လပ္ ေနတဲ့ သေဘာရဲ႕ အလွကို ခ်စ္လို႔ပါပဲ။ ။

ေဇယ်ာလင္း

လြတ္လပ္ေရးေန႔ ၂၀၁၄

မွတ္ခ်က္။ ။ Thank you, Alvin, for your poem and the inspiration I got from it.

အသံ

Leave a reply

ေျပာရခက္တာမဟုတ္ဘူး ၊ ေျပာမထြက္တာမဟုတ္ဘူး

စကားသံတစ္ခုအျဖစ္ လက္နက္ကိရိယာ တန္ဆာပလာ

ရွင္ရင္းပ်က္ေနတဲ့ ကိုယ္ခႏၶာတြင္းအဂၤါတစ္ခုျမံဳေနတာ

ဒီမနက္ခင္းမွာလည္း စကားသံဟာ လႊစက္ထဲထိုးေကၽြးတဲ့ သစ္ပင္ပမာ

၀ါက်တစ္ေၾကာင္းျပည့္ ကိုယ္ေျပာခ်င္တာ

ကိုယ့္လည္ကို ကိုယ္လွီးမွ ရေတာ့မလိုပဲလား

ျမဳပ္ေနတဲ့ ငုတ္လိုအနက္တစ္ခုမွာ ဇက္ျပတ္ၾကီးျငိျပီး ထစ္ေနတဲ့အသံ

ဆူဆူလ်ံလ်ံေတြပဲ ပဲ့တင္ကန္ထုတ္တဲ့ နံရံအသံညံညံဖန္ဖန္ေတြ

အေရးထဲ ပါ၀င္ေျပာဆိုခြင့္မရၾကတဲ့

`ပ်က္ဆီးခ်ိဳ႕ယြင္း´ ၊ `ေဘာင္မ၀င္စံမမီ´ ၊ `အရည္အေသြးမျပည့္´

ဖဲ့ထုတ္ခံရတဲ့ `က်ိဳးပဲ့အက္ကြဲ´ စကားသံေတြ

ေတြ႔ၾကံဳရသမွ်ထဲ ၀င္ပူးေျခာက္လွန္႔ေနတဲ့ စုန္းကေ၀ပဲဆိုပါစို႔

`တေစၧဆိုတာငါပါပဲ´ အရင္လတ္လတ္ၾကီး၀င္လာတယ္

ေသာင္ျပင္မွာ သဲပူလွ်ပ္ျပီး အသက္အအနဲ႔ ေသသြားတယ္

မျမင္ရတဲ့ အသံတစ္ခုတြန္းေရြ႕ေနတာဘာသံလဲ

ၾကည့္လိုက္တိုင္းမွာ ဘာျဖစ္လို႔ အသံဟာ အရိပ္လွ်ဳိသြားတာလဲ

နာက်င္မႈရဲ႕ အသံဟာ ဘာ႐ုပ္ဆိုလားထြက္သတဲ့

သံတိုသံစေတြလို အသံအစအနေလးေတြ အအ အိပ္မက္ထဲပြားေနသံ

စိမ္းပုပ္ေရညႇိထဲက တပြက္ပြက္ ထေအာ္ျမည္ေနသံမွန္ထဲမွာ

ကိုယ့္နာမည္ကိုယ္မနဲျပန္ေခၚျပီး

ကိုယ့္ကိုယ္ကို မႏိုင္မနင္းဆြဲထုတ္ေနတဲ့အသံ

ဘယ္ဘက္တေလွ်ာက္ –1 ၊ –2 ၊ –3 . . .

ညာဘက္တေလွ်ာက္ +1 ၊ + 2 ၊ +3 . . .

လည္ေခ်ာင္းထဲထည့္သြင္းတပ္စင္ထားတဲ့ ခ်ံဳ႕သံ ၊ ခ်ဲ႕သံ

႐ုတ္တရက္ အထိအခိုက္မွာ

ကိုယ့္ကို လြတ္ေအာင္ဘယ္ဆြဲေခၚရမွန္းမသိတဲ့

ေသြး႐ူးေသြးတမ္း စိတၱဇ စိပ္မႊာ လြင့္ကြဲသံ

အရံႈးအထိမွာ ပဋာေျမလူး ၊ ႐ူးသြပ္႐ုန္းျငိသံ

တိမ္ကင္းစင္ ေကာင္းကင္ျပာၾကီး တစ္ခုလံုး

ျငိမ္းေအးခ်မ္းသာစြာ ဇာတ္လမ္းဆင္

ၾကည္လင္ရွင္းသန္႔ ေတာင္က်ေခ်ာင္းေရ တသြင္သြင္ေနာက္ကြယ္မွာ

တစ္စကၠန္႔အလိုတာစူေနတဲ့ ခ်ိန္ကိုက္ဗံုး

အသံအိုးထဲ သံတစ္ေခ်ာင္းလံုး ႐ိုက္သြင္းခံလိုက္ရတဲ့အသံ

ဘာသာစကားဦးထဲ ကေလးငယ္ရဲ႕ သရသစ္ေတြ တီထြင္သံ

ေဇယ်ာလင္း

`လြတ္လပ္ေရး´ေန႔ ၂၀၁၄

ေလာကအျမင္နဲ႔ကဗ်ာ

ေလာကအျမင္နဲ႔ကဗ်ာ

`ေလာကအျမင္´ဆိုတာ စကားလံုးၾကီးေပမယ့္ အနက္အဓိပၸါယ္ေတြထုတ္ယူရရင္ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ပုဂၢလဘ၀ subjectivity ရဲ႕ အခ်ဳပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ အဇ်တၱဘ၀လို႔လည္းေခၚလို႔ရမယ္ထင္ပါတယ္။ ဒီပုဂၢလ/အဇ်တၱဘ၀ထဲမွာ ပါ၀င္ဖြဲ႕စည္းျပီး အျပန္အလွန္ဆက္ ႏြယ္ဆက္သြယ္ေနတာေတြကေတာ့ သင္ယူမႈသညာအစုအေ၀း knowledge ၊ အမွတ္သညာအစုအေ၀း memory ၊ မိမိဘယ္သူဘယ္၀ါ သတ္မွတ္ခ်က္ self – identity ၊ မိမိကိုယ္မိမိ အသိုင္းအ၀ုိင္း/ (လူ႔) အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုခုအတြင္းထားရွိေနရာယူမႈ self – positioning ၊ မိမိရဲ႕ယံုၾကည္မႈ အစုအေ၀း beliefs ၊မိမိရဲ႕အမူအက်င့္ အစုအေ၀း habits ၊မိမိရဲ႕အစြဲအလန္းေတြ prejudices၊ မိမိရဲ႕အေၾကာက္တရား ေတြ fears ၊ မိမိရဲ႕ဆင္ျခင္သံုးသပ္စဥ္းစားေတြးေခၚပံု cognition စသည္ျဖင့္ အကုန္လံုးအက်ံဳး၀င္ေနၾကျပီး အဲဒါေတြဟာ မိမိရဲ႕ေန႔စဥ္ ဘ၀ကို ျပာ႒ာန္းသလို မိမိရဲ႕ ေလာကခ်င္းရာအျဖစ္အပ်က္ေတြေပၚအျမင္နဲ႔ တုန္႔ျပန္မႈတို႔ကိုလည္းၾကိဳးကိုင္ပါတယ္။ အဲဒီ Complex ျဖစ္တဲ့ အစုအေ၀းၾကီးေတြဟာ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခု Jigsaw puzzle လိုအံကိုက္ခ်ိတ္ဆက္ျပီး ပံုေဖၚေနတာမ်ိဳးမဟုတ္ပဲ ခ်ိတ္လိုက္လြဲလိုက္နဲ႔ flux လႈပ္ေရြ႕ေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ အဲ flux ျဖစ္ေနတဲ့ ပုဂၢလ/အဇ်တၱဘ၀ၾကီးကိုပဲ `ေလာကအျမင္´လို႔ `ခ်ဳပ္´ျပီးေျပာၾကည့္တာျဖစ္ ပါတယ္။

ကဗ်ာေရးသူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ေလာကအျမင္နဲ႔ သူေရးတဲ့ ကဗ်ာဟာ ရာခိုင္ႏႈံးေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ပတ္သက္မႈရွိတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ဆိုခ်င္ပါတယ္။ ကဗ်ာေရးသူရဲ႕ content အေၾကာင္းအရာေရြးခ်ယ္မႈ (၀ါ) အေၾကာင္းအရာရဲ႕ စြဲကပ္ခံရမႈနဲ႔ form ပံုသ႑ာန္ဖြဲ႕ စည္းတည္ေဆာက္ယူျခင္း (၀ါ) ၊ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္မႈတစ္မ်ိဳးမဟုတ္တစ္မ်ိဳးလာစြဲကပ္ခံရျခင္းတို႔ဟာ သူ႔ေလာကအျမင္ကလာတာ ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ကိုယ့္စိတ္ကိုယ္မွတ္က်င့္ရွိသူေတြေတာင္ အနည္းအက်င္းပဲသိႏိုင္တဲ့အတြက္ သီအိုရီလို႔ပဲ သေဘာထားခ်င္ရင္ ကၽြန္ေတာ့္ဘက္ကျငင္းမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ သီအိုရီဆိုတာ စဥ္းစားေတြးေခၚမႈရဲ႕ ျငမ္းလို႔ ကၽြန္ေတာ္ယူဆတဲ့အတြက္ျဖစ္ပါတယ္။

ကဗ်ာေရးသူအဖို႔ သူေရြးခ်ယ္တဲ့ စကားလံုး/နိမိတ္ပံု/အသံကအစ သူခ်ိတ္ဆက္တဲ့ လိုင္းေတြနဲ႔ ခ်ိတ္ဆက္ပံုေတြအလယ္ ၊ ေနာက္ဆံုးလိုင္းကို ဘယ္လိုတာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခိုင္းပံု အဆံုးဟာ `အလိုလို´ျဖစ္လာတာမ်ိဳးမဟုတ္သလို ပံုေသျပဳလုပ္မႈမ်ိဳးလည္းမဟုတ္ ဘူးဆိုတာ ကဗ်ာေရးသူတိုင္းသိႏိုင္ပါတယ္။ `ရင္ဘတ္´နဲ႔ ေရးတာလို႔ တလြဲနာမည္ၾကီးတဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ကဗ်ာဆရာၾကီးကိုေခ်ာ (ခ) ေမာင္ေခ်ာႏြယ္ကိုယ္တိုင္ သူ႔ဒိုင္ယာရီထဲမွာ သူအထပ္ထပ္အခါခါျပင္ထားတဲ့ မူၾကမ္းေတြ ၊ လိုင္းေတြ ကၽြန္ေတာ္မ်က္စိနဲ႔ ျမင္ခဲ့ရဘူးပါ တယ္။ ပါရမီရွင္တစ္ပါးလို ေရးတိုင္းကဗ်ာျဖစ္တာမဟုတ္ဘူးဆိုတာ ကိုေခ်ာဟာ သက္ေသပါ။ ေနရင္းထုိင္ရင္း ၊ သြားရင္းလာရင္း ၊ စားရင္းေသာက္ရင္း ၊ စကားစျမည္ေျပာဆိုရင္ သူေကာက္ရလိုက္တဲ့ လိုင္းေတြ ၊ စကားလံုးေတြ ၊နိမိတ္ပံုေတြ ၊ သူေကာက္ကာငင္ကာ ရြတ္ျပႏိုင္ေပမယ့္ အဲဒါေတြဟာ ကဗ်ာေတြမဟုတ္ေသးပါဘူး။ သူတည္ေဆာက္ရပါေသးတယ္။ ထို႔အတူ အူလီပို Oulipo လို ပံုေသပံုစံ ေတြနဲ႔ ကဗ်ာေရးရင္ေတာင္မွ ပံုေသစကားလံုးနဲ႔ ေရးတာမဟုတ္ပဲ စကားလံုးေတြ ရွာေဖြတည္ေဆာက္ရပါေသးတယ္။ ကံအားေလ်ာ္စြာပဲ ၊ ကိုေခ်ာနဲ႔ အူလီပိုအေၾကာင္းေျပာမိျခင္းမွာ ဆီေလ်ာ္စြာပဲ ကၽြန္ေတာ္ေျပာခ်င္တဲ့အေၾကာင္းျပန္ေရာက္သြားပါတယ္။ ကိုေခ်ာဟာ သူ႔ ကဗ်ာကို သူက ဗဟိုျပဳျပီး သူ႔ကဗ်ာပါ ခံစားမႈဟာ သူ႔ခံစားမႈလို႔ သူယံုၾကည္စြာ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။ သူ႔ကဗ်ာထဲက `ငါ´ဟာ သူကိုယ္တိုင္ ျဖစ္ျပီး သူ႔မိသားစု၀င္ေတြရဲ႕ နာမည္ေတြကိုပါ သူ႔ကဗ်ာေတြထဲမွာ ေတြ႔ရပါတယ္။ သူ႔ကဗ်ာရဲ႕ မူလျဖစ္ဖ်ားခံရာဟာ သူကိုယ္တိုင္ရဲ႕ ေလာကအျမင္ (၀ါ) ပုဂၢလ/အဇ်တၱဘ၀ျဖစ္ပါတယ္။ အလြယ္ေျပာရင္ သူ႔ဘ၀ေပါ့။ အူလီပိုသမားေတြကေတာ့ ကဗ်ာကို တည္ေဆာက္ construct တဲ့ဘက္ပိုဦးတည္ၾကပါတယ္။ ေရးသူရဲ႕ ဖြင့္ဟေဖၚထုတ္လိုမႈ expression ထက္ ဘာသာစကားနဲ႔ တည္ေဆာက္ျပလိုမႈ construction ဘက္ပိုကဲပါတယ္။ အဲဒီ ဘာသာစကားနဲ႔ တည္ေဆာက္ျပမႈဟာ ခံစားမႈကိုလည္းျဖစ္ေစပါတယ္။ ခံစားမႈကိုတည္ျပီး ဘာသာစကားနဲ႔ ပံုေဖၚတာမဟုတ္ပဲ ဘာသာစကားရဲ႕ တစ္နည္းတစ္ဖံုပံုေဖၚထားမႈေၾကာင့္ ခံစားမႈျဖစ္ေပၚေစတယ္ဆိုတဲ့ သေဘာျဖစ္ပါ တယ္။ ကဗ်ာေဗဒအသံုးအႏႈံးနဲ႔ ဆိုရင္ Lyric method နဲ႔ anti-Lyric method တို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ဘယ္ဟာပို ကဗ်ာေျမာက္ တယ္မေျမာက္ဘူးဆိုတာ ေလာကအျမင္နဲ႔ပဲ ဆိုင္ပါတယ္။

ကဗ်ာေရးသူတစ္ေယက္ဟာ ေလာကကို အထက္ေအာက္ဖြဲ႕စည္းမႈ ၊ ကြင္းဆက္ခ်ိတ္ဆက္မႈ ၊ ယုတိၱနဲ႔ တည္ေဆာက္မႈ ၊ အနက္အဆက္အစပ္ရွိမႈ ၊ သူ႔ က႑နဲ႔ သူအခ်ိဳးက် ပါ၀င္တာ၀န္ယူရမႈ ၊ အစဥ္အလာလူမႈဆက္ဆံေရးကို လက္ခံက်င့္သံုးမႈ ၊ စ- လယ္- ဆံုး ညီညြတ္မႈ ၊ စသည္ျဖင့္နဲ႔ မိမိကို မိမိခိုင္မာတဲ့ အိုင္ဒင္တတီရွိထားမႈ ၊ မိမိသိမႈကို မိမိယံုၾကည္လက္ခံမႈ ၊ မိမိရဲ႕ ပုဂၢလအျမင္ – အေတြး -ခံစားမႈတို႔ကို လံု၀ဥႆံုယံုၾကည္မႈ စသည္တို႔နဲ႔ မကြဲမျပတ္ ခ်ိတ္ဆက္ထားရင္ သူေရးတဲ့ ကဗ်ာရဲ႕ ပံုသ႑ာန္မွာလည္း သူ႔အျမင္ကို ေတြ႕ရွိရမွာျဖစ္ျပီး အထက္ပါေလာကအျမင္နဲ႔ ကြဲျပားျခားနားသူရဲ႕ ကဗ်ာပံုသ႑ာန္ဟာလည္း လိုက္ျခားနားမွာပဲျဖစ္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာကဗ်ာေရးသူ လူပုဂၢိဳလ္ကေန ကမာၻၾကီးအထိခ်ဲ႕ေတြးၾကည့္ခ်င္ပါတယ္။ ကမာၻၾကီး ေျပာင္းလဲသြားတိုင္း အသိအျမင္ /ေလာကအျမင္ေတြလိုက္ေျပာင္းလဲစျမဲပါပဲ။ ပထမကမာၻစစ္မျဖစ္မီနဲ႔ ျဖစ္ျပီးကာလမွာ modernism ဟာ ပညာရပ္ေလာကမွာေရာ အႏုပညာေလာကမွာ ပါေပၚလာျပီး လူေတြရဲ႕ ဘ၀ေနထိုင္မႈပံုစံေတြေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒုတိယကမာၻစစ္အျပီးမွာ postmodern ေပၚလာတယ္လို႔ဆိုၾကပါတယ္။ စစ္ေအးကာလအတြင္းမွာ အေတြးအေခၚေတြေျပာင္းလဲလာျပီး `၆၀ ခုႏွစ္နဲ႔ `၇၀ ခုႏွစ္ ေတြမွာ အထူးသျဖင့္ ျပင္သစ္က ေတြးေခၚပညာရွင္ေတြရဲ႕ တင္ျပလာမႈေတြဟာ အခု ကၽြန္ေတာ္တို႔သိထားတဲ့ postmodern theory ေတြပဲေပါ့။ ဒီဘက္ ၂၁ ရာစုပိုင္းမွာေတာ့ ေခတ္စားလာတဲ့ အသံုးအႏံႈးဟာ contemporary ပါပဲ။ ဒါကို အခ်ိဳ႕က post- postmodern လို႔ လည္း ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲၾကပါတယ္။ ဒီကိစၥေတြကို online မွာ တက္ဖတ္လို႔ရတဲ့အတြက္ ကၽြန္ေတာ္အက်ယ္တ၀င့္မေျပာေတာ့တာပါ။ `အခ်ိဳ႕´ဆိုျပီးေတာ့လည္း လံုးခ်ေနတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ့္ကို ထင္ရင္လည္းထင္ေစဗ်ာ ၊ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ အခ်ိန္ကန္႔သတ္ခ်က္နဲ႔ ဒီစာေလး ေရးခ်င္လို႔ ေရးလုိက္ရတဲ့အတြက္ ခ်ံဳ႕ေျပာလိုက္တာပဲလို႔ ယူဆေစခ်င္ပါတယ္။

လိုရင္းဆက္ေျပာရရင္ postmodern ကဗ်ာလို႔ သတ္မွတ္တဲ့ ကဗ်ာေတြရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္မႈ ပံုသ႑ာန္ ၊ ဦးတည္ခ်က္ ၊ နဲ႔ အသံုးျပဳပစၥည္းေတြ ေနာက္ကြယ္မွာ ေျပာင္းလဲသြားတဲ့ ေလာကအျမင္ေတြရွိပါတယ္။ ျပင္ပအေျပာင္းအလဲေတြဟာ ကဗ်ာေရးသူရဲ႕ သိမႈေပၚလာသက္ေရာက္ျပီး ကဗ်ာေရးသူရဲ႕ အျမင္ေျပာင္းလဲမႈေတြဟာ သူ႔အတိုင္းအတာနဲ႔ သူျဖစ္ခဲ့ၾကတာပါပဲ။ အဲသလို ေလာက အျမင္အေျပာင္းအလဲေတြနဲ႔ ကဗ်ာေပၚအယူအဆ ၊ ကဗ်ာျပဳလုပ္ပံုျပဳလုပ္နည္းအျပင္ ကဗ်ာဖတ္ပံုဖတ္နည္းပါ ေျပာင္းလဲေရးလႈပ္ရွားမႈ ေတြ လုပ္လာၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ၊ အေမရိကန္ LP ေပါ့။ အေမရိကန္ Conceptual Poetry ေပါ့။ ကဗ်ာျပဳလုပ္ဖြဲ႕စည္းပံုမွာလည္း အသံုးျပဳပစၥည္း Poetic devices ေတြအေပၚအျမင္ေျပာင္းတာမ်ိဳး ၊ ဥပမာ metaphor အေျချပဳနဲ႔ metonymy အေျချပဳ ၊ သံုးတဲ့ပစၥည္း ခ်င္းတူေပမယ့္ သံုးပံုသံုးနည္းမတူတာတို႔ ၊ ဥပမာ hypotaxis ကေန parataxis ၊ closure ကေန anti-closure ၊ အခ်ိဳးဟပ္စပ္ျပီး ညီ ညြတ္မႈဆီ ဦးတည္တာနဲ႔ အခ်ိဳးဖ်က္ျပီး `အပြင့္´ ေရးတာမ်ိဳး ၊ ယခင္ ဆူရီယလ္နည္းေတြကို ဘာသာစကားကဗ်ာနည္းနဲ႔ ေရာစပ္သံုးတာ မ်ိဳး ၊ စသျဖင့္။

အခုဒီဘက္ပိုင္း contemporary ကဗ်ာမွာေတာ့ synthesis (၀ါ) recombination ဆီသြားေနၾကတာေတြ႔ရပါတယ္။ narrative ဇာတ္လမ္းစင္မႈ ၊ ခံစားမႈနဲ႔ စဥ္းစားဆင္ျခင္မႈတို႔ကို ေပါင္းစပ္မႈ ၊ Lyric ရဲ႕ `ငါ´ဗဟိုျပဳမႈကို ယူေပမယ့္လည္း အဲဒီ`ငါ´ခံစားမႈ သ႐ုပ္ျပဖို႔ ထက္စဥ္းစားေတြေခၚမႈဘက္လွည့္လိုက္မႈ (Lyric postmodernisms) ၊ အေရးအသားပံုစံမ်ား ေရာေႏွာဖြဲ႕စည္းမႈ ၊ အဓိပၸါယ္ဆက္စပ္မႈ တိုက္႐ိုက္မရွိတဲ့လိုင္းေတြ ခ်ိတ္ဆက္မႈ ၊ မ်ဥ္းေျဖာင့္ယုတၱိိဆင္ျခင္မႈထက္ associative စိတ္ကူးအေတြး ခုန္ေက်ာ္ဆက္စပ္မႈ ၊ စတာေတြ ေတြ႔ရွိဖတ္႐ႈေနရပါတယ္။ ဒါေတြဟာ အလြယ္တကူယူသံုးလို႔ရတဲ့ နည္းေတြ ၊ တကၠနိေတြလို႔ အယူလြဲသံုးမႈေတြ ကမာၻမွာလည္းကမာၻနဲ႔ ခ်ီပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ လူသိသူသိ ကဗ်ာေရးသူေတြျဖစ္လာၾကသလား။ online ေသာ္လည္းေကာင္း print ေသာ္လည္းေကာင္း နီးစပ္ရာ အသိုင္းအ၀ိုင္းေလးထဲမွာပဲ ရွိတတ္ၾကပါတယ္။ ကဗ်ာကိုအေလးအနက္ထား ကိုင္ဆြဲသူတစ္ေယာက္အတြက္ေတာ့ သူ႔ေလာက အျမင္နဲ႔ သူ႔ကဗ်ာရဲ႕ ဆက္သြယ္မႈကို ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္ တင္ျပၾကတာေတြ ရွာေဖြဖတ္႐ႈလို႔ရပါတယ္။ ထို႔အတူ မိမိကိုယ္မိမိ ကဗ်ာကိုအေလးအ နက္ထားသူအျဖစ္ခံယူရင္ မိမိကိုယ္မိမိလည္း စူးစမ္းၾကည့္တာ မမွားပါဘူး။ မိမိေရးတဲ့ ကဗ်ာနဲ႔ မိမိထားရွိတဲ့ အျမင္ေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ စူးစမ္းလို႔ရပါတယ္။ အဲဒီမွာ မိမိရဲ႕မိမိကိုယ္တိုင္ သိခ်င္မွသိမယ့္ ေလာကအျမင္ကို သတိထားမိရင္ ထားမိသြားပါလိမ့္မယ္ ၊ လႈပ္ရင္လည္း လႈပ္သြားပါလိမ့္မယ္။ ေရးျပီးတဲ့ ကဗ်ာကို စုတ္ေတာင္ျဖဲလိုက္မိပါလိမ့္မယ္ `သဟဇာတ´ဆိုတဲ့ စကားလံုးေလးရဲ႕ အဓိပၸါယ္ကိုလည္း အထိတ္တလန္႔ ျမင္ေကာင္းျမင္သြားပါလိမ့္မယ္။ အသက္အရြယ္နဲ႔ အေတြ႔အၾကံဳလည္း ဆိုင္မယ္ထင္ပါတယ္။

ထင္ရွားတာကေတာ့ ကဗ်ာေပၚမွာ ဘယ္ပုဂၢိဳလ္ ၊ ဘယ္၀ါဒ ၊ ဘယ္ဂိုဏ္းကမွ လက္၀ါးၾကီးအုပ္လို႔မရေတာ့ျခင္းပါပဲ။ လူ႔အဖြဲ႕ အစည္းတစ္ခုတည္းမွာတင္ပဲ အစဥ္အလာ ဂႏၱ၀င္ကဗ်ာ ၊ ေမာ္ဒန္ကဗ်ာ ၊ ပို႔စ္ေမာ္ဒန္ကဗ်ာနဲ႔ ကြန္တမ္ပိုရာရီကဗ်ာတို႔အတူတကြ ယွဥ္တြဲ ေနထိုင္ေနၾကတာလည္း ေတြ႔ရေပါ့။ ကြဲျပားျခားနားမႈဟာ ျပိဳကြဲမႈမဟုတ္ ၊ ရန္ဘက္မဟုတ္ ၊ အႏာၱရယ္မဟုတ္လို႔ လက္ခံလိုက္ရင္ ကဗ်ာ ေရးသူရဲ႕ ေလာကအျမင္ဟာ နည္းနည္းေတာ့ ေရြ႕သြားမလား။ အဲဒီအေရြ႕ဟာ ကဗ်ာေရးမႈေပၚမသက္ေရာက္ဘူးလို႔ ေျပာႏိုင္မလား။ မိမိရဲ႕ကိုယ္ပိုင္တည္ေဆာက္ယူထားတဲ့ ကဗ်ာေဗဒေကာ ျဖစ္မလာႏိုင္ဘူးလို႔ေျပာႏိုင္မလား။

ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

ေဇယ်ာလင္း

21 – Dec – 13

ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ရဲ႕ ဂီတ

Leave a reply

ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ရဲ႕ ဂီတ

ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ရဲ႕ ဂီတဆိုတာ အသံစနစ္ထက္ပိုပါတယ္။ ကာရန္ ၊ နေဘ ၊ ထပ္ေက်ာ့ ၊ နရီ စတဲ့ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ အသံဖြဲ႕စည္းမႈ ပိုင္းဆိုင္ရာထက္မကပိုပါတယ္။

အသံဖြဲ႕စည္းမႈက လာတာမဟုတ္ရင္ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ ဂီတဘယ္ကလာသလဲ။

ကဗ်ာပုဒ္ထဲက ေလသံအေျပာင္းကလည္းလာတယ္။ ေလသံဆိုတာ ကဗ်ာေရးသူရဲ႕ ေရးေနတဲ့အေၾကာင္းအရာေပၚ သေဘာထားလည္းျဖစ္တယ္။

အေၾကာင္းအရာ ၊ နိမိတ္ပံု အခုန္အကူးဆီကလည္းလာတယ္။ ယုတိၱဆက္စပ္မႈနဲ႔ တြဲခ်ိတ္ထားတာမဟုတ္တဲ့ အာ႐ံုအခုန္ အကူးကလာတယ္။

အဆိုတစ္ရပ္နဲ႔ တစ္ရပ္အကူးကိုခ်ိန္ကိုက္ထားမႈကလည္းလာတယ္။

ဘယ္ကလာလာ ၊ ဒီဂီတဟာ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ ေပၚလြင္တဲ့ စကားလံုးအနက္အဓိပၸါယ္ေတြကို စီရင္တယ္။

ဒီဂီတဟာ ဆင္ျခင္ယုတၱိအသြားနဲ႔ ခပ္ကြာကြာေနေကာင္းေနေပမယ့္ သီးျခားမဟုတ္ျပန္ဘူး။

အတၳေဗဒရဲ႕ စီရင္မႈနဲ႔လည္း မနီးမေ၀းမွာ မေရာမေထြးပဲရွိျပန္တယ္။

ဒီဂီတရွင္သန္လႈပ္ရွားေနတဲ့ ကဗ်ာပုဒ္ဖတ္ရတဲ့အခါ ေရးသူရဲ႕ စိတ္သ႑ာန္ႏိုးၾကြရွင္သန္လႈပ္ရွားေနမႈကို သက္ေသအျဖစ္ျမင္ ေနရ တယ္ ၊ အာ႐ံုရေနရတယ္။ ခံစားမႈကို အေတြးနဲ႔ ၊ အေတြးကို ခံစားမႈနဲ႔ ပူးယွက္ေစတယ္။

အခ်က္အလက္ကမာၻမွာ ေနထိုင္ရျခင္းထဲက မိမိရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ ကမာၻတည္ေဆာက္လိုမႈဆႏၵကို ၾကိဳးစားပံုေဖၚျခင္းထဲကလည္း ဒီဂီတဟာ မယံုသကၤာျဖစ္ရေလာက္ေအာင္ ၊ သံသယ၀င္ရေလာက္ေအာင္ ၊ ယံုၾကည္ရခက္ခဲေလာက္ေအာင္ လွ်ပ္တျပက္ေပၚလြင္လာ တာလည္းျဖစ္တယ္။

ကဗ်ာပုဒ္ ပီပီျပင္ျပင္လာဖို႔ စိတ္အလုပ္ရဲ႕ ဂီတ

ဘာသာစကားသက္သက္မဟုတ္ဘူး

အာ၀ဇၨန္းသက္သက္မဟုတ္ဘူး

`ခံစားမႈ´ သက္သက္မဟုတ္ဘူး

ကြန္ဆက္ပ္တ္သက္သက္မဟုတ္ဘူး

ဖန္တရာေတြေရးနည္း/ေတြးနည္းသက္သက္မဟုတ္ဘူး

သိမ္ေမြ႕တဲ့ စိတ္ရဲ႕ ဆက္စပ္မႈေတြရဲ႕ ထူးျခားရလာဒ္ျဖစ္တယ္

ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ အသက္ဓါတ္

ေဇယ်ာလင္း

ေငြေဆာင္ကမ္းေျခဆည္းစာ

28 – Dec – 13

ကဗ်ာဆိုင္ရာ ေမးခြန္းမ်ားအတြဲ (၂)

Leave a reply

ကဗ်ာဆိုင္ရာ ေမးခြန္းမ်ားအတြဲ (၂)

ကဗ်ာဟာ တိုးတက္သလား။ ကဗ်ာမွာ တိုးတက္တယ္ဆိုတာရွိသလား။ ဆုတ္ယုတ္တာေကာရွိသလား။ တိုးတက္တာ ဆုတ္ ယုတ္တာထက္ ေျပာင္းလဲသြားတာပဲလား။ ကဗ်ာျပဳလုပ္တဲ့ အေျခခံပစၥည္းေတြဟာ အေသေတြလား ၊ အစဥ္အျမဲေျပာင္းလဲလႈပ္ရွားေန ၾကသလား။ ကဗ်ာမွာ အသံုးျပဳတဲ့ ပစၥည္းေတြ ေဟာင္းႏြမ္းသြားရင္ ကဗ်ာဟာ ဆုတ္ယုတ္ သြားသလား။ ကဗ်ာမွာ သံုးတဲ့ ပစၥည္းေတြ ဆန္းသစ္လာရင္ ကဗ်ာဟာ တိုးတက္လာသလား။ ကဗ်ာဟာ ကမာၻနဲ႔အတူလိုက္ေျပာင္းလဲ ေနသလား။ ကမၻာနဲ႔အတူလိုက္တိုးတက္ေန သလား။ ကဗ်ာဟာ ကမာၻကို တိုးတက္ေအာင္လုပ္ေပးႏိုင္သလား။ ကဗ်ာကိုခ်စ္သင့္သလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ကဗ်ာကိုခ်စ္ခင္မႈဆီက ကဗ်ာစ်ာန္၀င္စားမႈရရွိသလား။ ကဗ်ာကို ခ်စ္ခင္ရတာဟာ စိတ္ပ်က္စရာမို႔ ကဗ်ာစ်ာန္၀င္စားမႈ ရရွိတာလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ကဗ်ာကို ေျပာင္းလဲခ်င္စိတ္ကေန ကဗ်ာစ်ာန္၀င္စားမႈရရွိတာလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ စည္းအျပင္ကလူ ျဖစ္သင့္သလား။ စည္းအတြင္းက ကဗ်ာ ကိုပဲ လက္ခံေရးသားရသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူသံုးစြဲတဲ့ ကဗ်ာပစၥည္းေတြအေၾကာင္း ဂဃနဏ နားလည္ဖို႔လိုသလား။ နားမလည္ လည္း ကဗ်ာေရးလို႔ရသလား။ ကဗ်ာသိပ္မဖတ္ျဖစ္တဲ့ ကဗ်ာေရးသူဟာ ကဗ်ာေကာင္းေတြ ေရးႏိုင္မလား။ ကဗ်ာမဖတ္ပဲ ကဗ်ာေရးတာ ရွက္စရာလား။ ရွိရင္းစြဲကဗ်ာေတြက တမင္မဖတ္တာဟာ ကဗ်ာကို ေျပာင္းလဲဖို႔ ေထာက္ပံ့သလား။ ဘာျဖစ္လို႔ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ဟာ ကဗ်ာမဖတ္ၾကတာလဲ။ ကဗ်ာဟာ ဘ၀နဲ႔ တိုက္႐ိုက္ပတ္သက္မႈမရွိလို႔လား ၊ အက်ိဳးမရွိလို႔လား။ ကဗ်ာကို ဒီလိုျမင္တာဟာ ကဗ်ာ ေရးသူရဲ႕ အျပစ္လား ၊ မဖတ္သူေတြရဲ႕ အျပစ္လား။ ကဗ်ာေကာင္းေတြကိုေကာ လူေတြက ဥေပကၡာျပဳၾကသလား။ ညံ့ဖ်င္းတဲ့ ကဗ်ာ အမည္ခံေတြေၾကာင့္ ကဗ်ာဟာ စိတ္၀င္စားစရာမေကာင္းေတာ့တာလား။ ကဗ်ာေပၚစိတ္၀င္စားမႈေလ်ာ့နည္းလာတာ ကဗ်ာေရးသူ ေၾကာင့္လား ၊ ထုတ္ေ၀သူေၾကာင့္လား ၊ အစိုးရေၾကာင့္လား ၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းၾကီးတစ္ခုလံုးေၾကာင့္လား။ အမ်ားဖတ္မွ ကဗ်ာဟာရပ္ တည္လို႔ရမွာလား။ ေလဆိပ္စာအုပ္ဆိုင္ေတြမွာ ကဗ်ာစာအုပ္မတင္တာနဲ႔ ေလဆိပ္မွာ ကဗ်ာမရွိေတာ့ဘူးလား။ ကဗ်ာဟာ ေဟာလီး၀ပ္ဒ္ နဲ႔ ျပိဳင္စရာလိုသလား။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ ကဗ်ာလိုအပ္သလား ၊ ကဗ်ာဆရာေတြလိုအပ္သလား။ ကဗ်ာဆရာေတြဟာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္း ကို အက်ိဳးျပဳသလား ၊ အေႏွာက္အယွက္ေပးသလား ၊ ဘယ္ဟာေပးေပးဘယ္လိုေပးသလဲ။ ကဗ်ာဆရာေတြဟာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ အသိအမွတ္ျပဳမခံရတဲ့ေခါင္းေဆာင္ေတြလား။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းဟာ ကဗ်ာဆရာေတြကို အသိအမွတ္ျပဳသလား။ ကဗ်ာဆရာေတြဟာ လူ႔ အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ အသိအမွတ္ျပဳခံရဖို႔လိုအပ္သလား။ ကဗ်ာေရးသူအခ်င္းခ်င္း သီးျခားလူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းဖန္တီးသင့္သလား။ ကဗ်ာေရးသူ အခ်င္းခ်င္း ျပိဳင္ဆိုင္သင့္သလား။ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္အမွီသဟဲျပဳၾကသလား ၊ ျပဳသင့္သလား ၊ သီးျခားစီေနသင့္သလား။ ကဗ်ာ ဂိုဏ္းေထာင္တာ ဘာအက်ိဳးရွိသလဲ။ ကဗ်ာနဲ႔ ပတ္သက္လို႔တူညီတဲ့ အယူအဆေတြကို ထူေထာင္ရင္ ဂိုဏ္း၀င္ေတြဟာ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ဆင္တူျဖစ္မေနဘူးလား။ ဒါဟာျဖစ္သင့္သလား ၊မျဖစ္သင့္ဘူးလား။ ကဗ်ာအယူအဆျငင္းခံုပြဲေတြဟာ ကဗ်ာကိုထက္ျမက္ ေစသလား ၊ အာ႐ံုေနာက္စရာေတြပဲလား။ အျခားကဗ်ာေရးသူေတြရဲ႕ အသိအမွတ္ျပဳခံရမွ ကိုယ္လည္းကဗ်ာဆရာ/ေရးသူျဖစ္သလား။ အျခားကဗ်ာေရးသူေတြကိုလည္း ကို္ယ္ကအသိအမွတ္ျပဳဖို႔လိုသလား။ အျခားကဗ်ာေရးသူေတြကို ဆရာတင္သင့္သလား ၊ ဆရာလုပ္ သင့္သလား။ ကဗ်ာနဲ႔ အျခားအႏုပညာရပ္ေတြဘယ္လို ပတ္သက္ၾကသလဲ။ အႏုပညာရပ္အားလံုးဟာ ေျပာခ်င္တဲ့အေၾကာင္းတစ္ခု တည္းကို နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ေျပာေနၾကတာပဲလား။ ဘယ္အေၾကာင္းအရာဟာ ဘယ္အႏုပညာနဲ႔မွ ပိုကိုက္ညီတယ္ဆိုတာရွိသလား။ ကဗ်ာ နဲ႔ အျခားအႏုပညာရပ္ေတြဟာ ပံုသ႑ာန္ဖြဲ႕စည္းမႈပဲကြာတာလား ၊ အေျခခံအႏွစ္သာရအားျဖင့္ ကြာတာလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာပန္းခ်ီ ဆရာ ၊ သို႔မဟုတ္ ဂီတဖန္တီးသူထံမွ သင္ယူႏုိင္စရာေတြရွိသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူ႔ လက္တက္လာတာ ၊ က်သြားတာကို သိႏုိင္ သလား။ ကဗ်ာေရးျခင္းမွာ လက္တက္လာတယ္ဆိုတာရွိသလား။ ကဗ်ာေရးျခင္းျဖစ္စဥ္မွာပဲ အဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲသြားတာလား။ ကဗ်ာ အေၾကာင္းပိုနားလည္လာတာနဲ႔အမွ် ကဗ်ာလက္ကတက္လာသလား။ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ လက္တက္လာျပီလို႔ထင္ေနတာဟာ တကယ္ ေတာ့ လက္က်လာတာေကာ မျဖစ္ႏိုင္ဘူးလား။ ကိုယ္လက္တက္လာသလား ၊ က်သြားသလားဆိုတာ အျခားတစ္ေယာက္က ပိုသိႏိုင္ မလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူ႔ကဗ်ာကို ျပင္ပ ပရိသတ္တစ္ဦးအေနနဲ႔ ဖတ္တတ္သလား ၊ ဖတ္သင့္သလား ၊ ဖတ္ဖို႔လိုသလား။ ကိုယ္ေရး တဲ့ ကဗ်ာကို ကိုယ္ဓမၼဓိ႒ာန္က်က် (ပုဂၢလအစြဲျဖဳတ္ျပီး)ဖတ္တတ္သလား။ ကဗ်ာေရးသူရဲ႕ သူေရးတဲ့ ကဗ်ာအေပၚခံစားတာဟာ ဖတ္သူ ရဲ႕ ခံစားမႈထက္ပိုအေရးၾကီးသလား။ ကဗ်ာေရးသူရဲ႕ သူ႔ကဗ်ာအေပၚ ကဗ်ာေရးသူကိုယ္တိုင္ထက္ ပိုနားလည္ႏိုင္တဲ့သူရွိႏိုင္ပါ့မလား။ ကဗ်ာေဗဒပညာရွင္ဟာ ကဗ်ာေရးသူရဲ႕ ကဗ်ာပုဒ္ကို ကဗ်ာေရးသူထက္ပိုသိႏိုင္သလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူႏွစ္သက္တဲ့ ဟန္ကိုပဲ စြဲစြဲ ျမဲျမဲေရးသင့္သလား။ ဟန္တစ္မ်ိဳးမက တတ္ကၽြမ္းတာ ကဗ်ာေရးသူအတြက္ အႏၱာရာယ္ရွိသလား။ နာမည္ရကဗ်ာရဲ႕ ဟန္ကိုပဲဆက္ လက္သံုးစြဲသင့္သလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ဟန္တစ္မ်ိဳးကေနတစ္မ်ိဳးေျပာင္းသင့္သလား။ သူ႔ပရိသတ္ လက္ခံတဲ့ ဟန္ကိုပဲ ဆက္လက္ သံုးစြဲသင့္သလား။ ဟန္သစ္တစ္ခုခုကို သံုးစြဲရင္ ယံုၾကည္မႈနဲ႔ သံုးတာလား ၊ `စမ္းသပ္´ၾကည့္ဖို႔သံုးတာလား။ ဟန္တစ္မ်ိဳးကို ပီပီျပင္ျပင္ တတ္ကၽြမ္းႏိုင္ဖို႔ အခ်ိန္လံုလံုေလာက္ေလာက္ရွိႏိုင္သလား။ ဟန္တစ္မ်ိဳးထက္ပိုတတ္ကၽြမ္းဖို႔ အခ်ိန္ လံုလံုေလာက္ေလာက္ရွိသလား။ ဟန္ေျပာင္းေရးရင္ ပရိသတ္ကို သစၥာေဖါက္ရာက်မလား။ ပရိသတ္ကို စိတ္လန္းဆန္းသြားေစသလား။ စိတ္႐ႈပ္ေထြးသြားေစသလား။ ပရိသတ္နဲ႔ မိတ္ပ်က္သြားေစသလား။ ကဗ်ာေရးျခင္းမွာ model စံ ပံုစံတစ္ခုခုထားရွိသင့္သလား။ ဘယ္ဟာကို စံ ပံုစံအျဖစ္ထားရွိမလဲ။ စံ ပံုစံအတိုင္းလိုက္ေရးရင္ ကိုယ္ေျပာခ်င္တာ ေျပာႏိုင္ပါ့မလား။ စံပံုစံဟာ ကို္ယ့္ကို ကန္႔သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္သလား။ ဘာစံပံုစံမွမထားပဲေရး တာ ပိုေကာင္းသလား။ ကဗ်ာေရးသူျမင္တဲ့ အရွိတရားရဲ႕ ေကာက္ေၾကာင္းနဲ႔ စံ ပံုစံဟာ သဟဇာတျဖစ္ပါ့မလား ၊ ျဖစ္သလား။ ကဗ်ာေရး သူဟာ ဘယ္လို Voice ေလသံမ်ိဳးနဲ႔ေရးသင့္သလဲ။ စကားေျပာေလသံနဲ႔ အေရးအသားေလသံဘာကြာသလဲ။ စကားေျပာေလသံကသာ စစ္မွန္သလား။ ကိုယ္စကားေျပာသလိုကဗ်ာေရး(ရ) တာလား။ စကားေျပာေလသံကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲ ယူသလား။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲလိုက္ ရင္ ကိုယ့္မူလစကားေျပာေလသံျဖစ္ပါဦးမလား။ စံ ပံုစံရဲ႕ ေလသံကို ကိုယ္ယူမိရာေရာက္မလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူ႔ရဲ႕ေလသံအစစ္ အမွန္ကို သူတည္ေဆာက္ယူႏိုင္သလား။ စကားေျပာေလသံတစ္ခုခုကို ေမြးစားသင့္သလား။ ကဗ်ာပုဒ္တစ္မ်ိဳးစီမွာ စကားေျပာေလသံ တစ္မ်ိဳးစီရွိသင့္သလား။ ကိုယ့္ကဗ်ာရဲ႕ အမွတ္တံဆိပ္အျဖစ္ ကိုယ္ေရးတဲ့ ကဗ်ာပုဒ္တိုင္းမွာ ကိုယ့္စကားေျပာေလသံတစ္သံတည္းထြက္ ဖို႔လိုသလား။ ကဗ်ာပုဒ္တစ္ပုဒ္ထဲမွာပဲ ေလသံအမ်ိဳးမ်ိဳးေျပာင္းသံုးလို႔ရသလား ၊ သံုးသင့္သလား။ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္မွာ ေလသံတစ္ခုတည္း တသမတ္ရွိဖို႔လိုသလား ၊ ရွိသင့္သလား ၊ ရွိရသလား။ ကဗ်ာပုဒ္ကို စာဖတ္သလို ရြတ္ဖတ္သင့္သလား ၊ စကားေျပာသလို ေျပာဆိုသင့္ သလား။ ကဗ်ာေရးသူကိုယ္တုိင္ရြတ္ဖတ္တာနဲ႔ အျခားတစ္ေယာက္ရြတ္ဖတ္တာ တူႏိုင္သလား။ ျပဇာတ္ဆန္ဆန္အရြတ္အဖတ္ေကာ ေကာင္းႏိုင္ပါ့မလား။ ျပဇာတ္မွာ အရြတ္အဖတ္ကၽြမ္းက်င္သူဟာ ကဗ်ာေရးသူကိုယ္တိုင္ထက္ ကဗ်ာပုဒ္ကို ပိုေကာင္းေအာင္ရြတ္ဖတ္ ႏိုင္သလား။ သာမန္အဆင့္ကဗ်ာကို ရြတ္ဖတ္လိုက္မွ ပိုေကာင္းသြားတာရွိႏိုင္သလား။ ရွိရင္ အဲဒီကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ သတၱိဟာ စာလံုးထဲမွာ ရွိတာလား ၊ အသံထဲမွာ ရွိတာလား။ ကဗ်ာအရင္လာသလား ၊ အဓိပၸါယ္အရင္လာသလား။ ကဗ်ာမေရးခင္ ပါ၀င္ထည့္သြင္းလိုတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ ၾကိဳတင္စာရင္းျပဳစုသင့္သလား။ ေရးျပီးမွ လိုရာျဖည့္ဆည္းသင့္သလား။ မူလဆိုလိုရင္းကို စကားေျပာနဲ႔ စဥ္းစား ျပီးမွ ကဗ်ာအျဖစ္ျပဳလုပ္ေရးသားတာလား။ ပံုသ႑ာန္နဲ႔ အဓိပၸါယ္ဘယ္လိုဆက္စပ္သလဲ။ ခြဲေျပာလို႔ရသလား။ ခြဲလို႔မရဘူးလား။

ေဇယ်ာလင္း

15 – Dec – 13

ကဗ်ာဆိုင္ရာေမးခြန္းမ်ားအတြဲ (၁)

Leave a reply

ကဗ်ာဆိုင္ရာေမးခြန္းမ်ားအတြဲ (၁)

ကဗ်ာဟာ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ စိတ္ေနသေဘာထားကို ေျပာင္းလဲသင့္သလား။ တစ္ခုခုထ လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ဖို႔ တြန္းအားေပး သင့္သလား။ ေတာ္လွန္ေရးတစ္ရပ္ရပ္ကို စတင္သင့္သလား။ ဥာဏ္ကို ထက္ျမက္ေအာင္ျပဳလုပ္သင့္သလား။ ခံစားမႈတစ္ခုခုကို ႏႈိးဆြ သင့္သလား။ ကဗ်ာေရးသူနဲ႔ ဖတ္သူရဲ႕ ဆက္ဆံေရးဟာ ဘယ္လိုရွိသလဲ။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ဖတ္သူအထက္မွာရွိျပီး ဖတ္သူကိုအထက္ စီးက ေဟာေျပာပို႔ခ်ေနသူလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ဖတ္သူနဲ႔ ဆက္ဆံေရးအေနအထားတစ္ခု ၾကိဳတင္ရယူထားသင့္သလား။ ဖတ္သူဟာ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ အစိပ္အပိုင္းတစ္ခုလား။ ဖတ္သူဟာ ေရးသူရဲ႕ လက္ေအာက္ခံအျဖစ္ရွိေနရတာ ေက်နပ္သလား။ ေရးသူရဲ႕ ျမႇင့္တင္ေပးမႈ ရွိမွ ဖတ္သူဟာ ျမင့္တက္လာရသလား။ ဖတ္သူတစ္ဦးဦးကို ရည္ရြယ္ျပီး ကဗ်ာေရးတာလား။ မဟုတ္ရင္ ဘယ္သူ႔အတြက္ ရည္ရြယ္သ လဲ။ ဖတ္သူကို ထည့္စဥ္းစားျပီး ကဗ်ာေရးဖို႔လိုသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ပရိသတ္ကိုမငဲ့ပဲ မိမိကိုယ္ပုိင္ဆႏၵအေလ်ာက္ေရးသင့္သလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ေရးေနစဥ္မွာ ပရိသတ္ကို ငဲ့သင့္လို႔ငဲ့ရတယ္ဆိုရင္ အဲသလို ငဲ့ေရးတဲ့အတြက္ ပရိသတ္ရဲ႕ ကဗ်ာဖတ္မႈစြမ္းရည္ျမင့္ တက္လာမလား ၊ နိမ့္က်သြားမလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ဘယ္သူ႔လက္ေအာက္မွာမွ အလုပ္မလုပ္ပဲ ေနသူလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ အဖြဲ႕ အစည္းတစ္ခုခု ၊ သို႔မဟုတ္ အစိုးရရဲ႕ အေထာက္အပံ့ယူျပီး ကဗ်ာေရးတဲ့ အလုပ္လုပ္သင့္သလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ ခုခုရဲ႕ ဆုခ်ီးျမႇင့္ျခင္းခံရရင္ အဲဒီအဖြဲ႕အစည္းအတြက္ ကဗ်ာေရးေပးဖို႔ လိုသလား။ ကဗ်ာေရးသူ သံုးစြဲတဲ့ စကားလံုးေတြရဲ႕ အဓိပၸါယ္ေတြ ကို ဘယ္သူ(ေတြ)က သတ္မွတ္သလဲ။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းက အနက္အဓိပၸါယ္သတ္မွတ္ျပီးသားစကားလံုးေတြရဲ႕ အနက္အဓိပၸါယ္ေတြကို ကဗ်ာေရးသူက ျပင္ခြင့္/ေျပာင္းလဲသံုးစြဲခြင့္ရွိသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူမွီတင္းေနထိုင္တဲ့ လူအဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ဘာသာစကားကို သံုးစြဲ ျပီး ကဗ်ာေရးရင္ သူဟာ သူ႔ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းနဲ႔ပဲ တိုက္႐ိုက္ခ်ိတ္ဆက္ေနရမလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ရွိရင္းစြဲစကားလံုးေတြကို ထူးျခားစြာ သံုးစြဲတဲ့အတြက္ ဘာသာစကားသစ္တီထြင္သလား။ ဘာသာစကားဟာ ကဗ်ာေရးျခင္းအတြက္ အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္သလား ၊ ဒါမွမ ဟုတ္ ကဗ်ာျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရဲ႕ အသက္ေသြးေၾကာလား။ ကဗ်ာပုဒ္မွာ အသံုးခ်မႈ တန္ဘိုးရွိသလား။ ကဗ်ာပုဒ္ကို ဘယ္လိုအသံုးျပဳ(လို႔) ရသ လဲ။ ကဗ်ာဟာ လက္နက္ကရိယာလား။ ကဗ်ာပုဒ္ကို တစ္နည္းနည္းနဲ႔ အသံုးျပဳလို႔ရရင္ ကဗ်ာအႏုပညာရဲ႕ တန္ဘိုးေလ်ာ့သြားသလား။ ကဗ်ာအႏုပညာဟာ အႏုပညာသက္သက္အတြက္ တည္ရွိသလား။ ဘယ္အရာမဆို ယင္းရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ(ေတြ)ရွိသလား။ ကဗ်ာ ပုဒ္ေတြမွာ ဘာတာ၀န္မွ မရွိရင္ ကဗ်ာေရးသူမွာေကာ တာ၀န္ရွိသလား။ ကဗ်ာဟာ အေျပာင္းအလဲ တစ္ရပ္ရပ္ကို ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သ လား။ ကဗ်ာပုဒ္ကို ဖတ္ျပီးတဲ့အခါ ဖတ္သူရဲ႕ ဘ၀ေနထိုင္မႈမွာ အေျပာင္းအလဲတစ္ခုခုျဖစ္သြားသလား။ ကဗ်ာပုဒ္ေၾကာင့္ လူ႔အဖြဲ႕အ စည္းမွာ အေျပာင္းအလဲတစ္ခုခုျဖစ္သြားသလား။ ကဗ်ာဟာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းတစ္ရပ္လံုးနဲ႔ ဆိုင္သလား ၊ ဒါမွမဟုတ္ ကဗ်ာေလာက/ ကဗ်ာအသိုင္းအ၀ိုင္းနဲ႔ပဲ ပတ္သက္သလား။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းမွာ ကဗ်ာဟာ ၾကီးမားတဲ့ အရာတစ္ခုလား ၊ ၾကီးမားတဲ့ က႑တစ္ခုျဖစ္ သလား။ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ျဖစ္ ၊ ကဗ်ာေလာက/ကဗ်ာအသိုင္းအ၀ိုင္းျဖစ္ျဖစ္မွာ ကဗ်ာရဲ႕ က႑ကို ကဗ်ာေရးသူတစ္ဦးတည္းက တာ ၀န္ယူႏိုင္သလား။ ကဗ်ာေၾကာင့္ အေျပာင္းအလဲတစ္ရပ္ရပ္ျဖစ္ခဲ့သည္ရွိဦးေတာ့ ၊ ဒီအေျပာင္းအလဲဟာ ခ်က္ခ်င္းျဖစ္သလား ၊ ျဖစ္စဥ္ တစ္ခုလို တစ္ဆင့္ျပီး တစ္ဆင့္ျဖစ္သလား။ ၾကီးမားတဲ့ အေျပာင္းအလဲလား။ ကဗ်ာဟာ လမ္းျပအျဖစ္ပဲ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္သလား။ ကဗ်ာ ေရးျခင္းကိုယ္တိုင္ဟာ ေျပာင္းလဲမႈအတြက္ က်ိဳးစားအားထုတ္တာလား။ ကဗ်ာေရးျခင္းဟာ အလုပ္လား ၊ အပမ္းေျဖမႈလား။ ကဗ်ာေရး ျခင္းဟာ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းတစ္ခုျဖစ္သလား။ ျဖစ္သင့္သလား။ ျဖစ္ႏိုင္သလား။ ေငြေပၚမွီခိုေနရျခင္းဟာ ကဗ်ာေရးျခင္းကို ယုတ္ ေလ်ာ့ေစသလား ၊ ထက္ျမက္ေစသလား။ ေငြေၾကာင့္ကဗ်ာေရးဖို႔ စ်ာန္၀င္စားမႈ ပိုမိုရရွိသလား။ ေငြေၾကးလိုအပ္ခ်က္ေၾကာင့္ေရးတဲ့ ကဗ်ာဟာ အပမ္းေျဖအေပ်ာ္ေရးတဲ့ ကဗ်ာထက္ပိုေကာင္းသလား။ ကဗ်ာေရးျခင္းကို မိမိဘ၀ရဲ႕ အလုပ္လို႔/ ကဗ်ာေရးျခင္းမွာ မိမိဘ၀ ကို ႏွစ္ျမႇဳပ္ထားရွိသင့္သလား။ ဒါဟာ အေရးၾကီးသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းျပီး ေငြရွာသူေတြနဲ႔ တန္းသူ အဆင့္ အတန္းရွိသလား။ ပ႐ိုဖယ္ရွင္နလ္ကဗ်ာေရးသူဟာ သူ႔ကဗ်ာေလာက/ကဗ်ာအသိုင္းနဲ႔က လြဲလို႔ ပိုမိုက်ယ္ျပန္တဲ့ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းၾကီးနဲ႔ အဆက္ျပတ္ေနသူလား။ ေငြေၾကး ၊ မိသားစု ၊ စား၀တ္ေနေရး ၊ ဆာေလာင္မြတ္သိပ္မႈ ၊ AIDS စတာေတြနဲ႔ ကင္းကင္းရွင္းရွင္းေနသူ လား။ ကဗ်ာေရးရင္ modern မျဖစ္ျဖစ္ေအာင္ေရးဖို႔ လိုသလား။ ေရွးေဟာင္းကဗ်ာပံုသ႑ာန္ေတြဆက္သံုးလို႔ရသလား။ ေရွးေဟာင္း ကဗ်ာပံုသ႑ာန္ေတြဟာ ဖန္တီးမႈစြမ္းအားေတြ က်ဆင္းသြားခဲ့ၾကသလား။ ဒီေခတ္ဦးေဏွာက္ေတြကို ဆက္လက္ဖြင့္လို႔ရတဲ့ ေသာ့ ေတြျဖစ္ေသးလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ modern လို႔ဆိုတဲ့ နည္းေတြ သံုးရမလား ၊ ဒါမွမဟုတ္ နည္းသစ္ေတြအျမဲွရွာေဖြေနရသလား။ modern ပံုသ႑ာန္နဲ႔ ေရး႐ံုနဲ႔ modern ကဗ်ာျဖစ္သလား။ ပံုသ႑ာန္ဟာ modern ျဖစ္ျပီး အေၾကာင္းအရာဟာ modern ျဖစ္မေန ရင္ေကာ။ modern အေၾကာင္းအရာဆိုတာဘာလဲ။ modern အေၾကာင္းအရာကို ေရွးေဟာင္းပံုသ႑ာန္နဲ႔ ေရးလို႔မရဘူးလား။ ဆင္စဘစ္လတီပဲ modern ျဖစ္ေနဖို႔လိုသလား။ အဲဒါဘာကို ဆိုလိုတာလဲ။ ဒီေန႔ကဗ်ာေရးတိုင္း modern ျဖစ္သလား။ ကဗ်ာအစဥ္ အလာေၾကာင့္ အေရးအသားဟာ ကဗ်ာမည္တာလား။ အစဥ္အလာကဗ်ာေၾကာင့္ ကဗ်ာကို ႏွစ္သက္ၾကတာလား။ ဘယ္ကဗ်ာမဆိုဟာ အစဥ္အလာနဲ႔ တစ္နည္းမဟုတ္တစ္နည္း ဆက္ႏြယ္ဆက္စပ္ေနသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူေနထုိင္တဲ့ ေခတ္အေၾကာင္းပဲေရးမလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ သူ႔ေခတ္ကို ေက်ာ္လြန္ျပီး ေရးသားသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ အတိတ္ေခတ္အေၾကာင္းအရာေတြ ေရးသလား။ ကဗ်ာ ေရးသူရဲ႕ စိတ္ဟာ သူ႔ကိုယ္ပိုင္ ေမြးရာပါလား ၊ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ တည္ေဆာက္မႈလား။ ေခတ္ကာလရဲ႕ အစိပ္အပိုင္းလား။ ကဗ်ာေရး သူဟာ သူ႔ေခတ္ကို သူသိသမွ်ပဲေရးသလား ၊ ေခတ္ၾကီးတစ္ခုလံုးကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔နဲ႔ ျခံဳျခံဳငံုငံု ေရးသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ေနရပ္ေဒသတစ္ခုတည္းအေၾကာင္းပဲေရးသလား။ ေနရပ္ေဒသကို ေက်ာ္လြန္ျပီး ေရးသလား။ ေနရပ္ေဒသကပဲ ကဗ်ာေရးဖို႔ အေၾကာင္း ရရွိတာျဖစ္သလား။ ကဗ်ာဟာ ယဥ္ေက်းမႈတစ္ခုခုနဲ႔ပဲ ဆက္စပ္ေနရသလား။ ကဗ်ာဟာ မူလဘာသာစကားနဲ႔ မူလယဥ္ေက်းမႈကို ေက်ာ္ လြန္သလား။ မိမိရဲ႕ ပုဂၢလအမွတ္အသား identity ကိုပဲ မိမိဖက္တြယ္ထားသင့္သလား။ ဒါဟာ မိမိကို ပိုလြတ္ေျမာက္ေစသလား ၊ ကန္႔ သတ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္သလား။ မိမိတို႔ရဲ႕ identity ဆိုတာေတြဟာ ဘယ္ေလာက္စီးေမ်ာမႈရွိသလဲ။ မိမိဘယ္သူဘယ္၀ါဆိုတာ မိမိကပဲ သတ္မွတ္ တာလား ၊ ပတ္၀န္းက်င္က သတ္မွတ္တာလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ ျပင္ပမွာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ စည္းမ်ဥ္းေတြ တသေ၀မသိမ္းလိုက္နာေပ မယ့္ သူ႔ကဗ်ာထဲမွာ အဲဒီစည္းမ်ဥ္းေတြကို ဆန္႔က်င္ေရးသားသင့္သလား။ ဒါမွမဟုတ္ ကဗ်ာမွာ လိုက္နာျပီး ျပင္ပမွာ ဆန္႔က်င္သလား။ ႏိုင္ငံျခားကဗ်ာေတြ ေလ့လာတာ မိမိအတြက္ ဘာအက်ိဳးရွိသလဲ။ မိမိရဲ႕ ကဗ်ာကို ျဖည့္ဆည္းသလား ၊ ၾကြယ္၀ေစသလား ၊ ခ်ဲ႕ထြင္ေစ သလား။ ပံုမွန္မရရွိတဲ့ အျမင္ေတြရရွိေစသလား။ ကဗ်ာေရးသူဟာ အစဥ္အလာကေန ခြဲထြက္ေရးလိုခ်င္ရင္ သူ႔ဆႏၵကို ပိတ္ပင္သင့္သ လား ၊ သူ႔ကို`လမ္းမွန္´ေရာက္ေအာင္ လမ္းျပပို႔ေဆာင္ေပးသင့္သလား ၊ သူ႔ဆႏၵကို လြတ္လပ္ခြင့္ေပးသင့္သလား။ ကဗ်ာဟာ `ျမင့္မား´ တဲ့အေၾကာင္းအရာေတြနဲ႔ပဲ ပတ္သက္ရသလား။ ကဗ်ာဟာ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းကို ျမႇင့္တင္သင့္သလား။ ကဗ်ာအႏုပညာကိုယ္တိုင္ဟာ `ျမင့္မား´တဲ့အရာတစ္ခုလား။ ဥပမာ ၊ ႏိုင္ငံေရးထက္ `ျမင့္မား´သလား။ ကဗ်ာဟာ ေျမသားဆန္သင့္သလား။ ေျမသားဆန္လိုက္ရင္ ကဗ်ာအႏုပညာရဲ႕ `ျမင့္ျမတ္မႈ´ဟာ ေလ်ာ့က်သြားမလား။ ေျမသားဆန္ျခင္းဟာ ကဗ်ာရဲ႕ `ျမင့္ျမတ္မႈ´လား။ ကဗ်ာဟာ ခံစားမႈအားလံုး ၊ စကားလံုးသံုးစြဲေျပာဆိုမႈ အားလံုးကို ေဖၚျပႏိုင္သလား။ ေဖၚျပသင့္သလား။ ကဗ်ာဟာ တိုးတက္သလား။

ေဇယ်ာလင္း

12 – Dec – 13

စကၤာပူကဗ်ာခရီးစဥ္

Leave a reply

စကၤာပူကဗ်ာခရီးစဥ္

၂၀၁၃ ၊ ဩဂုတ္ ၁၂ ကေန ၁၄ ရက္အထိ စကၤာပူႏိုင္ငံ ၊ စကၤာပူျမိဳ႕ေတာ္မွာ ျမန္မာကဗ်ာအေၾကာင္း ေဟာေျပာခြင့္နဲ႔ ကဗ်ာ ရြတ္ဖတ္ခြင့္ရရွိခဲ့ပါတယ္။ စကၤာပူကဗ်ာဆရာ Alvin Pang အမွဴးျပဳျပီး ဖိတ္ၾကားတဲ့အတြက္ဒီအခြင့္အေရးရရွိခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ကိုမိုးေ၀း လည္းဖိတ္ၾကားခံရလို႔ ဒီစကၤာပူပြဲမွာ ႏွစ္ေယာက္အတူ ဆင္ႏႊဲခြင့္ရခဲ့ၾကပါတယ္။ ေလယာဥ္ခ ၊ ေနစရိတ္ ၊ စားစရိတ္အျပီးျငိမ္းအျပင္ ဥာဏ္ပူေဇာ္ခ အနည္းငယ္ရရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနတာကေတာ့ 6 College Ave. East မွာရွိတဲ့ Yale – NUS အေဆာက္အဦး က အခန္း ၂ ခန္းမွာျဖစ္ပါတယ္။

ဩဂုတ္ ၁၂ ရက္ေန႔မွာ Singapore Air Lines နဲ႔ ရန္ကုန္က ၁၀း၂၅ မွာ ထြက္ခြာျပီး စကၤာပူစံေတာ္ခ်ိန္ေန႔လည္ ၂း၄၅ မွာ ေရာက္ရွိပါတယ္။ စကၤာပူစာအုပ္ထုတ္ေ၀သူနဲ႔ ဒီပြဲျဖစ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႕၀င္ Mr. Fong နဲ႔ Alvin တို႔က Changi ေလဆိပ္မွာ လာၾကိဳၾကပါ တယ္။ Alvin နဲ႔ ကၽြန္ေတာ္နဲ႔က ၂၀၁၂ ၊ UK Parnassus International Poetry Festival မွာ ၾကံဳခဲ့ၾကလို႔ ရင္းႏွီးေနၾကပါျပီ။ Alvin ဟာ စကၤာပူလူငယ္ကဗ်ာဆုရ အထင္ကရကဗ်ာဆရာျဖစ္ျပီး ဒီႏွစ္ထဲမွာပဲ သူရဲ႕ လံုးခ်င္းကဗ်ာစာအုပ္ျဖစ္တဲ့ When the Barbarians Arrive ကို လန္ဒန္ျမိဳ႕က Arc Publications က ထုတ္ေ၀ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစာအုပ္တိုက္ဟာ Bones Will Crow: 15 Contemporary Burmese Poetry ကိုလည္းထုတ္ေ၀ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာဆရာေတြရဲ႕ လံုးခ်င္းကဗ်ာေတြကို ထုတ္ေ၀ေပမယ့္ စည္း ကမ္းေတာ္ေတာ္ၾကီးတဲ့ စာအုပ္တိုက္ျဖစ္ပါတယ္။ သူတို႔တိုက္က ေတာ္႐ံုတန္႐ံုႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ကဗ်ာေတြကို လံုးခ်င္းမထုတ္ ေပးၾကပါဘူး။ သူတို႔စိတ္ၾကိဳက္ေတြ႔မွ ထုတ္ေ၀တာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီစိတ္ၾကိဳက္ထဲမွာ စကၤာပူကဗ်ာဆရာ Alvin Pang လည္း ဂုဏ္ယူစ ရာအျဖစ္ပါရိွခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ကဗ်ာေတြကိုလည္း ၂၀၁၄မွာ ထုတ္ေ၀ဖို႔သူတို႔တိုက္က အၾကီးအကဲတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ Tony နဲ႔ ႏႈတ္ကတိနားလည္မႈရရွိထားျပီးျဖစ္ပါတယ္။ ဘာသာျပန္သူရဲ႕ ဘာသာျပန္မႈအေပၚသူတို႔တိုုက္ရဲ႕ ဘာသာျပန္အယ္ဒီတာက အေခ်ာသပ္ျပီးလို႔ ေနာက္ဆံုးအဆင့္အေနနဲ႔ ဒါ႐ိုက္တာေတြ သေဘာတူရင္ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ျပီး စာအုပ္ထုတ္ဖို႔ပဲျဖစ္ပါတယ္။ အခုအထိေတာ့ လုပ္ငန္းအစအနနဲ႔ ကၽြန္ေတာ့္စိတ္ၾကိဳက္ကဗ်ာေတြ ကၽြန္ေတာ္ေရြးေနတဲ့ အဆင့္ပဲရွိပါေသးတယ္။ ၾကာဦးမယ္လို႔ထင္ပါတယ္။

စကၤာပူကိုေရာက္ ၊ အခန္းမွာ ခဏနားျပီး စကၤာပူကဗ်ာခရီးစဥ္ရဲ႕ ပထမပြဲကို ညေန ၇း၀၀ နာရီမွာ စတင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ Tiong Bahru မွာရွိတဲ့ Books Actually စာအုပ္ဆိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုင္ရွင္ Kenny Leck က ဒီကဗ်ာရြတ္ပြဲကို သူ႔ဆိုင္မွာ ဆင္ႏႊဲခြင့္ေပးခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ စာအုပ္၀ယ္ဖို႔လာၾကသူအျပင္ ဒီကဗ်ာပြဲကို လာေရာက္အားေပးၾကတဲ့ ျမန္မာေတြလည္း ပါၾကပါတယ္။ ေဒၚခ်စ္ၾကည္ေအး ၊ ေဒၚအိျႏၵာနဲ႔ ေဒၚျဖဴႏွင္းေဖြးတို႔ျဖစ္ၾကပါတယ္။ Bones Will Crow အယ္ဒီတာ တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ယူေကကဗ်ာဆရာ James Byrne က စ ရြတ္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ရြတ္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ကိုမိုးေ၀းရြတ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ကဗ်ာကို ကၽြန္ေတာ္ပဲျမန္မာ ၊ အဂၤလိပ္ ၂ ဘာသာရြတ္ျပီး ကိုမိုးေ၀းရဲ႕ အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ကဗ်ာကိုေတာ့ James ကရြတ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ Bones Will Crow ထဲမွာ ပါရွိတဲ့ ကဗ်ာ ေတြ ရြတ္ၾကတာပဲျဖစ္ပါတယ္။

ပြဲအျပီးမွာ စကၤာပူအေျခစိုက္ `ရသအလင္း´ျမန္မာစာေပအဖြဲ႕ရဲ႕ ဥကၠ႒နဲ႔အတူ ကိုေက်ာ္ေဇာခိုင္ ၊ ကိုလင္းေ၀အိမ္ ၊ ကိုေဇာ္ ေဇာ္ထြန္း ၊ ေဒၚခ်စ္ၾကည္ေအး ၊ ေဒၚျဖဴႏွင္းေဖြး ၊ ေဒၚအိျႏၵာတို႔နဲ႔အတူ Esplanade Food Court မွာ ရသအလင္းရဲ႕ ညစာတည္ခင္းမႈကို ေကာင္းမြန္ျပည့္စံုစြာ စားေသာက္ခဲ့ရတာဟာ တကယ္အမွတ္တရညပါပဲ။

ဩဂုတ္ ၁၃ ရက္ေန႔ မနက္ပိုင္းမွာ Singapore Art Museum သြားေရာက္ေလ့လာျပီး Raffles Hotel က စားေသာက္ဆိုင္မွာ မနက္စာ Dim Sum ၊ Raffles Long Bar မွာ ၀ီစကီ ၊ စကၤာပူရွိ အိႏိၵယသားေတြအေနမ်ားတဲ့ Little India နဲ႔ National Library အမ်ိဳး သား စာၾကည့္တိုက္တို႔ကို လွည့္လည္ေလ့လာၾကည့္႐ႈျပီး တ႐ုတ္လိုပဲေရးတဲ့ စကၤာပူကဗ်ာဆရာ/စာေရးဆရာၾကီးတစ္ေယာက္ရဲ႕ Grassroot Bookstore ကိုသြားေရာက္လည္ပတ္ခဲ့ပါတယ္။ ည ၇း၀၀ နာရီမွာ The Literary Centre (TLC) နဲ႔ The Arts House တို႔ ပူးေပါင္းက်င္းပတဲ့ ‘World Voices Presents: Burmese Poets’ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ျမန္မာကဗ်ာရြတ္ဖတ္ပြဲကို Old Parliament Lane မွာရွိတဲ့ ယခင္စကၤာပူအစိုးရပါလီမန္ခန္းမ အေဆာက္အဦးမွာ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ အခုေတာ့ The Arts House လို႔ေခၚတဲ့ Living Room ထဲမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၀င္ေၾကးမရွိ ၊ မည္သူမဆိုတက္ေရာက္ႏိုင္တဲ့ပြဲျဖစ္ျပီး ျမန္မာပရိသတ္ေတြလည္း တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ခန္းလံုးျပည့္လို႔ ထိုင္စရာမရွိေတာ့လို႔ မတ္တတ္ရပ္နားေထာင္ခဲ့ရသူေတြလည္း အားနာစြာေတြ႕ ရွိရပါတယ္။ ဒီပြဲဟာ စကၤာပူမွာ Bones Will Crow ကို တရား၀င္ေရာင္းခ်ခြင့္ေပးတဲ့အခမ္းအနားလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီျမန္မာ – အဂၤလိ္ပ္ ၂ ဘာသာကဗ်ာ ေပါင္းခ်ဳပ္အေၾကာင္း James က ပရိတ္သတ္ကိုရွင္းျပပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ျမန္မာကဗ်ာအေၾကာင္းကို ၂၀ ရာစုအစ ကေန ယေန႔ေခတ္ျပိဳင္အထိ အၾကမ္းဖ်ဥ္းရွင္းျပခဲ့ ပါတယ္။ စကၤာပူပရိသတ္ အထူးစိတ္၀င္စားတဲ့ စိစစ္ေရးအေၾကာင္းလဲ ထည့္သြင္းေျပာ ဆိုခဲ့ရပါတယ္။ ကိုမိုးေ၀းက စာအုပ္ထုတ္ေ၀ေရး အေၾကာင္းေဟာေျပာပါတယ္။ ျပီးေတာ့ James ၊ ကိုမိုးေ၀း ၊ အိျႏၵာနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ကဗ်ာ ေတြရြတ္ဖတ္ၾကပါတယ္။ ကဗ်ာရြတ္ဖတ္ပြဲအျပီး မွာ ပရိသတ္နဲ႔ Question and Answer ‘Q & A’ ျပဳလုပ္ပါတယ္။ သူတို႔ထပ္သိခ်င္တာ ေတြကို တစ္ဦးစီလာေမးၾကတာလည္းရွိပါတယ္။ ဒီကဗ်ာပြဲဟာ အထူးေက်နပ္၀မ္းသာစရာေကာင္းပါတယ္။ လူကိုယ္တိုင္ေက်းဇူးတင္ စကားလာေျပာၾကသလို e mail နဲ႔လည္း ေက်းဇူး တင္ေၾကာင္း message လွမ္းပို႔ၾကတဲ့အျပင္ စကၤာပူ Straits Times သတင္းစာထဲမွာ လည္း ဒီပြဲရဲ႕အေၾကာင္း သတင္းေဆာင္းပါး ပါရွိ ပါတယ္။ ဆိုးတာတစ္ခုက Akshita ဆိုတဲ့ အမ်ိဳးသမီး သတင္းေထာက္ရဲ႕ ကေမာက္ကမလုပ္ပံုပါပဲ။ သူမက ကၽြန္ေတာ္စကၤာပူမေရာက္ ခင္က ေမးခြန္း ၁၀ ခု e mail ကေနလွမ္းပို႔လို႔ ကၽြန္ေတာ္လည္း ေမးခြန္း ၁ ခြန္းစီကို ေတာ္ေတာ္ေလး ထဲထဲ၀င္၀င္ ေျဖၾကားျပီး ျပန္ပို႔ လိုက္ပါတယ္။ ဒီကဗ်ာပြဲေန႔ထုတ္သတင္းစာထဲက သူေရးထားတဲ့ သတင္း ေဆာင္းပါးကို ဖတ္လိုုက္ရေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ ေတာ္ေတာ္ စိတ္ပ်က္သြားပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ေျဖထားတာေတြကို သူက ျဖတ္ညႇပ္ကပ္ လုပ္တဲ့အျပင္ ကၽြန္ေတာ္မေျပာခဲ့တာေတြကိုလည္း သူက ကၽြန္ေတာ္ေျပာခဲ့သေယာင္ လည္ဆည္ေရးသားထားတာေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က Alvin ကို ဒီကိစၥအေၾကာင္းခ်က္ခ်င္းေျပာျပီး Akshita နဲ႔ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ ေျဖရွင္းခ်င္တယ္လို႔ေျပာေတာ့ ပြဲတစ္ေလွ်ာက္ လံုးရွိျပီး ပြဲအျပီးမွာ ေပ်ာက္သြားတယ္တဲ့။ ကၽြန္ေတာ္မေက် နပ္ေၾကာင္းကို သူကိုယ္တိုင္ေနာက္ေန႔ေျပာေပးပါ့မယ္လို႔ Alvin က ကတိေပး ျပီး `သူအဲလို ေလွ်ာက္လုပ္တာ နာမည္ၾကီးတယ္´လို႔ လည္းျဖည့္စြက္ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ာနယ္လစ္ဇင္ က်င့္၀တ္။

ညစာကို Yale – NUS က ဒါ႐ိုက္တာတစ္ေယာက္ျဖစ္သူ Robin Hemley က Indo – chine စားေသာက္ဆိုင္ၾကီးမွာတည္ ခင္းဧည့္ခံခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ Yale တကၠသိုလ္နဲ႔ စကၤာပူႏိုင္ငံ NUS တို႔ ပူးေပါင္းအစီအစဥ္နဲ႔ ဖြင့္လွစ္တဲ့ International Writing Program ၊ Writer – in – Residence အစီအစဥ္ရဲ႕ Professor of Humanities ျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ၂ လခြဲေက်ာ္ ေရာက္ ရွိခဲ့တဲ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံ Iowa International Writing Program (IWP) မွာလည္း ဒါ႐ိုက္တာ တစ္ေယာက္အျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ဘူးတယ္လို႔ သိရွိရပါတယ္။ အိုင္ယိုး၀ါးေရာက္ေတာ့ သူဟာ Creative Non – fiction `ဖန္တီးမႈ သုတစာေပ´သစ္ ထူေထာင္သူေတြ ထဲမွာ ေရွ႕တန္းက ပါေနတာေတြ႕ရပါတယ္။ စာေပကို ကၽြန္ေတာ္တို႔က fiction နဲ႔ non – fiction ၊ ရသစာေပနဲ႔ သုတစာေပရယ္လို႔ ခြဲျခားထားတာရွိပါတယ္။ Creative ဖန္တီးမႈပိုင္းကေတာ့ fiction ရသစာေပပိုင္းေပါ့။ ဒါေပမယ့္ အခုအဲသလိုမဟုတ္ေတာ့ပဲ အေမရိကန္ မွာ Creative non – fiction `ဖန္တီးမႈ (ရသ) သုတစာေပ´ဆိုတာေပၚေနျပီ။ သင္တန္းေတြပို႔ခ် ၊ စာအုပ္ေတြေရးသားထုတ္ေ၀ေနျပီ။ သတင္းအခ်က္အလက္ေပးဖို႔ ဦးစားေပး ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ ေရးသားတဲ့ သုတစာေပကို ရသပါ၀င္ေအာင္ေရးျပီး ရသေျမာက္ေပမယ့္ သုတ ရည္ရြယ္ခ်က္လည္း မေပ်ာက္သြားေအာင္ ေရးတဲ့ အေရးအသားမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ အနီးစပ္ဆံုး ဥပမာေပးရရင္ အေမရိကန္ စာေရးဆရာ ၾကီး Truman Capote ေရးသားတဲ့ လူတစ္ေယာက္ျပီး တစ္ေယာက္ဆက္တိုက္သတ္ျဖတ္ခဲ့တဲ့ serial killer တစ္ေယာက္အေၾကာင္းျဖစ္ တဲ့ In Cold Blood စာအုပ္ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီစာအုပ္ကို ရသလား သုတလားလို႔ ခြဲျခားေျပာရခက္ပါတယ္။ အခုစကၤာပူမွာ စဖြင့္ေတာ့မယ့္ Writing Program မွာ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ျမန္မာကဗ်ာဆရာ ၊ စာေရးဆရာေတြကိုလည္း စိစစ္ေရြးခ်ယ္ဖိတ္ေခၚသြားမွာျဖစ္တယ္လို႔လည္း Robin ဆီက ၾကားသိခဲ့ရပါတယ္။ စကၤာပူႏိုင္ငံရဲ႕ အာဆီယံ ယဥ္ေက်းမႈဗဟို႒ာန ASEAN Cultural Hub ျဖစ္ေျမာက္ေရး ေရရွည္အစီ အစဥ္နဲ႔လည္း ဆက္စပ္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။

ဩဂုတ္ ၁၄ ရက္ေန႔ နံနက္ ၁၁း၃၀ ကေန ေန႔လည္ ၁း၀၀ အထိ Alvin ကိုယ္တိုင္သင္ၾကားေဟာေျပာပို႔ခ်ခဲ့တဲ့ Raffles Junior College မွာ ေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာ ကဗ်ာအေၾကာင္းတေစ့တေစာင္းေျပာၾကားခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ ေကာလိပ္ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြ ျပည့္လွ်ံေနတဲ့ ေဟာေျပာပြဲခန္းမၾကီးထဲမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာကဗ်ာအေၾကာင္းလည္းေျပာ ၊ ကဗ်ာအခ်ိဳ႕လည္း ရြတ္ဖတ္ခြင့္ရခဲ့တဲ့ ပြဲမွာ စိတ္အ၀င္စားဆံုးျဖစ္စရာကေတာ့ အဲဒီလူငယ္ပရိတ္သတ္ေတြရဲ႕ ေမးခြန္းေတြပါပဲ။ စူးရွထက္ျမက္တဲ့ ေမးခြန္းေတြျဖစ္ျပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ ေကာလိပ္/တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားေတြနဲ႔ ယွဥ္ထုိးျပီး ၀မ္းသာ၀မ္းနည္းျဖစ္ခဲ့ရပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံေတြရဲ႕ သမိုင္း ၊ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈတို႔ကိုလည္း သင္ၾကားပို႔ခ်တဲ့ ေကာလိပ္မို႔လို႔လည္း အဲသလို ေမးခြန္းမ်ိဳးေတြ ေမးႏိုင္ၾကတာလို႔ ယူဆပါ တယ္။

ပြဲအျပီး စကၤာပူမွာ နာမည္ၾကီးတဲ့ Shinji Sushi ဆိုင္မွာ ဆူရွီသြားစားၾကပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔စားပြဲခံုေရွ႕ကတန္းေပၚမွာပဲ ငါးနဲ႔ ပင္လယ္စာအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္လွီးျဖတ္ျပီး အခုစားရေတာ့မွာက ဘာျဖစ္တယ္ ၊ ဘယ္လိုစားရတယ္ စသျဖင့္လည္း ေျပာျပသူ ဆူရွီစားေသာက္ဆိုင္ ၀န္ထမ္းဟာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို ျမန္မာျပည္ကလာတာလို႔ သိလိုက္တာနဲ႔ပဲ သူဟာ ျမန္မာျပည္အလည္ အပတ္ေရာက္ရွိဖူးေၾကာင္း ၊ မႏၱေလးနဲ႔ ပုဂံေရာက္ရွိခဲ့ေၾကာင္းေျပာျပပါတယ္။ ေဩာ္ . . . သူတို႔ဆီက ဆိုင္၀န္ထမ္းေတာင္ ႏိုင္ငံျခားခရီး သြားႏိုင္ၾကတာ အံ့လည္းဩျပီး အံ့လည္းမဩေတာ့ပါဘူး။ ျပီးေတာ့ စကၤာပူႏိုင္ငံရဲ႕ အထင္ကရ ျမန္မာရပ္ကြက္ျဖစ္တဲ့ Peninsula ကို သြားေရာက္ေလ့လာပါတယ္။

ည ၇း၀၀ ကေန ၈း၀၀ အထိ Arab Street မွာရွိတဲ့ Artistry Cafe Bar မွာ ကဗ်ာရြတ္ပြဲက်င္းပခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီကေဖး/ဘား ဟာ အဲသလို ကဗ်ာရြတ္ပြဲေတြ ၊ ဂီတပြဲေတြ ပံုမွန္က်င္းပေနတာျဖစ္ပါတယ္။ ၀င္ေၾကးမလိုပဲ ဆိုင္မွာ တစ္ခုခုမွာ စားေသာက္႐ံုနဲ႔ ၾကည့္႐ႈ နားဆင္လို႔ရတာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာပရိသတ္ေရာ စကၤာပူပရိသတ္ပါ ဆိုင္လံုးျပည့္လွ်ံသြားတဲ့ ပြဲေလးပါပဲ။ ကိုမိုးေ၀းကဗ်ာမရြတ္ခင္ေျပာ တဲ့ `ကၽြန္ေတာ္တို႔ဟာ ႏိုင္ငံတကာမွာ ခုလို ကဗ်ာေတြရြတ္ခြင့္ရဖို႔ ႏွစ္ ၅၀ နီးပါးေစာင့္ခဲ့ရတာျဖစ္ျပီး အလားတူပဲ ကၽြန္ေတာ့္ ကဗ်ာကို နားေထာင္ရဖို႔ အခုၾကြေရာက္လာၾကတဲ့ ပရိသတ္ၾကီးဟာလည္း ႏွစ္ ၅၀ နီးပါးေစာင့္ခဲ့ရတာျဖစ္ပါတယ္´ကို ကၽြန္ေတာ္အဂၤလိပ္လို ဘာသာျပန္ေျပာေပးေတာ့ ပရိသတ္ၾကီးပြဲက်ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီပြဲမွာ ကၽြန္ေတာ္အထင္ၾကီးေလးစားရတဲ့ စကၤာပူကဗ်ာဆရာ Cyril Wong နဲ႔ လူကိုယ္တိုင္လည္း ေတြ႔ရွိခဲ့ရ ၊ ကဗ်ာရြတ္ဖတ္တာလည္း ၾကားခဲ့ရတဲ့အတြက္ အေတြ႕အၾကံဳထူးရရွိခဲ့ပါတယ္။ သူဟာ ျမန္မာျပည္ေရာက္ ဖူးေၾကာင္း ၊ ၁၉ လမ္းမွာ ကိုခင္ေအာင္ေအးနဲ႔ အတူထိုင္ျပီး ကဗ်ာအေၾကာင္းေတြေျပာခဲ့ၾကတာကိုလည္း သူအမွတ္ရစြာျပန္ေျပာျပပါ တယ္။ အဲဒီပြဲအျပီး Arab Street က ဘားဆိုင္တစ္ဆိုင္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေပ်ာ္ပြဲစားထြက္သလို စားၾက(နည္းနည္း)ေသာက္ၾက (မ်ားမ်ား) ျပီး အေဆာင္ျပန္ေနၾကတုန္း Robin ဆီက ဖံုး၀င္လာတယ္။ မနက္ဖန္မနက္ျပန္ၾကေတာ့မွာမို႔ ဒီညသူနဲ႔ လာေသာက္ဖို႔ ဖိတ္ေခၚ ပါတယ္ တဲ့။ အခ်ိန္က ည ၁၁း၀၀ ေက်ာ္ေနျပီ။ James ၊ Alvin ၊ ကိုမိုးေ၀း ၊ ကၽြန္ေတာ္။ ဘယ္သူမွ မျငင္းဘူး။ Robin ေနတဲ့ တိုက္ခန္းဆီ ေရာက္ သြားၾကတယ္။ အိမ္ေရွ႕ခန္းနဲ႔ စားေသာက္ခန္းၾကားစင္ေပၚမွာ Red ေတြ Black ေတြ တန္းစီေနတာပဲ။ Robin က စကၤာပူမွာတစ္ေယာက္ တည္းေနတာ။ သူ႔ ဖိလစ္ပိုင္အမ်ိဳးသမီးနဲ႔သမီး ၂ ေယာက္ကအိုင္ယိုး၀ါးမွာ။ သူနဲ႔အတူ လိုက္မေနႏိုင္ၾကေသးဘူး။ ကၽြန္ေတာ္က စပ္စုျပီး သူ႔ မီးဖိုေခ်ာင္မွာရွိတဲ့ ေရခဲေသတၱာထဲ ဘာစားစရာရွိမလဲလို႔ ဖြင့္ၾကည့္တယ္။ ေခ်ာ့ကလက္ေတြပဲေတြ႕တယ္။ သူဟာ အရက္ေသာက္ လိုက္ ေခ်ာ့ကလက္စားလိုက္ပဲ ေနေနဟန္တူတယ္လို႔ ေပါေတာေတာ ေတြးလိုက္မိေသးတယ္။ ဆက္ေသာက္ၾကရင္းနဲ႔ ဒီစကၤာပူ – ျမန္မာကဗ်ာပြဲအေၾကာင္း ၊ သူစတင္ေဆာင္ရြက္ေတာ့မယ့္ Writing Program အေၾကာင္း ၊ အိုင္ယိုး၀ါးက IWP အေၾကာင္း ၊ ဟိုအ ေၾကာင္း ဒီအေၾကာင္းေတြေျပာျပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔ အေဆာင္ျပန္ေရာက္ေတာ့ ည ၂း၀၀ ရွိျပီ။ စာအုပ္ေတြအ၀တ္အစားေတြ သိမ္းထုပ္ျပီး ေတာ့ အခ်ိန္က ၃း၀၀ ေလာက္ရွိျပီ။ မနက္ေလဆိပ္ကို ၅း၀၀ အေရာက္သြားရမွာ။ တကၠဆီအခ်ိန္မီလာပါ့မလား ၊ ႏိုးပါ့မလား ၊ တစ္ခုခု လြဲသြားရင္ ဒုကၡ စသည္စသည္ . . . ။

ဩဂုတ္ ၁၅ ရက္ မနက္ ၇း၅၅ flight နဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ျမန္မာျပည္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ကိုမိုးေ၀းက စကၤာပူမွာ လည္ပတ္ဖို႔ဆက္ေနခဲ့ပါ တယ္။ စကၤာပူမွာ ဘယ္ေနရာမွ အလည္အပတ္မေရာက္ခဲ့ရပါဘူး။ နာမည္ၾကီးတဲ့ merlion ေတာင္ မေတြ႔ခဲ့ရပါဘူး။ ၃ ရက္လံုးလံုးကဗ်ာ ကိစၥနဲ႔ပဲ လံုးေထြးခဲ့ရတာ။ ျပီး ၊ ျမန္မာျပည္ျပန္ေရာက္တာနဲ႔ ကၽြန္ေတာ္အေမရိကန္ႏိုင္ငံ ၊ အိုင္ယုိး၀ါး IWP အစီအစဥ္နဲ႔ ၂ လနဲ႔ ၃ ပတ္ သြားေရာက္ေနထိုင္ဖို႔ ကမန္းကတန္းျပင္ဆင္ရျပီး ကတိုက္က႐ိုက္ပဲ ထြက္သြားလိုက္ရပါတယ္။

စကၤာပူျမန္မာကဗ်ာပြဲနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကၽြန္ေတာ္အလိုမျပည့္ခဲ့ရတာကေတာ့ စကၤာပူကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြနဲ႔ တရင္းတႏွီး ေတြ႕ဆံု ေဆြးေႏြးေျပာဆို ဖလွယ္ခြင့္မရခဲ့တာပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို ေထာက္ပံ့တဲ့ fund နည္းတာက တစ္ေၾကာင္း ၊ အခ်ိန္မရတာက တစ္ေၾကာင္း ၊ စကၤာပူမွာလည္း ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြဟာ သူ႔အုပ္စုနဲ႔ သူေနၾကတာကတစ္ေၾကာင္း ၊ အေၾကာင္းေၾကာင္းေပါ့။

စကၤာပူကဗ်ာပြဲအျပန္ကၽြန္ေတာ့္ကို ကၽြန္ေတာ္ေမးခြန္းအခ်ိဳ႕ေမးခဲ့ပါတယ္။ ကဗ်ာဆရာတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ကိုယ္တိုင္ပဲစူးစမ္း ဆင္ျခင္ေျဖဆိုလို႔ရမယ့္ ေမးခြန္းေတြပါပဲ။

၁။ ။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ကဗ်ာဆရာလား။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ။

၂။ ။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ကဗ်ာေရးတတ္လို႔လား။

၃။ ။ ကၽြန္ေတာ္ကဗ်ာေရးတယ္ဆိုတာ ဘာလုပ္တာကို ဆိုလိုတာလဲ။

၄။ ။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ တိုင္းျပည္ကိုယ္စားျပဳကဗ်ာဆရာလား။

၅။ ။ `ျမန္မာျပည္တြင္ျပဳလုပ္သည္´ဆိုတဲ့ တံဆိပ္နဲ႔ လာတဲ့ ျမန္မာအမ်ိဳးသားကဗ်ာ Myanmar National Poetry

ဆိုတာရွိသလား။

၆။ ။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ `ျမန္မာ´ကဗ်ာဆရာလား ၊ `ျမန္မာကဗ်ာ´ဆရာလား။

၇။ ။ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာတစ္ေယာက္ျဖစ္ႏိုင္သလား။

၈။ ။ ျမန္မာကဗ်ာဆရာနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာဆရာ ဘာကြာသလဲ။

၉။ ။ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာေတြနဲ႔ ယွဥ္လိုက္ရင္ ကၽြန္ေတာ့္ကဗ်ာဟာ ဘယ္အဆင့္မွာ ရွိသလဲ။

၁၀။ ။ ဘာနဲ႔ ဘယ္လိုတိုင္းတာမလဲ။

ေဇယ်ာလင္း

9 – Dec – 13

ေဟာင္ေကာင္ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာညမ်ားပြဲေတာ္ ၂၀၁၃

1 Reply

ေဟာင္ေကာင္ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာညမ်ားပြဲေတာ္ ၂၀၁၃

International Poetry Nights Hong Kong (IPNHK) ပြဲေတာ္က်င္းပေရးဥကၠ႒ျဖစ္သူ ေဟာင္ေကာင္အေျခစိုက္တ႐ုတ္ ကဗ်ာဆရာ Bei Dao (ေဘဒါေအာ္၀္) (`ေပေတာက္´) ရဲ႕ ဖိတ္ၾကားမႈနဲ႔ ဒီပြဲေတာ္ကို ႏို၀င္ဘာ ၂၀၊ ၂၀၁၃ ကေန ႏို၀င္ဘာ ၂၄၊ ၂၀၁၃ အထိတက္ေရာက္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီေဟာင္ေကာင္ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာညမ်ားပြဲေတာ္ကို က်င္းပတာ ဒါနဲ႔ဆို သံုးၾကိမ္ေျမာက္ပဲရွိပါေသး တယ္။ ပထမဆံုးပြဲေတာ္ကို ၂၀၀၉ ၊ ဒုတိယပြဲေတာ္ကို ၂၀၁၁ နဲ႔ အခု တတိယပြဲေတာ္ကို ၂၀၁၃ မွာ က်င္းပတာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီပြဲေတာ္က်င္းပဖို႔ ကမကထလုပ္သူကေတာ့ Bei Dao ျဖစ္ျပီး ပြဲေတာ္ျဖစ္ေျမာက္ေရးအတြက္ ပံ့ပိုးတဲ့အဖြဲ႕အစည္းေတြက ေတာ့ The Faculty of Arts at the Chinese University of Hong Kong, The Faculty of Arts at the Hong Kong Baptist University, The School of Humanities and Social Sciences at the HK University of Science and Technology, British Council (HK), Alliance Francaise(HK) Tramways Ltd., EU, နဲ႔ The Consulate General of Spain in Hong Kong တို႔ျဖစ္ၾကပါ သည္။ လူပုဂၢိဳလ္အားျဖင့္လည္း ပညာ၊ ဂုဏ္သိကၡာ ၊ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀မႈအဆင့္အတန္းျမင့္ HK ျမိဳ႕မ်က္ႏွာဖံုးတို႔ပါ၀င္ၾကပါတယ္။ အထူး သျဖင့္ ေက်ာင္း ၊ ေကာလိပ္ ၊ တကၠသိုလ္ေတြမွာရွိၾကတဲ့ စာေပအႏုပညာဘာသာရပ္သင္႒ာနတို႔က ၾကီးမွဴးၾကတာျဖစ္ပါတယ္။

ယခင္ပြဲေတြမွာ ကမၻာေက်ာ္ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြျဖစ္ၾကတဲ့ Paul Muldoon (Ireland), Tanikawa Shuntaro (Japan) ၊ Tomaz Salamun (Slovenia) ၊ Arkadii Dragomoschchenko (Russia) ၊ C.D. Wright (USA) ၊ Eliot Weinberger (USA) တို႔လည္း ပါ၀င္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီႏွစ္ ၂၀၁၃ ပြဲမွာေတာ့ Adonis (Syria) ၊ Dunia Mukhail (Iraq) ၊ Peter Minter (Australia) ၊ Raul Zurita (Chile) ၊ Jeffrey Yang (USA)၊ Aase Berg (Sweden) ၊ Lee Seong-Bok (South Korea) ၊ Un Siosan (Macau) ၊ Menna Elfyn (Wales) ၊ Natalia Chan (HK) ၊ Han Dong (China) ၊ Ye Mimi (Taiwan) ၊ Conchitina Cruz (Philippines) ၊ Olvido Garcia Valdez (Spain) ၊ Tim Lilburn (Canada) ၊ Tomaz Rozycky (Poland) ၊ Lan Lan (China) နဲ႔ ကၽြန္ေတာ္ Zeyar Lynn (Myanmar) စုစုေပါင္း ၁၈ ေယာက္ပါ၀င္တက္ေရာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။

the people are Raul Zurita (Chile), Bei Dao (China), Zeyar Lynn (Myanmar) and Adonis (Syria)..

photo credit - http://www.ipnhk.com/

Bei Dao နဲ႔ ေတြ႕ေတြ႕ခ်င္းမွာပဲ ကၽြန္ေတာ့္ကိုဘာျဖစ္လို႔ဖိတ္တာလဲလို႔ ကၽြန္ေတာ္ေမးေတာ့ ‘You are well-known internationally’ `ခဗၤ်ားဟာ ႏိုင္ငံတကာမွာ နာမည္ရသူျဖစ္လို႔´လို႔ သူျပန္ေျဖေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ တကယ္အံ့ဩထိတ္လန္႔ခဲ့ရပါတယ္။ သူ႔ စကားလံုးက ၾကီးလြန္းလို႔ပါ။ ကၽြန္ေတာ့္စိတ္ထင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တက္ေရာက္ခဲ့တဲ့ UK Parnassus International Poetry Festival (၂၀၁၂) ၊ Bangkok World Summit Literature Event (၂၀၁၂) ၊ PEN USA International Literature Event (၂၀၁၃) ၊ Singapore – Myanmar Poetry Event (၂၀၁၃) နဲ႔ Iowa Writing Program (IWP/USA) (၂၀၁၃) တို႔ေၾကာင့္ပဲ ကၽြန္ေတာ့္ကို ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာအသိုင္းအ၀ိုင္းက သိလို႔ပဲျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။ အံ့လည္းဩရပါတယ္၊ ဂုဏ္လည္းယူရပါတယ္ ၊ ၀မ္းလည္းသာရပါတယ္။ ျမန္မာေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာအေနအထားကို ကၽြန္ေတာ္ကမၻာကိုေျပာခြင့္နဲ႔ ကဗ်ာရြတ္ဖတ္ခြင့္ရလို႔ပါပဲ။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ကို HK ျမိဳ႕မွာရွိတဲ့ အထင္ကရ ဟိုတလ္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ Hyatt Regency HK at Sha Tin မွာ စရိတ္ျငိမ္းတည္းခို ခြင့္ေပးပါတယ္။ ေလယာဥ္စရိတ္လည္းအသြားအျပန္ေပးပါတယ္။ ဒီ့အျပင္ ကဗ်ာရြတ္ဖတ္ျခင္းနဲ႔ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ပါ၀င္ေဆြးေႏြးျခင္းတို႔ အတြက္ ဥာဏ္ပူေဇာ္ခ honorarium အျဖစ္ေဟာင္ေကာင္ေဒၚလာ ၈,၀၀၀/- ေပးပါတယ္။ ျမန္မာေငြနဲ႔ဆို က်ပ္တစ္ဆယ့္တစ္သိန္း ေလာက္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ့အျပင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔တစ္ဦးစီရဲ႕ ကဗ်ာေတြကို စာအုပ္တစ္အုပ္စီအျဖစ္အခမဲ့ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ေပးပါတယ္။

ပထမညမွာ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲနဲ႔ ညစာစားပြဲတည္ခင္းပါတယ္။ China Club မွာျဖစ္ပါတယ္။ အေနာက္တိုင္း၀တ္စံုျပည့္နဲ႔ တက္ေရာက္ခဲ့ရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ တစ္ေယာက္စီဟာ ကိုယ့္ကိုကိုယ္ မိတ္ဆက္ေျပာၾကားရင္း ဒီပြဲက်င္းပေရး ေကာ္မတီနဲ႔ Bei Dao ကိုလည္း ဂုဏ္ျပဳစကားေျပာၾကားရပါတယ္။ Bei Dao ကိုယ္တိုင္ကလည္း ဒီႏွစ္ပြဲေတာ္ရဲ႕ theme ျဖစ္တဲ့ ၊ ‘Islands or Continents’ အေၾကာင္းရွင္းလင္းေျပာျပပါတယ္။ တက္ေရာက္လာၾကတဲ့ ဧည့္ပရိသတ္နဲ႔ သတင္းေထာက္ေတြရဲ႕ ေမးခြန္းေတြကို သက္ဆိုင္သူက ေျဖၾကားရတာလည္းရွိပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ကိုေတာ့ HK ေရာက္ရွိတာ ပထမဆံုးအၾကိမ္လားလို႔ပဲေမးပါတယ္။ ဒါဟာ ဒုတိယအၾကိမ္ျဖစ္ ျပီး ပထမဆံုးအၾကိမ္အျဖစ္ British Council က ဖြဲ႕စည္းခဲ့တဲ့ အဂၤလိပ္ဘာသာစကားသင္ၾကားမႈဆိုင္ရာ အစီအစဥ္ ELTeCS East-Asia အဖြဲ႕အစည္းမွာ ဦးေဆာင္ပါ၀င္သူအျဖစ္ ၁၉၉၄ ကေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္လို႔ေျဖၾကားခဲ့ပါတယ္။

ဒုတိယေန႔ ေန႔လည္ ၃း၀၀ - ၄း၃၀ မွာ ပထမဆံုး Panel Discussion ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ပါ၀င္ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ HK Baptist University ရဲ႕ ခန္းမထဲမွာျဖစ္ပါတယ္။ ‘Poetry Without Boundaries’ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ Professor Kathleen Ahrens က moderator ျပဳလုပ္ျပီး Wales က Menna Elfyn ၊ Chile က Raul Zurita ၊ Canada က Tim Lilburn ၊ Australia က Peter Minter ၊ China က Lan Lan နဲ႔ Myanmar က Zeyar Lynn တို႔ေဆြးေႏြးေျပာဆိုဖလွယ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ (ဒီေဆြးေႏြးပြဲအေၾကာင္းကို ေဆာင္းပါး တစ္ပုဒ္အျဖစ္နဲ႔ သီးသန္႔တင္ျပပါမယ္။)

ဒုတိယေန႔ ည ၇း၀၀ – ၈း၃၀ မွာ ပထမဆံုးအၾကိမ္ကဗ်ာရြတ္ဖတ္ပြဲက်င္းပပါတယ္။ HKICC Lee Shau Kee School of Creativity မွာျဖစ္ပါတယ္။ Bei Dao က အဖြင့္အမွာစကားေျပာၾကားျပီး Adonis ၊ Tomasz Rozycky ၊ Zeyar Lynn နဲ႔ Lan Lan တို႔ရဲ႕ ကဗ်ာရြတ္ဆိုမႈနဲ႔ ဖြင့္လိုက္ပါတယ္။ သူမ်ားက သူတို႔ဘာသာစကားနဲ႔ ရြတ္ျပီး တ႐ုတ္နဲ႔ အဂၤလိပ္ဘာသာျပန္ကို ေနာက္ခံ screen ကေန projector နဲ႔ တင္ျပပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ကဗ်ာမွာေတာ့ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ျမန္မာ font ပံုႏွိပ္နဲ႔ ပါမလာပဲ အဂၤလိပ္နဲ႔ တ႐ုတ္ ဘာသာ စကားနဲ႔ပဲ ေဖၚျပပါရွိလို႔ `စက္ရပ္သတင္း´၊ `ျပန္လာသူ´၊နဲ႔ `ေ၀လငါး´ ကဗ်ာ ၃ ပုဒ္ကို အဂၤလိပ္လိုပဲ ရြတ္ဖတ္ခဲ့ပါတယ္။

ဒုတိယေန႔ေန႔လည္ ၃း၀၀ – ၄း၃၀ မွာပဲ အျခားခန္းမမွာ ဒုတိယ Panel Discussion က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ ‘Poetry and Globalisation’ ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ေဆြးေႏြးၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ Professor Lucas Klein က moderator လုပ္ျပီး Aase Berg ၊ Conchitina Cruz ၊ Jeffrey Yang ၊ Tomasz Rozycki ၊ Un Siosan နဲ႔ Ye Mimi တို႔ေဆြးေႏြးၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ပြဲနဲ႔ တစ္ခ်ိန္တည္းျဖစ္ေနလို႔ ကၽြန္ေတာ္မတတ္ေရာက္ႏိုင္ခဲ့တာ စိတ္မေကာင္းပါဘူး။ ေတာ္ေတာ္စိတ္၀င္စားစရာ ေကာင္းတဲ့ ေခါင္းစဥ္ပါပဲ။

တတိယေန႔မနက္ ၁၁း၀၀ – ၁၂း၀၀ မွာ HK School of Creativity မွာပဲ အထက္တန္းေက်ာင္းသူေက်ာင္းသား ၁၀၀ ေလာက္ ေရွ႕ေမွာက္မွာ ကၽြန္ေတာ္ကဗ်ာရြတ္ဖတ္ခဲ့ျပီး ၄း၀၀ – ၅း၀၀ မွာ တတိယ Panel Discussion က်င္းပပါတယ္။ ‘Languages Great and Small: Evolution and Revolutions in Poetry’ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ Professor Lee Ou Fan Leo moderator လုပ္ျပီး Adonis ၊ Dunia Mikhail ၊ Olvido Garcia Valdez ၊ Lee Seong-bok ၊ Han Dong နဲ႔ Natalia Chan တို႔ ေဆြးေႏြးဖလွယ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ အလည္လြန္ေနလို႔ ေနာက္က်သြားျပီး မတတ္ေရာက္ျဖစ္ခဲ့ပါ။ ညမွာ Raul Zurita ၊ Jeffrey Yang ၊ Aase Berg ၊ Han Dong တို႔ကဗ်ာ ရြတ္ဖတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

စတုတၳေန႔မွာ Panel Discussion မရွိေတာ့ပဲ Dunia Mikhail ၊ Lee Seong-bok ၊ Un Sio San နဲ႔ Peter Minter တို႔ ကဗ်ာ ရြတ္ဖတ္ခဲ့ၾကျပီး ေနာက္ဆံုးညေနမွာ Tim Lilburn ၊ Ye Mimi နဲ႔ Conchitina Cruz နဲ႔ ညမွာ Menna Elfyn ၊ Natalia Chan ၊ Olvido Garcia Valdez တို႔ကဗ်ာရြတ္ဖတ္ပြဲျပဳလုပ္ျပီး ဒီ HK ကဗ်ာပြဲေတာ္ျပီးဆံုးခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ေန႔မွာ တ႐ုတ္ျပည္မၾကီး ခရီးစဥ္ေတြ သူတို႔ ဆက္သြားၾကေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္ အေမရိကန္ ၃ လနီးပါးသြားထားတာနဲ႔ပါ ခရီးပမ္းလို႔ အိမ္ပဲျပန္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီပြဲက ကၽြန္ေတာ္ဘာရခဲ့သလဲဆိုရင္ ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာအေတြ႕အၾကံဳ international poetry exposure ၊ ကၽြန္ေတာ္ဘာသာ ျပန္ဖူးတဲ့ ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြကို လူကိုယ္တိုင္ေတြ႔ဆံုရင္းႏွီးခင္မင္ခြင့္ရျခင္း ၊ ႏိုင္ငံတကာကဗ်ာပြဲေတာ္ က်င္းပျခင္းအေတြ႕အၾကံဳနဲ႔ ကမၻာကို ျမန္မာကဗ်ာနဲ႔ ရင္းႏွီးေစဖို႔ အခြင့္အေရးရရွိခဲ့ျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဥာဏ္ပူေဇာ္ခကေတာ့ရမယ္လို႔ကို မထင္မွတ္ထားခဲ့ပါဘူး။ ဒီပြဲနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ကၽြန္ေတာ္မၾကိဳက္တာကေတာ့ အစီအစဥ္ညံ့ျဖင္းျခင္းပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ကဗ်ာ ဆရာေတြကို ဟိုတလ္ကေန အထူးယာဥ္နဲ႔ ရြတ္ဖတ္ရမယ့္ေနရာဆီေခၚ ၊ ရြတ္ဖတ္ျပီးတာနဲ႔ ကားေပၚျပန္တက္ျပီး ဟိုတယ္ကိုျပန္လာၾကရပါတယ္။ ပြဲမစခင္နဲ႔ ပြဲအျပီးမွာ ပရိသတ္နဲ႔ အလြတ္သေဘာေျပာဆိုခြင့္မရခဲ့ပါဘူး။ လုပ္ပံုကတံုးတိတိသိပ္ဆန္ပါတယ္။ အဲဒါကို အျခားကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြကလည္းေျပာပါ တယ္။ ေအာ့ဇီက ကဗ်ာဆရာ Peter Minter ေကာက္ခ်က္ခ်တာကေတာ့ ‘That’s HK efficiency, I suppose’ `အဲဒါေဟာင္ေကာင္ရဲ႕ (အခ်ိန္) တိတိက်က်နဲ႔ ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မႈပဲလို႔ထင္ပါတယ္´ တဲ့။ ။

ေဇယ်ာလင္း

28 – Nov – 13

Words create us. & with language we destroy each other

Leave a reply

Words create us. & with language

we destroy each other

Not the old, familiar theme of ‘how you misunderstand me,’ but in the absence of control, meaning sheds words like dead skin or victimize them to speak untruth instead.

Let me be your vehicle. You drive, I move. Knowing that neither will reach any place each wants to get to, for one is a route (right or wrong), and two is a diversion (right or wrong). Come, let’s go for a ride.

Let’s call it a ‘trial run.’ Take me for a ride. We are, after all, forever on trial. On a trial basis, you and I. You try me.

Found ‘wanting and condemned to a life of snakes and ladders, roses and daggers, matrimony.’

After so many fair injustices……..at the touch of dawn, several continents away, I felt my body restructuring itself without consulting me.

I’m quite sure I proclaimed myself, ‘You are both subject and abject.’

For the purpose of demonstrating sadness due to being misunderstood by the person I truly love, I expect a revelation of some sketchy sorts. Brute terror clutches my heart. It was an ordinary day.

With ready-made expressions, we made ready-made love. With threadbare bodies. Grunt conversational pieces. Good morning. How are you today? How’s your laptop? Had breakfast? It’s still night here. Nothing personal, of course. No fun intended. I slink back into my wall. I hold up half of the roof. I have suffered the snickers of sunset. I AM that claw crawling on the ocean floor.

Come, come. I’ll show you my inner life. Unmediated. Uncensored. Fullblown confessional. Explicit porn.

Displayed my intestines in visceral forms.

I may be empty inside, but behold my outer skin, thick with barnacles, undersea, a rusty clock telling time to timeless creatures still unknown to being. A strip of raw octopus. The fourth portion in a sushi set.

Or accumulated coats of colorless clichés. They protect me from ultra-violet rays. From unspeakable pain-in-the- soul (from taking word forms). From wanting a life. Real? You’re telling me.

Feel me. I’m a void.

Fill me with stones in my sack.

Cement me to life, or life’s facts.

I smile in photographs. I crack.

My left eye is glossy. You know, like art paper that can print high resolution color pictures. As real. As hyperreal. The bee on the pollen looking more real than a real bee. See the pollen silently exploding spores into the air. See the bee bathe itself in the pollen. Such eroticism. My right eye is my destiny. Indifference.

I am tall, but still fall short of substituting for a promise that failed to fulfil. No, my dear, I am neither explaining my blame on you nor coloring in the blank spaces in your dark picture book.

I have been there. Aware of nothingness, my sword, my shield, my cocoon.

It made me loathe myself, my cancered lung, my squelched mind, my boon.

The words you hurled at me, once more, were crumpled paper, calcified bones, and sometimes when you out do yourself, putrefied meat and sharp fish bones. I didn’t hope they would ever turn to fleur-de lis or the purest of damask rose, or the summer solstice in Reykjavik.

I contradict myself (which you always remind me of).

The alternative is to hope. The kind of intensity of a stone.

There, darling, I’ve spilled the beans. I’ve come clean. I’ve let the cat out of the kitten.

My body, as you know so well, is my waste product. I manufacture my soul.

I choose life, or at least an idea of life, or a story of lucid life illuminated to a purposeful retold.

Zeyar Lynn

3 Sept. ‘13

ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာထဲက ေဒါ့ကယူမင္ထရီစီးေၾကာင္း

1 Reply

ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာထဲက ေဒါ့ကယူမင္ထရီစီးေၾကာင္း

ပြင့္လင္းလူအဖြဲ႕အစည္းတည္ေဆာက္ဖို႔ အဘက္ဘက္က က်ိဳးပမ္းလာေနၾကတဲ့ ဒီအခ်ိန္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေခတ္ျပိဳင္ျမန္မာ ကဗ်ာနယ္ပယ္မွာ documentary စီးေၾကာင္းတစ္ေၾကာင္းေပၚလာေနတာ သတိျပဳမိပါတယ္။ ဒီ documentary poetry ေဒါ့ကယူမင္ထရီ ကဗ်ာကို ေလာေလာဆယ္မွာ စီးေၾကာင္း stream လို႔ပဲ သံုးခ်င္ပါေသးတယ္။ သီးျခားကဗ်ာ အမ်ိဳးအစား type/kind ၊ ကဗ်ာလႈပ္ရွားမႈ movement လို႔မသံုးခ်င္ေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာထဲက ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားတစ္ခုျဖစ္လာႏိုင္သလို ကဗ်ာလႈပ္ရွားမႈတစ္ခု လည္းအတိုင္းအတာတစ္ခုအထိျဖစ္ေကာင္းျဖစ္လာႏိုင္မယ္လို႔ပဲ ယူဆရပါတယ္။

႐ုပ္သံမွာ documentary film ကို `သတင္းကား´လို႔ပဲအလြယ္တကူနားလည္ၾကပါတယ္။ ဇာတ္လမ္းမဟုတ္ပါဘူး။ ရသထက္ သုတဘက္ပိုႏြယ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၾကည့္သူအတြက္ ရသခံစားမႈလည္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ Documentary poetry ကိုေတာ့ `သတင္း ကဗ်ာ´လို႔အလြယ္တကူေျပာလို႔မရဘူးထင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လည္းဆိုေတာ့ poetry `ကဗ်ာ´ဆိုတာျဖစ္ေနလို႔ပါ။ ေစာဒကတက္မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ သတင္းဟာလည္းပရိသတ္ကို ခံစားမႈျဖစ္ေစပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သတင္းေပးျခင္း/ေရးသားျခင္းရဲ႕ ပဏာမဦးတည္ခ်က္က ေတာ့ ခံစားမႈေပးဖို႔ထက္ သိမႈေပးဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ သိမႈကမွတစ္ဆင့္ ခံစားမႈျဖစ္ေပၚေစတာျဖစ္ေပမယ့္ ခံစားမႈေပးဖို႔ ဦးတည္ရည္ရြယ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ Documentary poetry ဟာ သတင္းေရာ ၊ ခံစားမႈပါ ေပးခ်င္တဲ့ ကဗ်ာဟန္တစ္မ်ိဳးလား။

ဒီလိုအျငင္းပြားဘြယ္ရာျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္တာဟာ ကဗ်ာကို ခံစားမႈ (၀ါ) ခံစားမႈထုတ္ေဖၚဖြင့္ဟျခင္း (၀ါ) ေရးသူရဲ႕ ခံစားမႈ ထုတ္ေဖၚဖြင့္ဟျခင္း Poetry as (self -) expression လို႔ အရပ္ကခံယူထားလို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုခံယူတာဟာလည္း ပေ၀သဏီကတည္း ကဆိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္ေလးအျမစ္ဆြဲေနပါျပီ။ ဒီလိုခံယူတာဟာ မမွားေပမယ့္ လံုးလံုးမွန္တာလည္းမဟုတ္ပါဘူး။ ခံစားမႈဗဟိုျပဳ လစ္ရစ္က္ကဗ်ာဟာ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစားေတြထဲက တစ္မ်ိဳးသာလွ်င္ျဖစ္သလို အမ်ိဳးအစားမတူၾကတဲ့ ကဗ်ာေတြထဲမွာလည္း ခံစားမႈဟာ အနည္းနဲ႔အမ်ားပါရွိၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ သိမႈ-ရွိမႈ-ခံစားမႈဆိုတဲ့ သံုးပြင့္ဆိုင္ကိစၥထဲက တစ္ခုခုကို ျဖဳတ္ပယ္လို႔မရေကာင္းတဲ့ သေဘာပါပဲ။ ဒီသံုးပြင့္ဆိုင္ထဲက တစ္ခုခုကို အသားေပးျပီးေရးသားၾကတာရွိသလို ၊ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခုေပါင္းစပ္ျပီးေရးသားၾကတာေတြလည္း အမ်ားၾကီးပါ ပဲ။ ဆိုလိုတာက ၊ ခံစားမႈ ဗဟိုျပဳကဗ်ာဟာ ကဗ်ာအႏုပညာရပ္တစ္ခုလံုးမဟုတ္ပါဘူး။ ဒီကိစၥဘာေၾကာင့္ေျပာရသလဲဆိုေတာ့ မတူညီတဲ့ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစား/ကဗ်ာေဗဒေတြမွာ မတူညီၾကတဲ့ ေနာက္ကြယ္သိမႈအစုအေ၀းေတြနဲ႔ မတူညီၾကတဲ့ ဖြဲ႕စည္းျပဳလုပ္ပံုေတြ ၊ နည္းစနစ္ ေတြ ၊ တကၠနိေတြရွိေနၾကလို႔ပါပဲ။ ဥပမာ ၊ တကယ္ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ အမ်ားဆိုင္ကိစၥေတြကို ကဗ်ာထဲ သတင္းလိုေရးဖြဲ႕တာမ်ိဳး ၊ ဒါမွ မဟုတ္ ၊ တကယ္ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ၾကီးေတြကို ကဗ်ာထဲထည့္ေရးတာမ်ိဳးဆိုရင္ အခ်ိဳ႕က ၾကိဳက္ခ်င္မွ ၾကိဳက္မွာပါ။ ဒါကို ကဗ်ာလို႔ ေခၚေ၀ၚသတ္မွတ္ဖို႔ ၀န္ေလးေကာင္း၀န္ေလးၾကမယ့္အျပင္ ဆန္႔က်င္ၾကမွာေတာင္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို သတင္းအခ်က္ အလက္အေျချပဳကဗ်ာေတြဟာ သခင္ကိုယ္ေတာ္မႈိင္းရဲ႕ မဟာကဗ်ာေတြမွာ ရွိခဲ့ပါတယ္။

အေနာက္တိုင္းကဗ်ာကို ၾကည့္ရင္ ဒီေဒါ့ကယူမင္ထရီကဗ်ာကို Modernist Poetry ရဲ႕ စြန္႔ဦးတီထြင္သူတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ Ezra Pound ရဲ႕ Cantos ကဗ်ာရွည္ၾကီးမွာ ေတြ႕ရပါတယ္။ သူ႔သမုိင္းေခတ္ရဲ႕ အျဖစ္အပ်က္ေတြ ၊ ထင္ရွားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြ ၊ အားျပိဳင္အယူ အဆေတြကို ေရးသားေဖၚျပခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါေၾကာင့္လည္း ေပါင္းန္ဒ္ရဲ႕ Cantos ကဗ်ာရွည္ၾကီးကို ‘Poem containing history’ သမိုင္း အျဖစ္အပ်က္ေတြပါ၀င္တဲ့ ကဗ်ာလို႔ ေခၚေ၀ၚခဲ့ၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ Objectivist ကဗ်ာဆရာတစ္ဦးျဖစ္တဲ့ Charles Reznikolf ကလည္း သူ႔ေခတ္ျပိဳင္သတင္းေတြကို ကဗ်ာထဲမွာ ထည့္ေရးသားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၃၀-၁၉၄၀ ကာလကျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္း အေမရိကန္ကဗ်ာစာေပအႏုပညာနယ္ပယ္မွာ New Criticism ဆိုတဲ့ ေ၀ဖန္ေရးသစ္ ဂိုဏ္းေပၚလာခဲ့ပါတယ္။ ဒီဂိုဏ္္္္္္္္္္္္္္းဟာ တကၠသိုလ္ ပညာတတ္ေတြ ဦးစီးပ်ိဳးေထာင္ထားတဲ့ ဂိုဏ္ျဖစ္ျပီး သူတို႔ရဲ႕ ကဗ်ာအယူအဆဟာ အေမရိကန္ကဗ်ာေလာကကို ပို႔စ္ေမာ္ဒန္မေပၚလာ မခ်င္း လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ထားခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အခုအထိလည္းရွိေနပါေသးတယ္။

ဒီNew Criticism ဂိုဏ္းရဲ႕ ကဗ်ာအယူအဆေတြကို အၾကမ္းဖ်ဥ္းေျပာရရင္ေတာ့ သူတို႔ယူဆၾကတဲ့ `ကဗ်ာဆိုတာဘာ´ကို ကဗ်ာအျဖစ္လႊင့္ထူျပီး သူတို႔လက္မခံၾကတာကို ကဗ်ာအျဖစ္မွ ႏႈတ္ပယ္/ထုတ္ပယ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သူတို႔အရင္ဆံုးတိုက္ခိုက္ခဲ့တာက documentary poetry ပဲျဖစ္ပါတယ္။ လက္၀ဲယိမ္းတဲ့ documentary poetry ကိုသူတို႔မၾကိဳက္ႏွစ္သက္ၾကတာကတစ္ေၾကာင္း ၊ documentary နဲ႔ poetry ဟာ ဆန္႔က်င္ဘက္ျပဒါးတစ္လမ္း သံတစ္လမ္းလို႔ သတ္မွတ္ခဲ့ၾကတာကတစ္ေၾကာင္းျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ သမိုင္းေခတ္ဆိုင္ရာ အျဖစ္အပ်က္ေတြေရးမွေတာ့ ဘယ္လိုကဗ်ာျဖစ္ႏိုင္မွာလဲလို႔ ေ၀ဖန္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီဂိုဏ္းရဲ႕ ကဗ်ာ အယူအဆက ကဗ်ာပုဒ္ဆိုတာ သူ႔ဟာနဲ႔သူျပီးျပည့္စံုေနတာျဖစ္တယ္။ ကဗ်ာပုဒ္ကို ဖတ္တာဟာ ကဗ်ာကိုဖတ္တာျဖစ္တယ္။ ကဗ်ာပုဒ္ ျပင္ပက အခ်င္းအရာေတြနဲ႔ ဖတ္စရာမလိုဘူး။ ကဗ်ာပုဒ္ထဲပါရွိၾကတဲ့ စကားလံုး ၊ စကားစု ၊ ပါဒ ၊ ပုဒ္အားလံုးဟာ အခ်င္းခ်င္းအျပန္ အလွန္အက်ိဳးသက္ေရာက္ျပီး ညီညြတ္မႈတစ္ခုကိုျဖစ္ေစတယ္။ ဒီညီညြတ္မႈကို ထိပါးေစမယ့္ အရာေတြမပါရဘူး။ ပါရင္ ညီညြတ္မႈ ပ်က္ဆီးျပီး ကဗ်ာပုဒ္ပါပ်က္ဆီးတဲ့အတြက္ ကဗ်ာမျဖစ္ေတာ့ဘူး။ ဒီ့အျပင္ကဗ်ာပုဒ္ထဲက အေတြး ၊ ခံစားမႈ ၊ စိတ္ကူးျဖန္႔က်က္မႈအားလံုး ဟာ ျပင္ပကလာတာမဟုတ္ပဲ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ခံစားခ်က္ေတြက လာရတာျဖစ္တယ္။ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ original ေတြျဖစ္ရမယ္။ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္ဖန္တီးမႈျဖစ္ရမယ္။ ကဗ်ာပုဒ္ကို ဖတ္ျခင္းဟာလည္း ကဗ်ာပုဒ္မွာ ပါရွိတဲ့ အတြင္းသား ၊ အေၾကာင္းအရာနဲ႔ ေရးဖြဲ႕ပံုကို ဖတ္ရတာျဖစ္တယ္။ ျပင္ပေလာကနဲ႔ ယွဥ္ဖတ္စရာမလိုတဲ့အျပင္ အဲသလိုဖတ္ရင္လည္း ကဗ်ာဖတ္တတ္ရာ မေရာက္တာျဖစ္ တဲ့အျပင္ ကဗ်ာပုဒ္ကို ဖ်က္ဆီးရာလည္းျဖစ္တယ္။ ကဗ်ာပုဒ္ကို အရသာခံဖတ္႐ႈဖို႔အတြက္ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ဘ၀ျဖစ္စဥ္ကိုေသာ္၎ ၊ သမိုင္းေခတ္ကိုေသာ္၎ ထည့္သြင္းဖတ္႐ႈစရာမလိုဘူး။ ကဗ်ာပုဒ္ဟာ သူဖါသာသူျပီးျပည့္စံုေနတဲ့ အရာျဖစ္တယ္။ ကဗ်ာပုဒ္ထဲက အမွန္တရားဟာ ကဗ်ာပုဒ္ထဲေဖၚျပပါရွိတဲ့ ဘ၀နဲ႔ပဲဆိုင္တယ္ ၊ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ ျပင္ပ (၀ါ) ေလာကမွာရွိတဲ့ အမွန္တရားေတြနဲ႔ မဆိုင္ဘူး။ ကဗ်ာပုဒ္ဟာ closed system သူ႔ဟာနဲ႔သူ လံုလံုေလာက္ေလာက္နဲ႔ ျပည့္ျပည့္စံုစံုရွိတဲ့ အပိတ္စနစ္ျဖစ္တယ္။ ကဗ်ာဟာ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ေတြ႕ၾကံဳခံစားမႈထဲကလာတဲ့ အႏွစ္သာရျဖစ္တယ္ ၊ ျပင္ပေလာကအျဖစ္အပ်က္ေတြ စီတန္းေရးထားတာေတြ မဟုတ္ဘူး။ တစ္ဘက္က ၾကည့္ရင္ documentary ဆိုတာ ကဗ်ာဆရာရဲ႕ ျပင္ပမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ေတြ ၊ သတင္းေတြျဖစ္တယ္။ ဒါေတြဟာ ကဗ်ာ ဆရာရဲ႕ နက္႐ႈိင္းတဲ့ ႏွလံုးသား ၀ိဥာဥ္ထဲကလာတဲ့ ကိုယ္ပိုင္ခံစားမႈေတြမဟုတ္ဘူး။ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြဟာလည္း ကဗ်ာဆရာ ရဲ႕ ႏွလံုးသား ၀ိဥာဥ္ထဲကလာတဲ့ အစစ္အမွန္ေတြမဟုတ္သလို ႐ိုးသားမႈလည္းမရွိၾကဘူး။ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြဟာ လူေတြရဲ႕ စိတ္ /သိမႈကို လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္ဖို႔ အေရာင္တင္လွည့္စားတာ ၊ ပါ၀ါ႐ႈေထာင့္တစ္ခုခုက ထုတ္လႊတ္တာ ၊ ျပ႒ာန္းဖို႔ က်ိဳးစားတာကအစ ေပၚေပၚတင္တင္၀ါဒျဖန္႔ဖို႔လည္းျဖစ္တယ္။ အဲဒီေတာ့ ျပင္ပေလာကဆိုင္ရာ သတင္းအခ်က္အလက္ ၊ အျဖစ္အပ်က္ေတြကို ကဗ်ာပုဒ္ထဲ ထည့္သြင္းေရးသားတာဟာ ကဗ်ာအႏုပညာဖန္တီးတာမဟုတ္ပဲ သက္သက္၀ါဒျဖန္႔တာပဲျဖစ္တယ္။ အဲဒါေတြဟာ ကဗ်ာအရာမေျမာက္ သလို ကဗ်ာလည္းမဟုတ္ၾကဘူး . . . . လို႔ New Criticism ကတရား၀င္ျပ႒ာန္းသတ္မွတ္ခဲ့ပါတယ္။

၁၉၉၀ ၀န္းက်င္မွာ Cultural Studies ယဥ္ေက်းမႈေလ့လာခ်က္ဘာသာရပ္ထြန္းကားလာျပီးေနာက္ အႏုပညာနယ္ပယ္မွာ documentarism ျပန္လည္စတင္လာပါတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ Documentary poetry လို႔တရား၀င္မသံုးစြဲေပမယ့္ ေနာင္မွာ documentary poetry ရဲ႕ စ႐ိုက္လကၡဏာေတြျဖစ္လာမယ့့္ နည္းဟန္ေတြကို ကဗ်ာေတြမွာ သံုးစြဲလာၾကပါတယ္။ အေမရိကန္ကဗ်ာ ဆရာမ Jena Osman ကိုယ္တိုင္ဟာ ဒီလိုကဗ်ာမ်ိဳးေတြေရးလာျပီး အျခားကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြကိုလည္း စာရင္းျပဳစုခဲ့ပါတယ္။ ဒီစာရင္းထဲမွာ Carolyn Forche ရဲ႕ The Colonel ဆိုတဲ့ ကဗ်ာလည္းပါရွိပါတယ္။ (ဒီကဗ်ာကို မဂၢဇင္းတစ္ခုမွာ ကၽြန္ေတာ္ဘာသာျပန္ ေဖၚျပခဲ့ပါေသးတယ္။) Denise Levertov ဆိုတဲ့ကဗ်ာဆရာမကလည္း “News Report September 1991:U.S. Buried Iraqi Soldiers Alive in Gulf War” “သတင္းေပးပို႔ခ်က္ ၊ စက္တင္ဘာ ၁၉၉၁ – ပင္လယ္ေကြ႕စစ္ပြဲတြင္ အီရတ္စစ္သားမ်ားကို အေမရိကန္ တပ္မ်ားက အရွင္လတ္လတ္ျမႇဳပ္ႏွံျခင္း” ေခါင္းစဥ္နဲ႔ documentary poetry တစ္ပုဒ္ေရးခဲ့ပါတယ္။ ေခါင္းစဥ္ကိုယ္တိုင္ဟာ သတင္းျဖစ္ ေၾကာင္းတမင္ေရးဖြဲ႕ခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီတုန္းက ကႏာၱရမုန္တိုင္းစစ္ဆင္ေရးမွာ ကတုတ္က်င္းေတြထဲရွိေနၾကတဲ့ အီရတ္စစ္သားေတြ ကို အေမရိကန္တပ္က ဘူဒိုဇာေတြနဲ႔ အရွင္လတ္လတ္ေျမျမႇဳပ္ခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ေရးတဲ့ ပံုစံက မူလသတင္းေဆာင္းပါးထဲက စာသား အပိုင္းအစေတြကို collage လုပ္ ၊ အေမရိကန္စစ္တပ္က ေျပာေရးဆိုခြင့္ရွိသူရဲ႕ ေျပာစကားထဲက စကားစုေတြကို ထပ္ေက်ာ့သံုး ၊ အျခားစာသားေတြနဲ႔ juxtapose တြဲခ်ိတ္တာေတြျဖစ္ပါတယ္။ `စနစ္တက် ၾကိဳတင္စီစဥ္ျပီး အဖန္ဖန္ေလ့က်င့္´၊`တမင္ျပဳလုပ္ထားတဲ့ နည္းဗ်ဴဟာ´ ၊ `ကုန္က်မႈသက္သာေစေသာ´စတဲ့စကားအသံုးအႏံႈးေတြဟာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းၾကီးေတြရဲ႕ အစည္းအေ၀းေတြမွာ သံုးေလ့သံုးထရွိတဲ့ စကားေတြမို႔ ပင္လယ္ေကြ႕စစ္ပြဲကို အေမရိကန္အရင္းရွင္စနစ္နဲ႔ ခ်ိတ္တြဲျပလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ H.L.Hix ဆိုသူ ကဗ်ာဆရာကလည္း ‘God Bless’ ေခါင္းစဥ္နဲ႔ ကဗ်ာစာအုပ္တစ္အုပ္ထုတ္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီစာအုပ္ထဲမွာ ပါတဲ့ ကဗ်ာေတြဟာ သမၼတ ေဂ်ာ့ဂ်္ဘြတ္ရွ္နဲ႔ အိုဆာမာဘင္လာဒင္တို႔ရဲ႕ မိန္႔ခြန္းေတြ ၊ အမိန္႔ေတြ ၊ သတင္းထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြထဲက စာသားေတြနဲ႔ construct ျပဳလုပ္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဘြတ္ရွ္ရဲ႕ စာသားနဲ႔ ဘင္လာဒင္ရဲ႕စားသားေတြကို တစ္လွည့္စီေဖၚျပထားတာျဖစ္ပါတယ္။ ဘြတ္ရွ္ရဲ႕ စာသားေတြကိုလည္း sestina ကဗ်ာပံုစံ ၊ ghazal ကဗ်ာပံုစံေတြနဲ႔ ျပဳလုပ္ေဖၚျပပါတယ္။ အေမရိကန္ကဗ်ာေလာကမွာ documentary poem ရဲ႕ ေအာင္ပြဲကို ေဖၚျပရရင္ကဗ်ာဆရာမ C.D.Wright ရဲ႕ ‘One With Others’ ကဗ်ာစာအုပ္ဟာ National Book Award ကို ၂၀၁၀မွာ ဆြတ္ခူးရရွိခဲ့ပါတယ္။ The New Yorker မဂၢဇင္းမွာပါရွိတဲ့ ဖတ္ညႊန္းထဲမွာလည္း ဒီကဗ်ာစာအုပ္နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ ‘documentary’ ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို တစ္ခါမကသံုးစြဲခဲ့ပါတယ္။

Documentary poetry နဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အမ်ားသိေအာင္ေရးသားၾကတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြထဲမွာ Philip Metres ရဲ႕ “From Reznikoff to Public Enemy: The poet as journalist, historian, agitator” ေဆာင္းပါးမွာ ကဗ်ာေရးသူကို `သတင္းသမား ၊ သမိုင္း မွတ္တမ္းတင္သူ၊ လႈံ႕ေဆာ္သူ´အျဖစ္ေရးသားသတ္မွတ္တာပါရွိပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးမွာ ေဆာင္းပါးရွင္ေရးသားထားတာေတြထဲက အခ်ိဳ႕ေကာက္ႏႈတ္ရရင္ – `ေအာင္ျမင္တဲ့ documentary poem ဟာ အရွိတရားရဲ႕ ဖိအားေတြကို ခံႏိုင္ရည္ရွိျပီး ကဗ်ာတစ္ပုဒ္အျဖစ္ရပ္ တည္ႏိုင္တာျဖစ္တယ္။´`documentary poem ကို ခဏတာအေရးပါျပီး ကိစၥျပီးသြားတဲ့အခါ အမိႈက္ပံုးထဲေရာက္သြားတဲ့ ပိုစတာအျဖစ္ ေလွ်ာ့ခ်လို႔မရဘူး။´ `ဒီကဗ်ာေတြရဲ႕ ပါ၀ါဟာ သက္ေသခံ ဘာသာစကားနဲ႔ အေၾကာင္းအရာသက္သက္ကို ေက်ာ္လြန္တဲ့ ဘာသာ စကား ၂ ခုရဲ႕ အေပးအယူျပဳလုပ္ျခင္းထဲမွာရွိပါတယ္။´ `ဒီကဗ်ာမ်ိဳးဟာ ျပတိုက္ထဲထည့္ထားျပီး အေ၀းကလွမ္းၾကည့္ရတာမ်ိဳးမဟုတ္ပဲ ေခတ္ရဲ႕ သမိုင္း၀င္အျဖစ္အပ်က္ေတြကို အေျခခံျပီး အဲဒီအျဖစ္အပ်က္ေတြကို အေၾကာင္းျပဳလုပ္တဲ့ ၊ ရွင္သန္လႈပ္ရွားေနတဲ့ medium ျဖစ္ပါ တယ္။´ `Documentary Poetry and Archival Desire´မွာ ေဆာင္းပါးရွင္ Joseph Harrington က documentary poetry ကို `(၁) ကဗ်ာဆရာေရးသားတာမဟုတ္တဲ့ အဆိုေတြ ၊ အမိန္႔ေတြ ၊ အင္တာဗ်ဴးေတြ ၊ စာရြတ္စာတမ္းေတြထဲက စာသားေတြ ၊ ကိုးကား ခ်က္ေတြပါရွိေသာ ၊ (၂) လူသားျဖစ္ျဖစ္သဘာ၀တရားျဖစ္ျဖစ္ ၊ မကၠ႐ိုျဖစ္ျဖစ္ မိုကၠ႐ိုျဖစ္ျဖစ္ သမုိင္းဆိုင္ရာ အျဖစ္အပ်က္တို႔ ၊ ေရးသား ေျပာဆိုခ်က္တို႔ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ကဗ်ာအမ်ိဳးအစား´လို႔ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုပါတယ္။ `ဒီကဗ်ာေတြဟာ တသီးပုဂၢလလူသားဘက္ကေန အမ်ားျပည္သူဆိုင္ ရာအရပ္႒ာနဘက္ကို လွည့္ၾကတယ္´။ `ဒီကဗ်ာမ်ိဳးဟာ ကဗ်ာထက္ သမုိင္းဖတ္စာ ၊ သတင္းေဆာင္းပါး ၊ facebook နဲ႔ twitter အေရး အသားေတြနဲ႔ ပိုတူေပမယ့္ ေလွ်ာ့တြက္လို႔ေတာ့မရပါဘူး´။ `Documentary ကဗ်ာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အေရးပါတဲ့ သမိုင္းအျဖစ္အပ်က္ေတြကို ကိုင္တြယ္သလို အျခားႏိုင္ငံေရး ၊ လူမႈေရး ၊ ယဥ္ေက်းမႈအေရးကိစၥေတြထဲလည္း ကဗ်ာနဲ႔ ၀င္ေျပာဆိုေရးသားတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။´ Mark Nowak ရဲ႕ ‘Documentary Poetics’ ေဆာင္းပါးမွာ documentary poetryကို ‘doc-po’ လို႔အတိုေကာက္သံုးတာ ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ေဆာင္းပါးရွင္ေျပာတာေတြထဲက ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္အခ်ိဳ႕ကိုျပရရင္ –– ‘Documentary poetics မွာ စတင္တည္ ေထာင္သူမရွိ ၊ အျငင္းပြားဘြယ္ရာ ကနဦးအစဆိုတာလည္းမရွိ ၊ တစ္ဦးတည္းမူပိုင္ျပဳလုပ္မယ့္ ေျပာေရးဆိုခြင္ ရွိသူလည္းမရွိ ၊ လက္ေတြ႔ ေရးသားျပဳလုပ္ရာမွာ pre-modern ၊ modern ၊ postmodern စတဲ့ ကာလအပိုင္းအျခားေတြလည္းမရွိပါ ဘူး။’ ‘Doc- po ဟာ Lefter-than-liberal လစ္ဘရလ္ထက္လက္၀ဲပိုယိမ္း ၊ မာ့က္ဆစ္သမုိင္းအျမင္ထက္ ဆိုရွယ္ ဒီမိုကရက္ဘက္ပို ေရာက္ၾကတာျဖစ္တယ္’ ‘Doc- po ဟာ ကဗ်ာလႈပ္ရွားမႈတစ္ခုထက္ အမ်ိဳးတူစုေ၀းရာျဖစ္ျပီး `မိမိ´/ `ငါ´1^st person ပုဂၢလဓိ႒ာန္ အေျချပဳအေရးအသားနဲ႔ ဓမၼဓိ႒ာန္က်တဲ့ 3^rd person မွတ္တမ္းတင္အေရးအသားသေဘာတို႔ၾကားမွာ ရွိေနတာျဖစ္တယ္။’ `အျခား doc-po ကဗ်ာဆရာ/ဆရာမေတြအတြက္ ကိုယ္စားျပဳသေဘာမဟုတ္ပဲ ကိုယ့္ကဗ်ာေဗဒနဲ႔ပဲ ကိုယ္ေျပာရရင္ documentary poetics ဟာ Contemporary Poetry ရဲ႕ကဗ်ာ လူမႈနယ္ ပယ္ထဲမွာတင္ပါ၀င္လႈပ္ရွားတာမဟုတ္ပဲ အျခားလူမႈနယ္ပယ္ေတြထဲအထိ ၀င္ေရာက္ပါ၀င္ သင့္ပါတယ္။ ဥပမာ ၊ စက္႐ံုအလုပ္႐ံုေတြ ၊ သမဂၢေဟာခန္းေတြ ၊ ႏိုင္ငံေရးစည္း႐ုံလႈပ္ရွားမႈပြဲေတြေပါ့။´

ဒါေပမယ့္ ၊ ျပႆနာတက္တာက ဒါဟာ ကဗ်ာလားဆိုတာပါပဲ။ အေမရိကန္ကဗ်ာဆရာမ Nada Gordon နာဒါေဂၚဒင္န္ဟာ documentary poetry ကို႐ႈတ္ခ်တဲ့အေၾကာင္း ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္မွာ ေဖၚျပပါရွိတာေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီကဗ်ာမ်ိဳးကို နာဒါ မၾကိဳက္တာက `စကားလံုး/ဘာသာစကားစိတ္ကူးျဖန္႔က်က္မႈကို ပစ္ပယ္ျပီး mimesis ျပင္ပအျဖစ္အပ်က္တစ္ခုခုကို တုပသ႐ုပ္ေဖၚတာ ၊ သတင္း ေရးသားေပးပို႔ ခ်က္ဆီသြားေနတာ´ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကဗ်ာမ်ိဳးဟာ `social message လူမႈသတင္းတစ္ခုခုကို သင္ၾကားပို႔ခ်တဲ့ ပံုစံ မ်ိဳးနဲ႔ ကဗ်ာ ပံုသ႑ာန္ေတြထဲ သြပ္သြင္းေနတာ´ လို႔သူမကေျပာပါတယ္။ သတင္းေပးပို႔ခ်က္ (၀ါ) အေၾကာင္းအရာ (၀ါ) message ေပးလိုမႈဟာ ကဗ်ာရဲ႕ အလုပ္နဲ႔ မကိုက္ညီဘူးလို႔ သူမ, ျမင္ပါတယ္။ ကဗ်ာပုဒ္ရဲ႕ ပါဒတိုင္းဟာ စကားလံုးသံုးစြဲပံုနဲ႔ ၀ါက်ဖြဲ႕ထံုးကို မီးေမာင္းထုိးျပတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကဗ်ာပုဒ္ဟာ ဒီအလုပ္မလုပ္ပဲ message/သတင္းေပးပို႔ဖို႔ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ စကတည္းက အဲဒီအေရး အသားဟာ ေသျပီပဲ လို႔ဆိုပါတယ္။ ကဗ်ာျဖစ္ေစတဲ့ Verbal imagination စကားလံုး/ဘာသာစကားစိတ္ကူးျဖန္႔က်က္မႈ ၊ Literary form စာေပပံုသ႑ာန္ (အက်ယ္ျမင္ရန္)နဲ႔ aura ကဗ်ာအာ႐ံုခံစားမႈအေရာင္အ၀ါတို႔ မပါရွိရင္ အဲဒီအေရးအသားဟာ ကဗ်ာလို႔ေျပာရ ခက္တယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ သ႐ုပ္ေဖၚအေရးအသား ၊ သင္ၾကားပို႔ခ်မႈအေရးအသား ၊ လူမႈဆိုင္ရာ အေရးအသားေတြဟာ ကဗ်ာနယ္ ပယ္ထက္ reportage သတင္း ေရးသားျပဳလုပ္ေပးပို႔မႈ နယ္ပယ္နဲ႔ပဲ ဆိုင္ပါတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ နာဒါဆိုလိုတာက အဆိုပါ သ႐ုပ္ေဖၚ တာေတြ ၊ သင္ၾကားပို႔ခ်တာေတြ ၊ လူမႈဆိုင္ရာ အသိဥာဏ္ဖြင့္/သတင္းေပးပို႔ခ်က္ေတြဟာ တန္ဘိုးမရွိတာမဟုတ္ ၊ တန္ဘိုးရွိၾကပါ တယ္။ ဒါေပမယ့္ ၊ ကဗ်ာနယ္ပယ္နဲ႔ ေတာ့ မပတ္သက္ဘူးလို႔ဆိုပါတယ္။ နာဒါေနာက္ထပ္ေျပာတာက documentary poetry မွာ repression သိုသိုသိပ္သိပ္နဲ႔ ခ်ဳပ္တည္း ထားတာရွိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ documentary poetry ဟာ ေခတ္သမိုင္းအျဖစ္အပ်က္ကို သက္ေသခံမွတ္တမ္းတင္တဲ့ေနရာမွာ အဲဒီ မွတ္တမ္းကိုယ္တိုင္ရဲ႕ အခ်ိဳဳ႕အစိပ္အပိုင္းေတြကို သိုသိုသိပ္သိပ္နဲ႔ ခ်ဳပ္တည္းလိုုက္တာ ၊ ကန္႔သတ္ပယ္ေဖ်ာက္လိုက္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဖတ္သူအတြက္ အဲဒီမွတ္တမ္းကို ေတြ႕ၾကံဳခံစားရာမွာ ဘာအေျပာင္းအလဲမွမျဖစ္ သြားတဲ့အျပင္ သိုသိုသိပ္သိပ္နဲ႔ ခ်ဳပ္တည္းထားတာ/ တည္းျဖတ္ထားတာ/ ကန္႔သတ္ဖယ္ထုတ္ထားျခင္းေပၚမွာလည္း ဘာမွမသိရတဲ့ အတြက္ ဘာမွ လႈံ႕ေဆာ္ရာက်မွာ မဟုတ္ပါဘူးတဲ့။ Documentary poetry အခ်ိဳ႕ဆိုရင္ ေျပာခ်င္တဲ့အေၾကာင္းကို မူလကတည္းက အကြက္ခ်ျပီး လိုရင္းဆီတည့္တည့္ေရာက္ေစမယ့္ အေရးအသားမ်ိဳးနဲ႔ တင္ျပတဲ့အတြက္ `ျပားခ်ပ္ခ်ပ္ ၊ ၾကိဳတင္သိျပီးသား ၊ မိုးတစ္လံုး ေလတစ္လံုးၾကီးၾကီးက်ယ္က်ယ္ (ေပမယ့္) ပ်င္းရိျငီး ေငြ႕ဖြယ္ေကာင္းတဲ့ documentary ေတြပဲထြက္လာတယ္´လို႔ဆိုပါတယ္။ Documentary poet အေနနဲ႔ နာမည္ၾကီးတဲ့ Mark Nowak ဆိုသူကိုေတာင္မွ ပရိသတ္က လာေမးၾကတာရွိပါတယ္တဲ့။ `ခဗၤ်ားအေရး အသားဟာ ႏိုင္ငံေရးအားျဖင့္ ေတာ္ေတာ္ထိေရာက္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအလုပ္ေတာ္ေတာ္လုပ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ကဗ်ာအတတ္ပညာ ေကာ။ ကဗ်ာအတတ္ပညာကိစၥ ၊ကဗ်ာျဖစ္ဖို႔ ကိစၥကိုေကာ ခဗၤ်ား စဥ္းစားရဲ႕လား´တဲ့။ ေနာက္ကြယ္ဆိုလိုရင္းကေတာ့ ဒီလိုကဗ်ာေတြ ဟာ ႏိုင္ငံေရးအသိအျမင္ႏိုးၾကြေစဖို႔အတြက္ ေကာင္းေပမယ့္ ၊ ကဗ်ာ အတတ္ပညာ ေခါင္းပါးလို႔ ကဗ်ာလို႔ေျပာရခက္တယ္ဆိုတာပါပဲ။

တကယ့္သမိုင္း(၀င္)အျဖစ္အပ်က္ေတြကို အတံုးလိုက္ အတစ္လိုက္စီေရး႐ုံနဲ႔ ကဗ်ာမျဖစ္ဘူးဆိုတာေတာ့ သိၾကပါတယ္။ Documentary poetry ဟာ documentary film နဲ႔မကင္းတဲ့ အတြက္ Jack Ellis ရဲ႕ `The Documentary Idea: A Critical History of English-Language Documentary film & Video´ ေဆာင္းပါးမွာ ေဆာင္းပါးရွင္ဟာ ၁၉၈၉ ကတည္းက အခ်က္ ၅ ခ်က္ကို ေျပာခဲ့ ပါတယ္။ (၁) Subject – ေရြးခ်ယ္တဲ့ တကယ့္အေၾကာင္းအရာ/အမ်ားျပည္သူနဲ႔ ဆိုင္တဲ့အေၾကာင္းအရာ ၊ (၂) Purpose – ရည္ရြယ္ခ်က္ ၊ အသိေပးဖို႔ ၊ စိတ္၀င္စားေစဖို႔ ၊ စာနာေထာက္ထားေစဖို႔ ၊ ေသြးထိုးလႈံ႕ေဆာ္ဖို႔ ၊ (၃) Form – formative process – အိုက္ဒီယာစရ ကတည္းက ေရြးခ်ယ္စိစစ္မႈပိုင္း ၊ ကဗ်ာပုဒ္အေဆာက္အအံုဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္မႈပိုင္းစတဲ့ ကိစၥအားလံုးကို စဥ္းစား ၊ စိတ္ကူး ၊ စီရင္တ့ဲ ျဖစ္စဥ္တစ္ခုလံုး ၊ (၄) Methods & techniques – နည္းစနစ္နဲ႔ နည္းနာေတြ ၊ ဒီအပိုင္းမွာ အစဥ္အလာကဗ်ာသံုးပစၥည္းေတြပါသလို Experimental / Avant – garde ေတြသံုးတဲ့ နည္းစနစ္/နည္းနာေတြလည္း ပါရွိႏိုင္ပါတယ္ ၊ (၅) Experience offered to readers – ဖတ္သူကို ရရွိေစခ်င္တဲ့ အေတြ႕အၾကံဳ ၊ ဆိုလိုတာက aesthetic ရသေတြ႕ၾကံဳခံစားမႈ ၊ စိတ္ေနသေဘာထားေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္ ေစမႈ ၊ နဲ႔ လက္ေတြ႕လႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္လာသည္အထိ လံႈ႕ေဆာ္မႈတို႔ျဖစ္ပါတယ္။ Documentary poetry ရဲ႕ ကဗ်ာေျမာက္ျခင္း ၊ မေျမာက္ျခင္းဟာ အထက္ပါ အခ်က္ ၅ ခ်က္ရဲ႕ စုေပါင္းအလုပ္လုပ္ပံုရဲ႕ အတိုင္းအတာအရပဲျဖစ္တယ္လို႔ဆိုရမွာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ‘Documentary Poetry and Language Surge’ မွာလည္း ေဆာင္းပါးရွင္ Martin Earl က aesthetic criteria အႏုပညာစံကို မပစ္ ပယ္မိဖို႔ အထူးသတိထားရမယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာလည္း လစ္ရစ္က္ကဗ်ာရဲ႕ self- expression မျဖစ္သြားေအာင္လည္း သတိထားဖို႔ သတိေပးပါတယ္။ (ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာကဗ်ာေလာကမွာ ရွိခဲ့ဘူးတဲ့ ၊ ဆက္ရွိထားသင့္တဲ့ `ႏိုင္ငံေရးစံ´နဲ႔ `အႏုပညာစံ´ ကို ေျပးျမင္မိပါတယ္။ စာေပသစ္ ၊ ေမာ္ဒန္ ၊ ေတာ္လွန္ ၊ ေခတ္ေပၚ ၊post – ေခတ္ေပၚ ၊ ကြန္တမ္ပိုရာရီ။) Documentary Impulse မွတ္ တမ္းတင္လိုျခင္းေစ့ေဆာ္မႈနဲ႔ poetic impulse ကဗ်ာျဖစ္လိုျခင္း/ေျမာက္လိုျခင္း ေစ့ေဆာ္မႈတို႔ရဲ႕ co-existence အတူတကြယွဥ္တြဲ ေနထိုင္မႈ အဆင့္အတန္းနဲ႔ အတိုင္းအတာေပၚ အမ်ားၾကီးမူတည္ပါတယ္။ အေၾကာင္းအရာဟာ အေၾကာင္းအရာအလုပ္လည္း လုပ္ရ မယ္ ၊ ကဗ်ာလို႔ ေခၚေ၀ၚသတ္မွတ္တဲ့ အတြက္ ကဗ်ာအလုပ္လည္းလုပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ သတင္းစာမွာပါတဲ့ သတင္းဟာ ကဗ်ာမဟုတ္ သလို ကဗ်ာဟာလည္း ေရးသူရဲ႕ ပုဂၢလိက ခံစားမႈေဖၚျပခ်က္သက္သက္မဟုတ္ျပန္ပါဘူး။ တစ္ခါတုန္းက ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ကဗ်ာဆရာ ေအာင္ခ်ိမ့္ေမးခဲ့ဘူးတဲ့ ေမးခြန္းကိုလည္း သတိရလွ်က္ပါ ၊ `သတင္းစာထဲကဟာေတြ ေလွ်ာက္ေရးလို႔ ကဗ်ာျဖစ္မလား´တဲ့။ ဟုတ္ကဲ့။ မျဖစ္တဲ့အခါရွိသလို ျဖစ္တဲ့အခါလည္းရွိပါတယ္။ ဖတ္သူနဲ႔လည္း ဖတ္ပံုဖတ္နည္းအရအမ်ားၾကီး ဆိုင္တာမို႔ ႐ိုးစင္းစြာ ယတိျပတ္ေျပာရ ခက္ပါတယ္။ Documentary ကဗ်ာဟာ သတင္းသက္သက္ မဟုတ္သလို ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိေရး ေၾကြးေက်ာ္သံလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ `သတင္း မွာ ကဗ်ာရသ မရသလို ေၾကြးေက်ာ္သံဟာလည္း ကဗ်ာအလုပ္လုပ္ေနတာမဟုတ္ပါဘူး´လို႔လည္း အျဖဴအမည္းခြဲေျပာရတာခက္တဲ့ ကိစၥေတြကလည္း ရွိေသးတာပဲေလ။

ခ်ဳပ္ေျပာရရင္ေတာ့ ဒီေန႔လိုသတင္းေခတ္ၾကီးထဲမွာ တိုင္းျပည္နဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အေျပာင္းအလဲၾကီးေတြကို အေၾကာင္းျပဳေရး သားၾကတဲ့ ကဗ်ာအမ်ိဳးမ်ိဳးအစားစားရွိလာတဲ့ထဲမွာ doc – po လို႔ေခၚတဲ့ documentary poetry လည္းရွိေနတယ္လို႔ေျပာလိုပါတယ္။ သာဓက ကဗ်ာေတြ ထုတ္မျပတာက စာေရးသူကိုယ္တိုင္ ယတိျပတ္ သတ္မွတ္ျခင္းထက္ ဖတ္သူရဲ႕ ပြင့္လင္းစဥ္းစားပံုနဲ႔ပဲ ခ်ဥ္းကပ္ေစ ခ်င္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ေျပာၾကစတမ္းဆိုရင္ ေကာက္ႏြယ္ကေနာင္ရဲ႕ `ျပံဳးခ်ိဳအတြက္ကဗ်ာ´ကို ထိေရာက္လွပတဲ့ doc – po အျဖစ္ကၽြန္ေတာ္သတ္မွတ္ပါတယ္။ ။

ေဇယ်ာလင္း

1 – Aug – 13

K0NT3MP03TRY

Zeyar lynn Weblog

႐ိုး႐ိုးေလးနဲ႔ ဆန္းတဲ့ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္

အသံ

ေလာကအျမင္နဲ႔ကဗ်ာ

ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ရဲ႕ ဂီတ

ကဗ်ာဆိုင္ရာ ေမးခြန္းမ်ားအတြဲ (၂)

ကဗ်ာဆိုင္ရာေမးခြန္းမ်ားအတြဲ (၁)

စကၤာပူကဗ်ာခရီးစဥ္

ေဟာင္ေကာင္ႏိုင္ငံတကာ ကဗ်ာညမ်ားပြဲေတာ္ ၂၀၁၃

Words create us. & with language we destroy each other

ေခတ္ျပိဳင္ကဗ်ာထဲက ေဒါ့ကယူမင္ထရီစီးေၾကာင္း